Sv estate planning
Week 1 (5 okt): openingscollege.
Estate planning = generalistisch specialisme gericht op het gestructureerd overhevelen van
vermogen rondom het overlijden van een persoon naar de volgende generatie. Beheer kort
voor en na het overlijden.
- Specialisme = alles rondom de dood.
- Generalisme = breed gebied waar de estate planner zich mee bezig houdt (bijv. civiel
en fiscaal).
Civiel -> na 5 jaar worden schenkingen aan derden niet meer opgeteld bij de legitimaire
massa, de schenkingen aan kinderen worden voor altijd opgeteld.
Fiscaal -> 80 dagen.
Beide nuttig om de nalatenschap te verkleinen en dus belasting te besparen.
Fiscaal -> stel aandelen worden geschonken, maar vruchtgebruik ervan wordt behouden (en
vervreemding + verteringsbevoegdheid). Dus eigenlijk bloot eigendom geschonken.
Vruchtgebruik verdampt bij overlijden, maar hier speelt art. 10 Sw. Moeten erfbelasting niet
te makkelijk kunnen omzeilen.
Civiel -> vruchtgebruik eindigt bij overlijden. Art. 4:66 BW:
- Lid 1 -> giften gewaardeerd naar tijdstip van prestatie.
- Lid 2 -> genot voorbehouden gedurende leven van erflater, fictie dat waarde dan
wordt bepaald onmiddellijk na het overlijden.
Zowel civiel als fiscaal kent dus een fictie. Twee technieken die op elkaar lijken, met
hetzelfde doel.
Wat als de bloot eigendom wordt verkocht met een voorbehouden vruchtgebruik i.p.v.
geschonken?
- Fiscaal -> art. 10 Sw. Titel maakt niet uit, als er maar een is.
- Civiel -> alleen bij schenking art. 4:66 lid 2 BW, bij koop zit je niet in dit artikel.
Wat als er wordt gekocht en meteen wordt de koopprijs kwijtgescholden?
- Fiscaal -> samenstel van rechtshandelingen, dus art. 10 Sw.
- Civiel -> samenstel van rechtshandelingen, dan alsnog art. 4:66 lid 2 BW.
Schijf van 5 estate planning:
1. Huwelijksvermogensrecht/relatievermogensrecht.
2. Schenking.
a. Papieren schenking, herroepelijke schenking, schenking onder bewind,
repeterende schenking.
3. Testamenten.
4. Levensverzekering/sociale zekerheid/pensioen.
5. Internationaal -> IPR & IBR.
HR 6 juli 2018 (ECLI:NL:HR:2018:1102) = meneer getrouwd en had 2 polissen van
levensverzekering. Echtgenote als begunstigde van polis 1 en polis 2 de weduwe. Meneer
gaat scheiden en vindt een vriendin. Hij benoemt deze vriendin tot enig erfgenaam +
verblijvingsbeding. Onterft de kinderen. Meneer overlijdt. Het huis staat onder water, er is
een negatieve nalatenschap. Meneer had geen echtgenoot, dus voor wie is dan polis 1? Hij
,had ook geen weduwe, dus voor wie is polis 2? De polissen wordt buiten de boedel genoten
op grond van de leer van het zelfstandig recht. De vriendin stond met lege handen. Als 2de
persoon op de polis staan altijd de kinderen. Had de notaris niet moeten vragen of de
meneer de kinderen ook uit de levensverzekering had willen hebben?
Conclusie -> kinderen toch niet begunstigde, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid
onredelijk een beroep te doen op de begunstigingsclausule.
Week 2 (12 okt): beginselen in estate planning.
Ook al is er gemeenschap van goederen, een echtgenoot kan zelfstandig de woning
overdragen. Het gaat erom op wiens naam de woning staat.
Definitie van estate planning = inventarisatie civiele en fiscale gevolgen bij overgang van
vermogen.
- Vaak wordt belasting besparen als doel gezien, maar is dit wel zo? Moet de wensen
in kaart brengen. Minste belasting wordt bijv. betaald wanneer het vermogen wordt
nagelaten aan een algemeen nut beogende instelling.
- Generalisme = specialisme
- T-shape = bovenste deel van de T is huwelijksvermogensrecht, IB etc, en het
verticale stokje is de diepte in.
Schijf van 5 estate planning:
1. Huwelijksvermogensrecht/relatievermogensrecht.
2. Erfrecht
a. Kamer voor het Notariaat Amsterdam 27 november 2018: meneer heeft al
een keer eerder een testament opgesteld. Hij herroept alle voorgaande
uiterste wilsbeschikkingen en maakt een nieuwe met een legaat van een
loods aan een vriend, dus niet legaat los bij het oude testament. In het
voorgaande testament stond dat een vrouw enig erfgenaam was. Dit wordt
overgenomen, maar nu + legaat loods aan die vriend. Vrouw moest bijna
500.000 aan erfbelasting betalen. Vrouw belde notaris en zij waarom heb je
mij er niet op gewezen dat er zowat geen erfbelasting betaald had hoeven
worden wanneer wij een GP waren aangegaan. Was er een gemeenschap
dan was eerst de helft naar de vrouw gegaan en de andere helft in de
nalatenschap. Tuchtrechter zei dat de notaris niet wegkomt met het verweer
dat ze alleen kwamen voor een legaat/testament.
b. Hof Amsterdam 25 juni 2019: A en B zijn gehuwd, bij overlijden een FVB.
Man is stervende, kijken of de testamenten up to date zijn. Ze benoemen
elkaar tot enig erfgenaam. Man heeft 0 en vrouw 10 miljoen. Nalatenschap is
5 miljoen, man heeft een vordering op de vrouw van 5 miljoen. Als het finaal
verrekenbeding was verwijderd dan was de 10 miljoen gewoon bij de vrouw
gebleven. Tuchtrecht zei dat de notaris ook had moeten kijken naar het
huwelijksvermogensrecht. Ook nog tweetrapsmaking over en weer. Als de
vrouw in de toekomst overlijdt, dan gaat de 5 miljoen terug naar de kinderen
van de man. Dat wilde ze niet, ze wilde dat haar vermogen naar haar familie
zou gaan.
i. Art. 11 lid 3 Sw -> fictieve verkrijging. Verplicht en wederkerig dan
geen fictiebepaling.
, c. Hof Arnhem-Leeuwarden 28 september 2021: mevrouw komt bij notaris en
heeft een vriend. Ze wil de familie van haarzelf tot erfgenaam benoemen.
Testament opstellen. Vrouw overlijdt en familie is enig erfgenaam. Het halve
huis dat mevrouw met haar vriend heeft aangekocht valt in de nalatenschap.
Bij aankoop van het pand is een verblijvingsbeding overeengekomen. Notaris
had niet medegedeeld dat er hierdoor een schuld in de nalatenschap kwam
van de helft van de woning.
3. Schenking.
4. Levensverzekering/sociale zekerheid/pensioen.
a. Notamail 2015-48: samenwoners met kinderen. Mevrouw is 1% erfgenaam
en voor de rest de kinderen. De polis sloot hier niet bij aan. Vrouw klaagt
notaris aan dat hij de polis had moeten bekijken. Had in zijn
dossieraantekening staan dat hij de man had vermeld dat deze naar een
assurantietussenpersoon moest, dus wel op gewezen en hij ontkwam zo straf
van de tuchtrechter.
5. Internationaal.
Kunt niet zomaar een testament opstellen zonder de grootte van het vermogen te weten.
Indien het vermogen negatief is door bijv. vorderingen aan de kinderen, dan is het maken
van een testament zinloos.
Week 3 (19 okt): checklist, huwelijksvermogensrecht.
Algemene checklist voor notarissen:
1. Disagreement = vastleggen van afspraken zodat er geen discussie over ontstaat.
a. HR Novitaris = notaris moet met grote zorgvuldigheid de wensen van partijen
neerleggen. Andere die niet bij de transactie betrokken zijn kunnen hier
nadeel van ondervinden.
b. Notamail 2017-177 = de zoon belt dat moeder een testament wil maken.
Woning in bezit en vererven naar de drie kinderen voor gelijke delen. Legaat
moet worden toegevoegd, de woning moet worden gelegateerd aan de zoon
die opbelt en deze moet dan de waarde van de woning inbrengen. Notaris
stelt voor dat de WOZ-waarde moet worden ingebracht, hierdoor wilde hij
discussie voorkomen dat de waarde van de woning moeilijk vast te stellen
zou zijn (zelfs een taxateur kan het niet precies zeggen). Werd geklaagd en
gesteld dat moeder wilsonbekwaam was. Verzoek tot meerderjarigenbewind
was al ingediend en ze zat in een verpleegtehuis.
2. Death
a. Notamail 2018-248 = schenking gedaan. Wil niet dat het bij de schoonfamilie
komt, wel uitsluitingsclausule maar geen tweetrap i.c.
b. Notamail 2020-109 = M overlijdt kort na V. Helft van de woning gaat naar M
door huwelijksgoederenrecht. Andere helft naar M op basis van het
testament, hierdoor erft de familie van M alles en familie van V niks.
i. Wil je dit voorkomen? Rampenclausule opnemen, 30 dagen.
c. Notamail 2022-60 = tuchtrechtspraak. Binnen 30 dagen iemand overleden,
waarom heb je als notaris dit niet aan de orde gesteld?
3. Divorce
a. Notamail 2017-312 = notaris adviseert finaal verrekenbeding, hierdoor zou bij
overlijden geen belasting verschuldigd zijn. Kort nadat het finaal
, verrekenbeding is overeengekomen vindt echtscheiding plaats, hier werkt het
finaal verrekenbeding ook.
4. Disaster
a. Paulianeus handelen -> vermogen schenken zodat er niks in dat
nalatenschap overblijft.
5. Disability
a. Notamail 2019-159 = vermogen nagelaten aan een kind, wel tweetrap maar
geen bewindsclausule waardoor de ouder het ouderlijk bewind kan uitoefenen
terwijl ze niet wilde dat die vader het bewind kreeg.
b. Notamail 2019-42 = opa en oma wilde schenkingen doen aan kleinkinderen.
Willen er allemaal specifieke voorwaarden aan verbinden die leiden tot
levenslang bewind en niet toegang tot het vermogen vanaf 35 jaar.
6. Document, CYA (cover your ass, als je het niet vastlegt gaat het tegen je gebruikt
worden).
7. Difficulty.
Week 4 (26 okt): relatievermogensrecht en estate planning (deel 1).
Huwelijk/GP als instrument van estate planning: Fiscale voordelen:
1. Partner in de Successiewet.
a. Erfbelasting tariefgroep 1 (art. 24 SW).
b. Vrijstelling erfbelasting (art. 32.1.4.a SW).
2. Geen schenking bij algehele gemeenschap.
a. Besluit 29 maart 2018, nr 2018-45958 (FBN 2018-23).
3. Notaris moet hierop wijzen, volgens de tuchtrechter (zie Notamail 2022-4).
Aandachtspunten:
1. Huwelijksbeletselen (art. 1:31 e.v. BW)?
a. Kan niet in de rechte lijn huwen + niet met je broer en zus. De andere
mensen zijn ‘huwelijksvrij’.
b. Een ander huwelijksbeletsel is wilsbekwaamheid.
2. Echtscheidingsrisico.
a. Bij gemeenschap is men de helft ‘kwijt’.
b. Alimentatieverplichting? Nihilbeding nietig? Je mag niet voordat echtscheiding
in beeld is alimentatie wegstrepen.
3. Verlaging AOW.
4. Strijd met beroepsregels?
a. Notamail 2019-36 -> verzorger viel onder gedragscode en hier stond in dat je
geen relatie met een patiënt mocht krijgen. Toch gebeurd en zij erfde van de
overledene. Werd ontslagen.
b. Kijken naar de kring van verboden begunstigden.
5. Wellicht verlies eigenwoningregeling (art. 3.111 lid 8 Wet IB). Ofwel, de woning
verhuist naar box 3.
6. Begunstiging levensverzekering.
7. Testamentair ‘verbod’ om te hertrouwen. Als partner erfgenaam is en die huwde later
weer, dan vervalt de beschikking.
a. Notamail 2022-37 -> moeder overlijdt, nalatenschap gaat naar de
langstlevende en de kinderen krijgen een vordering op vader. De vordering
van de kinderen worden opeisbaar wanneer de langstlevende hertrouwd. Liep