Aardrijkskunde Wereld
6 vwo – stedelijke gebieden in de VS
Paragraaf 1: een wereld van steden
Wereldsteden
Belangrijke knooppunten in de moderne netwerksamenleving zijn de wereldsteden.
Zij vormen samen een stedelijk netwerk en zijn de ruggengraat van de
wereldeconomie. Een wereldstad of metropool is een belangrijk mondiaal
knooppunt op economisch, cultureel of politiek gebied. Je treft hier:
Een concentratie van hoofdkantoren van mno’s (multinationale
ondernemingen);
Een dicht netwerk van verbindingen, variërend van telecommunicatie tot
vliegverbindingen;
Een intensieve uitwisseling van informatie en ideeën;
Een veelvoud aan banken, andere financiële instellingen, en een
aandelenbeurs van mondiaal belang;
Een oververtegenwoordiging van internationale dienstverlenende bedrijven.
Global cities zijn ook internationale culturele knooppunten op het terrein van film,
theater, muziek en mode.
Veranderingen, vernieuwingen en trends vinden hun oorsprong vrijwel altijd in deze
broeinesten van creativiteit, ondernemingszin en sociale mobiliteit. Politiek gezien
zijn de grootstedelingen linkser, 'groener' en meer op het buitenland gericht dan de
plattelanders (bron 5).
Wereldsteden zijn onderling uitstekend verbonden, maar hebben ook tal van
verbindingen met steden op een lager schaalniveau via een hub and spoke-netwerk
(bron 6). Opmerkelijk is dat deze metropolen vaak een intensiever contact hebben
met andere wereldsteden dan met steden in hun eigen land.
Er bestaan heel wat lijstjes van global cities, maar Tokyo, Londen en New York
vormen steevast de top drie en dat is niet toevallig. Hoewel de productie van
goederen en diensten de afgelopen dertig jaar over de hele wereld is uitgewaaierd,
liggen de ‘commando- en controlecentra’ nog steeds in het hart van het triadisch
netwerk dat de wereldeconomie beheerst. Bovendien liggen de drie steden goed
gespreid, zodat de voor de netwerksamenleving zo kenmerkende 24 uurseconomie
van hieruit kan worden aangestuurd. Maar ... door de globalisering neemt de
concurrentie wel toe. Steden als Singapore, Hongkong, Shanghai, São Paulo en
Istanbul staan te dringen om te promoveren naar de eredivisie van de
wereldsteden.
,Aardrijkskunde Wereld
Bron 5: Uitslag Franse presidentsverkiezingen 2017. Winnaar Macron (liberaal-
democraat) vergeleken met Le Pen van het nationalistische, anti-Europese Front
National. De omvang van het kiesdistrict is gekoppeld aan het aantal inwoners.
Bron 6: Atlanta, hub in het vervoers netwerk van Delta Airlines
Ga naar Schooltv en typ de zoekterm verplaatsingsnetwerk in. Bekijk hoe producten
over de wereld worden verspreid.
, Aardrijkskunde Wereld
Megasteden
Belangrijke wereldsteden horen in het tijdperk van globalisering lang niet altijd tot
de grootste steden. Tegelijkertijd is de positie in het mondiale stedelijke netwerk
van veel miljoenensteden in de periferie en de semiperiferie ondanks hun omvang
bescheiden. Vergelijk in bron 7 Brussel maar eens met miljoenensteden als Cairo,
Lagos en Mumbai. In korte tijd zijn deze drie steden uitgegroeid tot megasteden
met meer dan tien miljoen mensen. Lagos telde in 1950 288.000 inwoners, nu
wonen er ruim zestien miljoen, dicht opeengepakt. De Nigeriaanse stad is in korte
tijd de top tien van grootste steden in de wereld binnengeschoten. De snelle groei
van deze megasteden kun je verklaren door:
1. De hoge natuurlijke groei. Deze steden hebben een jonge bevolking en
het sterftecijfer is hier veel lager dan op het platteland.
2. Het hoge vestigingsoverschot. Nog steeds trekken grote steden als een
magneet plattelanders aan. Toch zien we dat de grootste bijdrage aan de
urbanisatie tegenwoordig geleverd wordt door de middelgrote steden.
3. De uitbreiding van de stad, waardoor randsteden onderdeel van het
stedelijke gebied zijn geworden.
Je begrijpt dat de snelle groei megasteden voor enorme problemen stelt op het
gebied van voorzieningen, wonen en werk. In Lagos zijn de dagelijkse files berucht,
woont 80 procent van de bevolking in slums en vormt de informele sector het
grootste deel van de stedelijke economie.
Bron 7: Global cities en hun verbindingen
Black holes
Door de globalisering zijn de banden tussen wereldsteden verder aangehaald, maar
tegelijkertijd is de afstand tot andere steden juist toegenomen. Het internationale
bedrijfsleven heeft geen belangstelling voor deze steden. Daar zijn drie redenen
voor te noemen:
1. De koopkracht van de stedelijke bevolking en van haar omgeving is laag en
daarmee vormt het geen interessante afzetmarkt.
2. De steden liggen vaak in een land met veel sociale en politieke onrust en
worden door internationale investeerders als te riskant ingeschat.
3. De nationale ideologie of politieke opvatting verzet zich tegen te veel invloed
van de westerse liberale markteconomie.
