Een volledige maar beknopte uitwerking van de leerdoelen van het vak Inleiding in de wetenschappelijke methode aan de Open Universiteit uit de bachelor Psychologie.
LEERDOELEN
INLEIDING IN DE WETENSCHAPPELIJKE METHODE
STUDIETAAK 0 Wat is het verschil tussen descriptieve en
VOORBEREIDING normatieve uitspraken?
Descriptief
Wat is kennis in termen van een ware en - uitspraken over wat is
gerechtvaardigde opvatting en wat is het verschil - kan niet altijd doorgetrokken worden naar
tussen kennis en een mening? een normatieve uitspraak.
Kennis is een opvatting die waar en - sommige vinden dat de wetenschap zich
gerechtvaardigd is. Een mening is ook een enkel hiermee moet bezig houden
opvatting maar deze kenmerkt zich door een
gebrekkige rechtvaardiging en is niet per definitie Normatief
waar. - uitspraken over wat wenselijk is
- wordt vaak gekoppeld aan een descriptief
Welke vier methoden zijn er om tot opvattingen oordeel
te komen er volgens Peirce?
1. Methode van volharden en vermijden
Wanneer ik een vermoeden heb dan kan
ik mij daarin berusten door te voorkomen
dat ik aan informatie wordt blootgesteld
wordt die enige twijfel over deze
opvatting zou veroorzaken.
2. Methode van autoriteit
Een beroep op autoriteit doen, zoals op
professoren en artsen.
3. A-priori methode
Wanneer je een overtuiging laat afhangen
van voorkeuren of smaak.
4. Wetenschappelijke methode
Actief op zoek gaan naar empirische
waarneembaar gegevens (informatie)
over de wereld om onze opvattingen te
toetsen, aan te scherpen en zo te vormen
dat ze stroken met de werkelijkheid. Dit is
de essentie van wetenschap.
Wat is het verschil tussen fundamenteel en
toegepast onderzoek en welke doelen worden
nagestreefd?
Fundamenteel onderzoek
- weten dat
- verkrijgen van kennis als doel
- beschrijven van de werkelijkheid
- verklaren van de werkelijkheid
- weten dat het brein uit allerlei
verschillende structuren bestaat en deze
benoemen.
Toegepast onderzoek
- weten hoe
- toepassen van verworven kennis als doel
- voorspellen van en controle uitoefenen op
gebeurtenissen en/of fenomenen
- kennis over de structuren van het brein
gebruiken om depressie te behandelen
1
,LEERDOELEN
INLEIDING IN DE WETENSCHAPPELIJKE METHODE
STUDIETAAK 1 Berkeley gaat net als Locke uit van de menselijke
WETENSCHAPPELIJKE REVOLUTIES ervaring als basis van onze kennis en is dus net als
Locke en Aristoteles een empirist. Zijn scepticisme
Wat houdt het scepticisme, rationalisme en is echter veel zwaarder. Waar Locke en Aristoteles
empirisme uit het oude Griekenland in, en wat hoopvol empirische kennis bijeensprokkelen om
zijn daartussen de belangrijkste verschillen? daar zo goed mogelijk een samenhangend geheel
Scepticisme van te maken, verklaart Berkeley dit net als
Het standpunt van Socrates, dat we nooit zekere Descartes tot een onmogelijke taak. We kunnen de
kennis zullen bezitten. Betekent zoiets als zintuigen niet vertrouwen. Maar waar dat bij
onderzoeken. Een scepticus gaat dus niet uit van Descartes en Plato tot verstandelijke zekerheden
waarheden, maar staat onderzoekend in de leidt, blijft Berkeley radicaal empiristisch: er is geen
wereld. collectieve, externe ideeënwereld waaruit wij
zekere kennis putten. Het individuele perspectief is
Rationalisme het enige dat zeker te stellen is, en dat is dus
Het standpunt van Plato, dat we kennis moeten bepalend voor de werkelijkheid. Esse est percipi.
ontlenen aan het verstand omdat we in dit Wat gezien wordt bestaat, en de rest bestaat niet.
verstand aangeboren zekerheden bezitten. Berkeley is dus radicaal scepticistisch en radicaal
Betekent zoiets als denken, bedenken of empiristisch, wat leidt tot een nieuwe positie die
overwegen. Een rationalist gaat dus uit van het we het idealisme noemen.
denken.
Wat bedoelde Francis Bacon met zijn idolen?
Empirisme 1. Idola Tribus / stam
Het standpunt van Aristoteles, dat we juist de Dit zijn aangeboren neigingen zoals de
zingtuigen moeten gebruiken. Betekent zoiets als neiging om te snel conclusies te trekken.
ervaring. Merk hierbij de dubbele betekenis van Onze zintuigen zijn fysiologische beperkt
het woord ervaring op. Ervaring staat niet alleen en we kunnen dus niet alles waarnemen.
voor dat wat wij zintuiglijk ervaren, maar ook voor
de opgedane ervaring waarvan de optelsom leidt 2. Idola Specus / grot
tot intuïtie. Persoonlijke eigenaardigheden die het
gevolg zijn van opvoeding,
Hoe ontwikkelden deze oude Griekse ideeën zich gewoontevorming of toevalligheden
tot het rationalisme, empirisme en idealisme ten tijdens ons ontwikkeling
tijde van de Verlichting, en wat zijn de
belangrijkste verschillen tussen deze filosofische 3. Idola Fori / marktplaats
stromingen? Vertekeningen die ontstaan door
In beginsel is het scepticisme van Socrates duidelijk verwarrend taalgebruik
herkenbaar bij Descartes. Ook hij geeft aan dat we
onze zintuigen nooit kunnen vertrouwen. Daar laat 4. Idola Theatri / theater
hij het echter niet bij. Net als Plato grijpt hij naar Oude filosofische ideeën die niet zijn
het verstandelijke vermogen van de mens om dit gebaseerd op onbevooroordeelde
probleem op te lossen. In die zin is Descartes dus observatie en die we enkel accepteren op
een echte rationalist. In het denken vinden we zelfs basis van hun autoriteit
letterlijk zekerheid over ons bestaan: cogito ergo
sum. Hoe kwam David Hume in zijn empirisme met een
eerste psychologische theorie van de
Bij Locke vinden we duidelijk de empiristische wetenschapper en maakte daarmee wetenschap
ideeën terug van Aristoteles. Directe sensaties en tot een menselijke onderneming?
onze reflecties daarop zijn de enige routes naar Hume wijst ons erop dat wetenschap mensenwerk
kennis. Er is dus niets in het verstand dat niet via is. Wetenschap is het verzamelen van kennis met
de zintuigen is binnengekomen. Deze kennis zal onze feilbare zintuigen (scepticisme). Zowel ons
weliswaar nooit tot volledige zekerheid leiden, zintuigen als onze rede zijn slaaf van onze passies.
maar we kunnen wel streven naar een goede We zien dus bij Hume een psychologische theorie
samenhang in de kennis die we verzamelen. Er is over de manier waarop de mens waarneemt en
dus een scepticistische ondertoon in zijn daarin tot handelen komt. Hij formuleert hiermee
empirisme, maar door te streven naar de ook een filosofie over het gebrekkige vermogen
onderlinge samenhang in onze kennis versterkt dat van de wetenschap om de waarheid te
ons vertrouwen in die kennis. achterhalen.
2
, LEERDOELEN
INLEIDING IN DE WETENSCHAPPELIJKE METHODE
Hoe maakt Kant in zijn transcendentaal idealisme
onderscheid tussen de noumenale en fenomenale
werkelijkheid en omzeilde daarmee de valkuil van
het idealisme?
De noumenale wereld is de wereld zoals deze is.
Zij is verborgen voor onze ervaringen, dus we
kunnen er niks over zeggen. De fenomenale
wereld is de wereld zoals deze verschijnt in onze
ervaring. Onze kennis gaat over deze wereld. Door
in zijn transcendentaal idealisme hierin een
onderscheid te maken omzeild Kant daarmee de
valkuil van het idealisme. Want wat valt er te
onderzoeken als er geen feitelijke wereld is? Er
bestaat volgens Kant dus wel een buitenwereld
(noumenale wereld) die ervaringen in ons
veroorzaakt (fenomenale wereld). Hiermee omzeilt
Kant het correspondentieprobleem, en maakt een
synthese tussen het empirische, rationalisme en
idealisme. Er bestaat wel een buitenwereld, maar
die blijft verborgen voor ons. In die zin is Kant
behalve een idealist ook een realist.
Hoe stelde Charles Peirce in zijn pragmatisme dat
we niet moeten zoeken naar kennis die waar is,
maar naar kennis die waardevol is?
Het realisme en het pragmatisme als
uitgangspunten komen tot een opvatting waarin
wetenschap bestaat uit het nuttig gebruik van onze
twijfel om te komen tot kennis die er echt toe
doet. Onze kennis is misschien niet volledig zeker
(niet absoluut waar), maar die kennis is naar alle
waarschijnlijkheid wel goed genoeg, het werkt en
is dus wel waardevol.
Zolang we blijven focussen op die waarde van onze
kennis, in plaats van te zoeken naar de absolute
waarheid, heeft wetenschap wel degelijk zin.
Hiermee kunnen we discussie over de haalbaarheid
van wetenschap afsluiten.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper charlotterenfrum. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
