EXPERIMENTAL DESIGN – CELL
CULTURE
HOOFDSTUK 1
1.1 Een stukje geschiedenis
Een van de eerste zogenaamde onsterfelijke humane cellijnen is de HeLa-cellijn.
Deze cellijn is onsterfelijk, omdat deze cellen zich oneindig kunnen delen, zolang
de kweekomstandigheden dit toestaan.
TOEPASSINGEN VAN CEL- EN WEEFSELKWEEK
Cel- en weefselkweek wordt toegepast om de invloeden van toxische stoffen,
medicijnen, groeifactoren en andere mediatoren te onderzoeken. Ook
commerciële toepassingen als de productie van antilichamen, vaccins en
kweekvlees voor menselijke consumptie, ‘Frankenstein vlees’ of ‘shmeat’ (sheet
of lab-grown meat) genoemd.
ORGANOIDS
De term organoid betekent “lijkend op een orgaan” en het is een simpelere
versie van een orgaan gekweekt in vitro (buiten het lichaam, letterlijk ‘in glas’).
Een organoid bestaat uit orgaan-specifieke celtypes en heeft een 3D structuur.
Organoids worden gekweekt met stamcellen. Als een stamcel in de juiste
kweekomstandigheden wordt geplaatst, is deze in staat zichzelf te differentiëren
en uit te groeien tot een orgaan- of weefstelstructuur.
In de wetenschap worden ze gebruikt om weefselstructuren en functies beter te
begrijpen in vivo, om ziektes te modelleren en om medicijngevoeligheid en
toxiciteit te testen. Deze kennis kan worden toegepast bij het ontwikkelen van
nieuwe medicijnen, maar ook om behandeling af te stemmen op de patiënt
(personalized medicine).
TISSUE ENGINEERING
Tissue engineering is een (bio)medische techniek, waarbij gestreefd wordt om
deficiënt weefsel van een bepaald orgaan te regenereren met gekweekt weefsel.
Deze weefsels worden ontwikkeld door cellen en stoffen (zoals groeifactoren of
collageen) te gebruiken die normaal gesproken in organen ook voorkomen. Ook
in tissue engineering wordt gebruik gemaakt van stamcellen. Deze procedures
zijn echter nog in de experimentele fase en zijn erg prijzig.
1.2 Cel- en weefselkweekculturen
Bij weefselkweek gaat men uit van kleine stukjes weefsel van 1-2 mm3 (ook wel
een explant genoemd), die rechtstreeks uit een weefsel of orgaan verwijderd
worden. Deze culturen kunnen soms verschillende dagen tot weken hun originele
structuur en functie in vitro bewaren. Bij celkweek gaat men uit van organen of
,orgaandelen waaruit individuele cellen losgemaakt worden door het weefsel in
kleine stukjes te snijden en deze stukjes te behandelen met proteolytische
enzymen zoals trypsine.
PRIMAIRE EN CONTINUE CELLIJNEN
Een primaire cultuur is rechtstreeks afkomstig van het orgaan van mens, dier of
embryo en bestaat over het algemeen uit meerdere celtypen die in het orgaan
voorkomen. Een nadeel is dat ze instabiel zijn. De onderlinge verhouding van de
celtypes wijzigt naarmate de cellen langer in cultuur blijven. Vaak heeft een
bepaald celtype een groeivoordeel t.o.v. de andere aanwezige celtypen,
waardoor de samenstelling van de primaire cultuur verandert. Daarnaast kunnen
primaire cellijnen slechts een beperkt aantal keren ‘doorgezet’ worden. Deze
celkweekfles bevat dan een subcultuur van de cellijn en het passagenummer is
dan gestegen met 1. Na veelvuldig doorzetten zijn er twee mogelijkheden:
o de cellijn verliest zijn vitaliteit en sterft af
o de cellijn gaat over in een continue cellijn (een
geïmmortaliseerde/onsterfelijke cellijn)
Het overgaan in een continue cellijn is echter geen vanzelfsprekend proces en zal
minder vaak voorkomen.
Cellijnen die onbeperkt in cultuur gehouden kunnen worden, noemt men
geïmmortaliseerde of continue cellijnen. In deze cellen treden mutaties op. Deze
mutaties kunnen in vivo ontstaan zijn (kankercellen), spontaan optreden in de
primaire cultuur, of geïnduceerd worden. Dit proces heet transformatie en kan
leiden tot onder andere immortaliteit. Er zijn ook veel continue cellijnen die
rechtstreeks verkregen worden door het kweken uit kwaadaardige tumoren.
Van dergelijke cellijnen worden vaak tijdens de eerste passages fracties in
ampullen ingevroren. Op die manier wordt er een voorraad aangelegd van cellen
in de vriezer (-80 tot -196oC) waaruit kan worden geput op het moment dat de
continue cellijn te vaak is doorgezet om nog betrouwbaar te zijn. Meestal is dit
moment zo rond de 30 á 40 passages. Belangrijke criteria hierbij zijn het
afnemen van de groeisnelheid van de cellen en verandering van morfologie. In de
meeste laboratoria wordt celkweek gedaan, omdat minder complex is, losse
cellen op moleculair niveau gemanipuleerd kunnen worden en de
beschikbaarheid van vele goed beschreven continue cellijnen van constante
kwaliteit maakt de reproduceerbaarheid van experimenten veel groter.
, HOOFDSTUK 2
Een bekende celbank is ATCC (American T Cel Culture). Deze geeft informatie
over de eigenschappen van verschillende cellijnen.
2.1 Steriel werken
Er zijn verschillende klassen microbiologische laboratoria, afhankelijk van met
welke organismen je werkt. Ons celkweeklaboratorium is van het ML-1 niveau. De
eisen voor de verschillende veiligheidsniveau’s van de laboratoria en de VMT
regels zijn vastgelegd in de wet. Dit heeft grofweg drie redenen:
o Voorkomen van besmetting van labmedewerker met infectieus materiaal
van de proef.
o Voorkomen dat er infectieus materiaal in het milieu (buiten het lab)
belandt.
o Voorkomen van besmetting van de cellen met virussen, gisten en
bacteriën.
Allereerst werk je altijd in een laminaire flow (LAF) kast. Er worden twee
verschillende typen LAF kasten onderscheiden.
HORIZONTALE LAF KAST
De kast is aan de voorkant helemaal open en de lucht wordt met een
constante snelheid van achter in de kast door een HEPA filter heen naar
voren toe geblazen. Een HEPA (high-efficiency particulate air) filter
bestaat uit lagen die zig-zag over elkaar liggen. Hierdoor is het in staat om
tussen de 85 en >99,9% van de deeltjes groter dan 0,3 micrometer tegen
te houden. Hierdoor wordt de kweek dus beschermd tegen
contaminaties van buitenaf. De onderzoeker echter, wordt niet
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lifesciences. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.