Hoofdstuk 3
Van volkshuis tot buurtregie – Een eeuw sociaal-cultureel werk in Nederland
3.1 Harmonie tussen arm en rijk
De bevordering van de sociale cohesie of sociale samenhang is een belangrijk doel van het sociaal-
cultureel werk. Voor de sociale samenhang is het belangrijk dat burgers op een actieve wijze
deelnemen aan de samenleving. Dit onderwerp is in de politiek erg aanwezig de laatste jaren, dit
heeft te maken met de angst voor het uiteengroeien van verschillende bevolkingsgroepen. Voor de
sociale samenhang is het belangrijk dat burgers actief deelnemen aan de samenleving. De mate van
sociale cohesie hangt samen met de mate waarin mensen zich betrokken voelen bij wat er in de
buurt en de samenleving gebeurt en waarin mensen geïnteresseerd zijn. Leefbaarheid: sociale
cohesie, kwaliteit van de woonomgeving en veiligheid (deze begrippen worden samengevat onder de
noemer leefbaarheid). Sociale cohesie is niet altijd een taak van de overheid geweest, eeuwenlang
waren op het plattenland en in de steden allerlei regels van recht die voor de maatschappelijke orde
en samenhang zorgden… de Nederlandse steden van de 17e en 18e eeuw kenden een indeling en
buurten waar de bewoners elkaar konden aanspreken op het gedrag. Rijk en arm leefden nog niet op
afstand van elkaar. De bewoners oefenden sociale controle uit binnen hun buurt, waarbij gold dat
niet alleen de beter gesitueerden de lager geplaatsen terecht mochten wijzen, maar ook andersom.
Een buurt had ook een fonds, een ‘beurs’ waarin iedere buur een bepaald bedrag stortte.
Het was gebruikelijk dat de buren eens per jaar samenkwamen voor een gezamenlijke maaltijd om zo
de ‘onderlinge gezelligheid’ te onderhouden, buren die hier niet aan mee deden kregen een boete,
ook was het verplicht om bij begrafenissen hulp te bieden.
Toynbee Hall
Toynbee Hall werd geopend: het eerste centrum voor sociaal-cultureel werk.
Door de opkomst van de industrie in de 19e eeuw onderging het uiterlijk van steden een ingrijpende
verandering. Dit had alles te maken met de uitvinding van de machine, die een andere organisatie
van arbeidsproces mogelijk maakte. Hierdoor kwamen nieuwe banen en werden er arbeiderswijken
gebouwd. Van sociale samenhang was in deze buurten geen sprake.
Arnold Toynbee (econoom) maakte zich zorgen over de leefomstandigheden van de arbeiders. Hij
schreef een boek over de industriële revolutie om zo de aandacht te trekken. Hij was van mening dat
mensen die sociaal geslaagd waren, de plicht hadden zich in dienste te stellen van de mensheid door
middel van ontwikkelingswerk in de slums (arbeidsbuurten). Hij vond dat de kloof tussen arm en rijk
overbrugt moest worden.
Dit vervormde het begin van de settlement movement. Er werd gestreefd om iets aan de sociale
nood te doen. Het was zijn doel was om te stimuleren van het verenigingsleven, in de vorm van
groepen die werken aan de verbetering van de buurt, en het opzetten van vakbonden wat onderlinge
samenwerking en wederzijds begrip zou stimuleren. Het uiteindelijke ideaal van het echtpaar Banett
was de vorming van een soort East Londen college waar het vooral om algemene, hogere vorming
zou moeten gaan. Toynbee Hall streefde er naar om mensen van de goede dingen te laten genieten.
De settlement movement en het vakbondswerk hebben er aan bijgedragen dat het radicale
socialisme van Marx nooit echt van de grond is gekomen in Engeland.
Zorgen om welzijn van arbeiderskinderen.
Clubhuis De Arend: richt zich op jongens van 14-24 jaar die niet meer op school zitten. Sport,
ontspanning en helpen bij het zoeken naar een baan.
Ons huis
In Amsterdam werd in 1892 Ons Huis opgericht. Vooral mensen uit vooruitstreven liberale kring zijn
enthousiast voor dit werk. Ook hier gaat het er weer om de kloof tussen arm en rijk te overbruggen.
Uiteindelijk gaat het om zedelijke verheffing van armen (zij moeten leren om voor zichzelf op te
komen en om een bijdrage te leveren aan een democratische en verdraagzame samenleving). Een
ander punt wat in de toenmalige samenleving speelde was het kiesrecht. Mensen worden niet als
democratische burger geboren maar moeten daartoe opgevoed worden. De stichters van Ons Huis
stond het ideaal van een harmonieuze gemeenschap voor ogen waarin mens, arbeid en natuurlijk
met elkaar in evenwicht zijn. In tegenstelling tot Toynbee Hall is Ons Huis niet opgezet om onderdak
te bieden aan professoren en studenten van de universiteit. Wel moet het gebouw toegankelijk zijn
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Helena123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.