Het delict als maatstaf
Hoofdstuk 9: Onvrijwillige transactie en de gevolgen voor het
handelen
9.2 Reacties van de cliënt op onvrijwilligheid
9.2.1 Reactance
Rooney onderzocht de reacties die mensen vertonen als hun vrijheid tijdelijk wordt ingeperkt. Deze
reacties worden vaak verward met weerstand tegen verandering van de situatie of van het eigen
gedrag.
Rooney noemt de reacties op de inperking van vrijheid ‘reactance’.
Reactance of echte weerstand?
Het verschil tussen reactance en een meer indringende vorm van weerstand is moeilijk te zien. Het
wordt in de loop van het contact vaak duidelijker. Het is van belang om het niveau in te schatten om
zo de juiste interventie te gebruiken. Als de interventies geen effect hebben op de reactance, is het
aannemelijk dat de weerstand meer omvat dan de vrijheidsbeperking alleen.
Wanneer treedt reactance op?
Reactance is de natuurlijke reactie van iemand die zijn vrijheid bedreigd ziet. Reactance is als
basisreactie universeel. De manier waarop de reactie tot uiting komt, wordt beïnvloed door
dergelijke achtergronden. De kracht van reactance is sterker naarmate de volgende factoren een
grotere rol spelen:
- als een persoon verwachtte dat hij onbelemmerd over zijn vrijheid kon beschikken:
‘een cliënt die denkt dat de reclassering ‘wel soepel zal zijn’ en dat het allemaal wel mee zal
vallen met de vrijheidsbeperking vertoont over het algemeen een sterkere reactance’.
- als de bedreigde vrijheid belangrijk is voor de persoon.
- als de vrijheden worden bedreigd die achter de rechtstreeks bedreigde vrijheid liggen:
‘de vrijheid over het eigen inkomen te beschikken, kan zijn ingeperkt door budgetbeheer.
De cliënt ervaart dit vooral als een bedreiging van zijn vrijheid om een groot deel van zijn
geld uit te geven aan gokspelletjes’.
Hiernaast spelen ook enkele persoonsgebonden factoren een rol. Mensen met een hoge mate van
zelfcontrole en zelfrespect reageren in het algemeen sterker.
Reactance: welk gedrag van de cliënt?
Rooney onderscheidt enkele gedragspatronen:
- ongeacht de gevolgen direct proberen de verloren vrijheid te heroveren;
- zoeken naar indirecte middelen en sabotage;
- agressie tegen de bron van de dreiging.
9.2.2 Strategische zelfspresentatie
Dit is een belangrijke en veel voorkomende uiting van reactance. Het wil zeggen dat mensen zich uit
een voor hen bedreigende situatie proberen te redden door zich mooier, sterker, armer, zieliger of
dreigender voor te doen dan zij zijn of dan zij zich feitelijk voelen ‘overlevingsstrategie’ met als
doel de andere partij te beïnvloeden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lobketevelde. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €0,00. Je zit daarna nergens aan vast.