Transformationeel leiderschap is cruciaal om de
organisatie uit een crisis te houden
NCOI
Master Management, Cultuur en Verandering
Masterclass Leiderschap
– definitief essay
<Naam>
<Studentnummer>
Datum: 6 maart 2023
Pagina 1 van 18
,Voorwoord
Leiden en geleid worden. Leiderschap is iets natuurlijks, iets wat je in veel meer
verschillende contexten tegenkomt dan je in beginsel misschien zou denken. Op je werk heb
je een leidinggevende, maar ook in je vriendengroep of in je sportteam heb je iemand die de
leiding neemt. Vaak gaat zoiets van nature, maar niet altijd. Vooral in organisaties zijn
leidinggevende personen niet altijd degenen die deze skills en vaardigheden van nature
bezitten, maar deze hebben aangeleerd.
In elke situatie is een ander type leiderschap van belang, maar een te grote mix van
verschillende leiderschapsstijlen op eenzelfde moment leidt juist weer tot complexiteit,
onduidelijkheid, onzekerheid en verwarring. Het is dus noodzakelijk om binnen een
organisatie meer af te stemmen welk type leiderschap op welk moment gebruikt wordt.
Binnen de organisatie waar ik werkzaam ben, is dat helaas te weinig gebeurd. Waar vier
leidinggevenden elk hun eigen stijl van leidinggeven hanteerden, ontstond chaos en
inconsistentie in de besluitvorming. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een crisissituatie,
waar wéér een ander type leiderschap gewenst wordt. Het managen van een crisis en het
leidinggeven in een crisissituatie is niet hetzelfde als het leidinggeven van de alledaagse
business. Om die reden heb ik deze masterclass gekozen en ter afronding van de
Masterclass Leiderschap staat dan ook de stelling centraal dat transformationeel leiderschap
noodzakelijk is om een organisatie uit de crisis te houden.
Graag zou ik mijn docent, Willem Scheepers, en mijn drie medestudenten willen bedanken
voor alle input, uitwisseling van kennis en leerzame, maar ook gezellige lesdagen. Ondanks
ons zeer kleine groep van studenten, hebben wij naar mijn idee een hoop bijgeleerd. Er is in
ieder geval genoeg ruimte geweest voor iedereen om eens stil te staan bij wat in ieders
organisatie gaande is, en dan met name op het gebied van leiderschap.
<naam>
<plaats>, 6 maart 2023
Pagina 2 van 18
, Samenvatting
“Werf je personeel, dan ben je niet enkel zaakvoerder meer, maar ook werkgever. Plots moet
je leidinggeven” (Hallez, 2021). Maar wat verstaan we onder leiderschap? En hoe ga je als
leider om met een crisissituatie? Leiderschap wordt in de literatuur op diverse manieren
gedefinieerd. In dit essay wordt met leiderschap bedoeld het vermogen van een leider om
anderen te laten volgen. De wijze waarop een leider anderen laat volgen, hangt af van de
leiderschapsstijl die gehanteerd wordt.
Bij <ORGANISATIE> bestaat het bestuur uit vier bestuursleden die gezamenlijk leidinggeven
aan alle teams van medewerkers. Maar alle vier hebben zij hun eigen visie en eigen stijl van
leidinggeven. Waar de een heel directief aanstuurt, heeft de ander een veel meer
ondersteunende stijl van leidinggeven, heeft de volgende juist een prestatiegerichte stijl en
heeft de laatste een heel participerende stijl van leidinggeven. Zo heeft het ene deel van het
bestuur dus een zeer persoonsgerichte aanpak, terwijl het andere deel veel meer
procesgericht leidinggeeft. Deze verschillen maakt het aansturen van de organisatie
behoorlijk complex, omdat medewerkers met alle vier de bestuursleden te maken hebben.
De verschillende meningen in het bestuur leiden tot vertragingen in de besluitvorming,
verwarring onder medewerkers en onzekerheden over wie gevolgd moet worden. Door
opeenstapeling van gebeurtenissen waarin zij het niet met elkaar eens konden worden,
hebben twee van de bestuursleden halsoverkop de organisatie verlaten, wat heeft geleid tot
crisis in de organisatie. Een ander type leiderschap is daarom essentieel om de situatie
onder controle te krijgen en de continuïteit van de organisatie te waarborgen. De stelling die
in dit essay centraal staat, luidt dan ook:
‘Transformationeel leiderschap is cruciaal om de organisatie uit een crisis te houden’.
Na het vertrek van de twee bestuursleden, hebben de twee overgebleven bestuurders
openheid van zaken gegeven en aangegeven dat het belangrijk is om samen te werken,
medewerkers meer te betrekken en de besluitvorming lager in de organisatie te beleggen.
Dit sluit aan bij een mix van een participerende en horizontale leiderschapsstijl. De vraag is
echter of deze leiderschapsstijlen wel zo geschikt zijn in tijden van crisis. Deze stijlen zijn
immers meer gericht op samenwerking, overleg en consensusvorming, wat in tijden van
crisis juist kan leiden tot vertraging en besluiteloosheid.
In crisissituaties moeten leiders in staat zijn om de veranderende omstandigheden snel te
begrijpen en snel te reageren. Je hebt een leider nodig die ruimte creëert voor verandering,
iemand die luistert naar anderen en de situatie vanuit verschillende perspectieven bekijkt,
zoals een dienend leider doet. Maar in tijden van crisis is vaak sprake van onzekerheid en
chaos, en is er behoefte aan duidelijkheid en een leider die snel kan handelen en beslissen.
Een directieve leider waar de leider duidelijk de leiding heeft en beslissingen neemt, kan
daarom in zo’n situatie passender zijn. Daarentegen kan een directieve leider leiden tot een
gebrek aan medewerkerstevredenheid en motivatie om bij te dragen aan het bedenken van
oplossingen op uit de crisis te komen. En dat is nu net niet wat je wil. Je wil ruimte voor
nieuwe ideeën, zorgen voor flexibiliteit en inspelen op creativiteit om oplossingen te
bedenken. Een transformationele leiderschapsstijl kan daarom juist wel werken in een crisis.
Een transformationele leider inspireert en zet de medewerkers aan tot verandering, om uit
hun comfortzone te stappen. En dat is van groot belang in een crisis, waarin de situatie is
veranderd en de organisatie zich moet aanpassen aan de nieuwe realiteit. Maar ook een
transformationele stijl heeft nadelen. Zolang de transformationele leider echter balans weet
te vinden in de focus op het individu, het omgaan met feedback van medewerkers en een
realistische toekomstvisie creëren voor de organisatie, is deze leiderschapsstijl toch echt de
meest geschikte leiderschapsstijl om uit een crisis te raken. Zonder verandering (letterlijk een
transformatie) komt de organisatie immers niet verder.
Pagina 3 van 18
