1 Inkoop professionaliteit in de publieke sector
1 Inkoop in de publieke sector: maatschappelijke waarde
Inkoop: benodigde functies, diensten, producten en dergelijke worden onder de juiste
voorwaarden door derden (leveranciers) aan een inkopende partij beschikbaar gesteld (lease,
huur, eigendomsoverdracht).
De inkoopfunctie omvat verschillende taken:
1. Operationeel Uitvoering inkoopactiviteiten, bestellen, administratie
2. Tactisch Specificeren, bedenken beoordelingscriteria
3. Strategisch Inkoopbeleid, visie, inkooporganisatie
Het inkoopproces in de publieke sector omvat meer dan alleen de activiteiten, waar een factuur
tegenover staat. Bijzonder aan inkoop in de publieke sector, is de sector zelf en de regels en
voorschriften die in deze sector gelden.
De (Europese) aanbestedingsregels zijn van toepassing in de eerste drie stappen van het
inkoopproces (specificeren, selecteren en contracteren). In de voorbereiding en in de drie
stappen liggen de mogelijkheden voor inkoop om een positieve bijdrage te leveren aan de
organisatie en de maatschappelijke doelstellingen. Deze bijdrage (waarde/algemeen belang)
wordt afgezet tegen de kosten (algemene middelen, belastinggeld) en de risico’s
(afhankelijkheid, onderprestaties van aanbieders, milieuschade et cetera).
Maatschappelijke waarde: inkoop moet met zoveel mogelijk kwaliteit (waarde) verkregen
worden tegen zo laag mogelijke kosten (zolang dit fair gebeurt). In de private sector heet
maatschappelijke waarde: maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Bij het gunnen van opdrachten door inkoop worden professionele maatschaven gebruikt: EMVI
(Economisch Meest Voordelige Inschrijving) of Value for public money.
Het creëren van maatschappelijke waarde betekent zoeken naar een balans van meerdere
aspecten tegelijk: doelmatigheid, optimale kwaliteit van de dienstverlening, efficiëntie, financiële
continuïteit, duurzaamheid en rechtmatigheid.
1.1 Verschil private en publieke inkoop
Een verschil in inkoop tussen de private en publieke sector is dat de publieke sector
maatschappelijke waarde creëert en in de private sector kosten/kwaliteit verhouding een
centrale factor is.
In de publieke sector is er aandacht voor objectiviteit, transparantie en rechtmatigheid. In de
private sector gebeurt er veel op persoonlijke basis, direct contact met leveranciers,
onderhandelingen en het gebruiken van eerdere ervaringen en relaties. De publieke sector is
terughoudend hiermee, omdat de procedures en regels moeten worden nageleefd (objectiviteit).
Een overeenkomst tussen de publieke en private sector is dat inkoop kan bijdragen aan de
organisatiedoelstellingen (effectiviteit) en dat daarvoor een ‘goed’ inkoopproces nodig is.
In de aanbestedingswet wordt onderscheidt gemaakt tussen:
1. Klassieke overheid Rijksoverheid, gemeenten, provincies, waterschappen, onderwijs
2. Nutssector Post, energie, water, telecommunicatie, openbaar vervoer
3. Privaat Publieke Samenwerking (PPS)
1