● Wat voor soort bron is dit? Geschreven? (tekst) Ongeschreven? (gebouw zal betrouwbaar
zijn)
● Is deze bron voor iedereen bedoeld? Prive? Dagboek = vaak betrouwbaar
● Uit welke tijd is de bron? Recent geschreven op de gebeurtenis?
● Wie is de maker van de bron? Welk doel heeft de maker?
● Waar komt de informatie vandaan van de maker?
● Klopt de inhoud? Feiten (objectief) of meningen (subjectief) → Vooroordelen?
● Vergelijk met andere bronnen van dit onderwerp
1
,Tijdvak 1 Jagers en Boeren 3000 v.Chr. Prehistorie
Kenmerkend aspect 1
De levenswijze van jager-verzamelaars
Tot 10.000 v.Chr. leefden mensen als jagers en verzamelaars.
Ze hadden geen schrift → ongeschreven bronnen uit die tijd zoals botresten, speerpunten en
muurschilderingen.
Ze leefde in de Prehistorie = voor de geschreven geschiedenis
De bronnen zijn primaire bronnen → bronnen uit de tijd zelf → uit de eerste hand → mensen die
erbij zijn geweest
Ze leefden van jacht, visserij, noten en vruchten.
Ze woonden in hutten en tenten (makkelijk afbreekbaar)
Ze trokken rond → ligt eraan waar voedsel was op dat moment
Middel van bestaan (manier om in leven te blijven) = jagen en verzamelen
Maatschappij → 4 vlakken waarnaar gekeken wordt
● Economie → middelen van bestaan
● Politiek → hoe wordt een samenleving bestuurd
● Sociaal → wat zijn de verhoudingen in een bevolking
● Cultuur → wat denken/voelen mensen
Economie → jagen en verzamelen
Politiek → Jagers en verzamelaars leefde in kleine groepen → Het waren nomaden → ze trokken
rond op zoek naar voedsel.
Geen georganiseerd bestuur → wel één leider = meest ervaren man (sterkste en de slimste)
→ 10 en 30 mensen
Strikte taakverdeling man/vrouw
Mannen → gingen op jacht (viste)
Vrouwen → zorgde voor kinderen en plantaardig voedsel
Cultuur → Magische jacht- en vruchtbaarheidsrituelen en grafgiften (sieraden of wapens)
Hoe komen we aan deze informatie?
● Archeologie = wetenschap die opgravingen doet + bestudeert (botresten en werktuigen
gevonden)
2
, ● Bestuderen van moderne jager - verzamelaars → sommige mensen leven nu nog op een
vergelijkbare manier als vroeger
Kenmerkend aspect 2
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
(Uitvinding landbouw) Vanaf 10.000 v.Chr. ontstonden er landbouwsamenlevingen. Deze overgang
van jagen en verzamelen naar landbouw is een enorme vernieuwing en heeft onze wereld blijvend
veranderd. → dit is de Neolithische revolutie = landbouwrevolutie
(Oorzaken van landbouwsamenleving → klimaatverandering → minder dieren (voor jagen))
10.000 v.Chr. ontdekten mensen in Mesopotamië (Irak) → een gebied → vruchtbare halve maan =
het gebied tussen de Eufraat en de Tigris = erg geschikt voor landbouw → ontstaan eerste boeren +
neolithische revolutie vind plaats
Planten en dieren worden getemd → controle nemen waar en wanneer planten groeien
Hierdoor ontstaan er landbouwgemeenschappen (dorpen)
Er ontstaat een voedseloverschot → groeiende bevolking
Er ontstaat een nieuwe samenleving = agrarische samenleving (zelfvoorzienend)
landbouwsamenleving
Kenmerken
● Landbouw en veeteelt gaat in seizoenen
● Mensen leven in dorpen (enkele honderden mensen)
● Meer bezittingen potten, pannen gereedschap (op 1 vaste plek)
● Sociale verschillen ontstaan (bezit en aanzien)
● Meer vrije tijd → meer vragen komen op
● Natuurgodsdienst ontstaat
Economie = akkerbouw + veeteelt
Politiek = Dorpen werden ws bestuurd door dorpsoudsten en priesters
Sociaal = sedentaire revolutie = vaste woonplaats → meer sociale ongelijkheid + status verschillen.
Kleiner onderscheid man/vrouw
Cultuur = Magische rituelen → godsdiensten ontstaan (voedsel)
Ook zijn er uitvindingen zoals kalenders en schrift (voorraden bijhouden)
Landbouwsamenleving ontstonden rond dezelfde tijd zonder dat gebieden dit van elkaar wisten.
= Trage revolutie → ging heel geleidelijk
3
, Kenmerkend aspect 3
Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Rond 3500 v.Chr. ontstonden de eerste gemeenschappelijke gemeenschappen.
Ontwikkeling van het schrift = einde prehistorie → begin historie (vorm van ruilhandel, behoefte
bestuur en schrift.
Vruchtbare halve maan = begin Neolithische revolutie
Jagers en verzamelaars gingen zaden planten = akkerbouw en ontstaan veeteelt
Er hoefde minder mensen op het land te werken → ontstaan ambachten en nieuwe beroepen →
koopman, handelaar, kunstenaar, soldaat, bestuurder, priester = specialisatie
Door specialisatie → ruilhandel en wordt er een betaalmiddel afgesproken
Handel → ontstaan van steden
De meeste mensen werkte niet meer in de landbouw → landbouwstedelijke samenleving (agrarisch
urbane samenleving)
In Mesopotamië ontstond stedelijke beschaving
Economie → Akkerbouw en veeteelt, ambachten en handel
Politiek → Steden worden bestuurd door koning en priesters. Steden groeien uit tot stadstaten
Sociaal → Grote groepen (10.000) mensen. Sociale verschillen → Hiërarchische opbouw van
samenleving en sociale klassen.
Cultuur → Polytheïstische godsdienst + magische rituelen en tempels
Kenmerken
● Gelaagde samenleving = Hiërarchische samenleving (sociale verschillen)
● Verschillen in bezit en aanzien groter
● Grote behoefte schrift → wetten en regels → handelaren
● Meer bestuur nodig → 50.000 inwoners (grote steden)
● Behoefte aan stadsommuring en leger
● Polytheïstische religie = verschillende goden (oorlog, gewassen, liefde
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lolaboonstra. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,89. Je zit daarna nergens aan vast.
