Volledige samenvatting van maatschappijleer H2 rechtsstaat uit het boek Thema's Maatschappijleer. Het hoofdstuk heeft wel 55 bladzijden, deze samenvatting slechts 8! Bespaar jezelf veel tijd en leer deze samenvatting! Heb er zelf een 8,6 mee gehaald.
Samenvatting Maatschappijleer H2
2.1 Idee & oorsprong van de rechtsstaat
1.1 Wat is een rechtsstaat?
Rechtsstaat = een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen macht en
willekeur door de overheid. Iedereen moet zich aan de wet houden Basis van de rechtsstaat.
Dubbele zekerheid: stemrecht,dus inspraak in politiek & men wordt beschermd tegen machthebbers.
Eigenlijk zegt de overheid: "Dit zijn de door ons democratisch vastgestelde regels en die je als burger
verwacht te volgen. Als je dat doet, zullen wij deze regels toepassen op jouw gedrag. Wij zullen ons
er ook aan houden." Rechtsstaat is een soort sociaal contract tussen burgers & bestuurders.
1.2 Beginselen van de rechtsstaat
Het begin idee van de rechtsstaat begon in de 17e/18e eeuw, toen er nog absolute macht was.
beroemde uitspraak: “L’état, c’est moi!” – Lodewijk XIV (1661-1715)
De rechtsstaat staat recht tegenover dictatuur. Beginselen van rechtsstaat worden gevormd door:
Trias politica = Montesquieu: tegenover de macht van de koning moet een democratisch
gekozen parlement komen (wetgevende macht). De ministers & koning voerden deze slechts
uit (uitvoerende macht). Ook moet er een onafhankelijke (rechterlijke macht) zijn. (§2.2)
Grondrechten = rechten die zo fundamenteel zijn voor de vrijheid, ontplooiing, welzijn en
de bescherming van het individu en groepen, dat ze in de grondwet zijn vastgelegd.
Montesquieu’s ideeën leidden later tot de Amerikaanse Revolutie: “no taxation without
representation” wie belasting betaalt, heeft het recht zijn leiders te kiezen. Vlak daarna
kwam de Franse Revolutie: “vrijheid, gelijkheid en broederschap”. Hierna werd de absolute
macht in Europa afgeschaft. Koning is gebonden aan de grondwet (constitutionele monarchie)
‘Constitutie’ oftewel ‘bottenstelsel’ duidt de fundamentele functie v/d Grondwet aan. (§2.3)
Legaliteitsbeginsel = de overheid mag alleen beperkingen opleggen aan de vrijheid van
burgers als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd en voor iedereen gelden. (§2.4)
1.3 Na de Tweede Wereldoorlog
In de 20e eeuw kwam er dictatuur (Duitsand, Italië) en communisme (Oost-Europa) rechtstaat-
gedachte werd direct na WOll weer actueel: uitgangspunten moesten hergeformuleerd worden.
In 1948: de VN formuleerde de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM).
In 1950: het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) werd gesloten in Rome.
o Beide speelden grote rol in de verbetering en bewustwording van mensenrechten.
Als er soms in situaties onrechtvaardigheid wordt ervaren, komt de rechtsstaatgedachte weer
scherp naar boven. De rechtsstaat geeft een uiterste ondergrens aan waarin je situaties e.d. kunt af-
meten ‘t is de maatstaf als we willen beoordelen hoe de overheid functioneert en wat nog kan.
De normen en waarden van een rechtstaat vormen soms een minimale bindding die burgers en
groepen met elkaar verbinden. Daarmee is de rechtsstaat niet alleen de grondslag voor de
parlementaire democratie, maar ook voor de pluriforme samenleving en de verzorgingsstaat.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lothart. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,24. Je zit daarna nergens aan vast.
