Ontwikkelingspsychologie I
Tentamenstof moduul 1.2 (SPH/CT Stenden 2014-15)
Inhoud
Hoofdstuk 1 – De ontwikkeling van het kind ....................................................................................... 2
Hoofdstuk 2.1 – Visies op kinderen ..................................................................................................... 4
Hoofdstuk 3.2 – De interactie tussen erfelijkheid en omgeving ......................................................... 9
Hoofdstuk 5 – De fysieke ontwikkeling in de babytijd ...................................................................... 10
Hoofdstuk 6 – De cognitieve ontwikkeling in de babytijd ................................................................. 14
Hoofdstuk 7 – De sociale/persoonlijkheidsontwikkeling in de babytijd ........................................... 18
Hoofdstuk 8 – De fysieke ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd ................................................. 21
Hoofdstuk 9 – De cognitieve ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd ........................................... 24
Hoofdstuk 10 – De sociale/persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter- en kleutertijd ................... 27
Hoofdstuk 11 – De fysieke ontwikkeling in de schooltijd .................................................................. 31
Hoofdstuk 12 – De cognitieve ontwikkeling in de schooltijd ............................................................ 34
Hoofdstuk 13 – De sociale/persoonlijkheidsontwikkeling in de schooltijd....................................... 37
Hoofdstuk 14 – De fysieke ontwikkeling in de adolescentie ............................................................. 39
Hoofdstuk 15 – De cognitieve ontwikkeling in de adolescentie ....................................................... 42
Hoofdstuk 16 – De sociale/persoonlijkheidsontwikkeling in de adolescentie .................................. 47
1
,Hoofdstuk 1 – De ontwikkeling van het kind
Ontwikkelingspsychologie
De wettenschappelijke studie naar groei, verandering en stabiliteit van conceptie tot
adolescentie.
Fysieke ontwikkeling
Ontwikkeling die betrekking heeft op de fysieke opbouw van het lichaam, zoals de hersenen,
het zenuwstelsel, de spieren, de zintuigen en de behoefte aan eten, drinken en slaap.
Cognitieve ontwikkeling
Ontwikkeling die betrekking heeft op de manier waarop het gedrag van mensen wordt
beïnvloed door groei en verandering in de eigenschappen die de ene persoon van de andere
onderscheiden.
Persoonlijkheidsontwikkeling
Ontwikkeling die betrekking heeft op stabiliteit en verandering in de eigenschappen die de
ene persoon van de andere onderscheiden.
Sociale ontwikkeling
Ontwikkeling die betrekking heeft op de manier waarop de interacties van mensen met
elkaar en hun sociale relaties in de loop van hun leven groeien, veranderen en stabiel blijven.
Cohort
Een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek is geboren.
Normatieve gebeurtenissen
Gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep op dezelfde manier
voltrekken.
Continue verandering
Geleidelijke ontwikkeling waarbij prestaties op een bepaald niveau voortvloeien uit die van
de vorige niveaus.
Discontinue verandering
Ontwikkeling die in aparte stappen of stadia plaatsvindt, en waarbij elk stadium gedrag
oplevert dat kwalitatief anders is dan gedrag in eerdere stadia.
Kritieke periode
Een specifieke tijd in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis de grootste gevolgen
heeft.
Plasticiteit
De mate waarin een ontwikkelingsgedrag of fysieke structuur kan worden gewijzigd.
Gevoelige periode
Een afgebakende periode, meestal vroeg in het leven van een organisme, waarin dat
organisme extra gevoelig is voor omgevingsinvloeden die betrekking hebben op een bepaald
facet van de ontwikkeling.
Maturatie
Het proces van geleidelijk ontvouwen van voorbestemde genetische informatie.
Samenvatting
De ontwikkelingspsychologie, een wetenschappelijke methode om de menselijke groei en
verandering van conceptie tot en met de volwassenheid te bestuderen, houdt zich bezig met
fysieke, cognitieve en sociale persoonlijkheidsontwikkeling.
Ontwikkelingspsychologen verdelen kindertijd en adolescentie meestal in de prenatale periode
(de periode van conceptie tot geboorte), de baby- en peutertijd (van geboorte tot 3 jaar), de
kleutertijd (van 3 tot 6 jaar), de basisschooltijd (van 6 tot 12 jaar) en de adolescentie (van 12 tot
20 jaar).
Mensen behoren tot cohorten, een groep die rond dezelfde tijd en op dezelfde plaats is geboren.
Lidmaatschap van een cohort onderwerpt mensen aan invloeden die betrekking hebben op
2
, historische gebeurtenissen, leeftijdgebonden gebeurtenissen, sociaal-culturele gebeurtenissen
en niet-normatieve gebeurtenissen.
Historische opvattingen over kinderen vormen de basis van de hedendaagse kinderontwikkeling.
4 belangrijke thema's in de kinderontwikkeling zijn continuïteit versus discontinuïteit in
ontwikkeling, het belang van kritieke perioden, de vraag of men naar bepaalde personen moet
kijken of naar de hele kindertijd, en de nature-nurturediscussie.
Onderzoekers boeken vooruitgang met de aanpak van nijpende sociale problemen zoals geweld,
schoolverzuim en jeugdcriminaliteit.
Tabel 1.1 – De ontwikkeling van het kind: drie benaderingen
Oriëntatie Kenmerken Voorbeelden van vraagstukken
Wat bepaalt de sekse van een kind?
Fysieke ontwikkeling Kijkt naar de invloed van de hersenen, Wat zijn de langetermijngevolgen van een premature
het zenuwstelsel, de spieren, de geboorte?
zintuigen en de behoefte aan eten, Wat zijn de voordelen van borstvoeding?
drinken en slaap op ons gedrag. Wat zijn de consequenties van vroege of late seksuele
rijpheid?
Wat zijn de vroegste herinneringen die we van onze
Cognitieve Kijkt naar intellectuele vermogens, babytijd kunnen hebben?
ontwikkeling waaronder leren, geheugen, het Wat zijn de consequenties van tv kijken?
oplossen van problemen en intelligentie. Heeft tweetaligheid voordelen?
Bestaan er raciale en etnische verschillen in intelligentie?
Welke invloed heeft het egocentrisme van een adolescent
op zijn wereldbeeld?
Kijkt naar de duurzame eigenschappen Reageren pasgeborenen anders op hun moeder dan op
Persoonlijkheids- en die de ene persoon van de andere andere mensen?
sociale ontwikkeling onderscheiden en naar de ontwikkeling Wat is de beste manier om kinderen op te voeden?
en de verandering van sociale relaties en Wanneer wordt een kind zich bewust van zijn sekse?
interacties met anderen. Hoe kunnen we interraciale vriendschappen bevorderen?
Wat zijn de oorzaken van zelfmoord bij adolescenten?
Tabel 1.2 – Belangrijke vraagstukken rondom de ontwikkeling van het kind
Continue verandering Discontinue verandering
Verandering verloopt geleidelijk. Verandering verloopt in duidelijk onderscheiden stappen of fasen.
Prestaties op het ene niveau zijn een gevolg op een voorgaand Gedrag en processen zijn in verschillende fasen kwalitatief
niveau. verschillend.
Onderliggende ontwikkelingsprocessen blijven iemands hele
levensduur gelijk.
Kritieke perioden Gevoelige perioden
Voor een normale ontwikkeling zijn bepaalde stimuli uit de Mensen zijn gevoelig voor bepaalde stimuli uit de omgeving, maar
omgeving noodzakelijk. de gevolgen van ontbrekende stimuli zijn terug te draaien.
Vroege ontwikkelingspsychologen leggen hier de nadruk op. Dit wordt momenteel benadrukt door levenslooppsychologen.
Levensloopmodel Focus op specifieke perioden
In moderne theorieën ligt de nadruk op groei en verandering in de Vroege ontwikkelingspsychologen zien de kindertijd en de
loop van de levensduur en op verbanden tussen verschillende adolescentie nadrukkelijk als de belangrijkste perioden.
perioden.
Nature Nurture
De nadruk ligt op het ontdekken van erfelijke eigenschappen en De nadruk ligt op invloeden van de omgeving op iemands
vermogens. ontwikkeling.
Terugblik
Wat is ontwikkelingspsychologie?
Ontwikkelingspsychologie is een wetenschappelijke benadering van vraagstukken over groei,
verandering en stabiliteit in ons leven met een nadruk op vraagstukken die spelen vanaf onze
conceptie tot aan onze volwassenheid.
Wat is de reikwijdte van het vakgebied?
Het vakgebied omvat de fysieke, de cognitieve en de sociale persoonlijkheidsontwikkeling van
alle leeftijden tussen de conceptie en de adolescentie.
Cultuur – zowel in de brede als in de enge zin van het woord – is een belangrijke kwestie binnen
de ontwikkelingspsychologie. Veel aspecten van onze ontwikkeling worden niet alleen beïnvloed
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SuzanneV. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.