Forensisch welzijnswerk
Algemeen kader
- Doel & inhoud:
▪ Het doel = antwoord geven op de vragen:
1. Wat is forensisch welzijnswerk?
• Wat is het verschil tussen autonoom en aan justitie verbonden FWZW?
• Waar komt dit verschil vandaan?
2. Wat is de verhouding tussen welzijnswerk en justitie bij FZWZ?
3. Welke rol speelt de staatshervorming van 2011 bij vraag 1 en 2?
HET CONCEPT
- Forensisch welzijnswerk is de verhouding tussen justitie & welzijn
- Concept “forensisch welzijnswerk” geïntroduceerd in Panopticon, 1980
▪ Forensisch: disciplines en activiteiten op alle echelons strafrechtsbedeling (opsporing,
vervolging, berechting & strafuitvoering) = recht
▪ Welzijnswerk: activiteiten die bijdragen tot het individueel of collectief (maatschappij) welzijn
= hulp- en dienstverlening (hierna HDV)
⇒ DUS: welzijnswerk (= focus) binnen het forensisch veld (= specificiteit)
▪ Het gaat niet in het algemeen over welzijnswerk maar specifiek toegepast op
forensisch veld
CONCEPT - EENVOUDIG
- Wat?
▪ Hulp- en dienstverlening
▪ Aan mensen die als dader, slachtoffer of na(ast)bestaande*
* Justitiabele = iemand die recht zoekt (Meest frequent gebruikt voor daders/verdachten)
▪ (On)rechtstreeks worden geconfronteerd met strafrechtelijke interventie
▪ Focus FWZW = volwassen daders/verdachten
▫ Slachtoffers → Victimologie
▫ Minderjarigen → Jeugdcriminologie en Jeugdrecht
- Voor wie? → Doelgroep
▪ Specifiek voor (potentiële) daders en/of slachtoffers
▪ Mensen in contact met justitie
,CONCEPT - COMPLEX
- Wat is finaliteit – wie is opdrachtgever?
▪ Complexiteit heeft te maken met de finaliteit vd hulpverlening
▪ Verschillende doelstellingen of finaliteit (hetzelfde)
- Organisatie en bevoegdheidsniveaus
▪ Bepaalde aspecten zullen bevoegdheid zijn van federale overheid, andere van de
(vlaamse) gemeenschap
- Onderscheid autonoom vs. aan justitie gebonden FWZW
▪ Autonoom FWZW
▫ Forensisch welzijnswerk (hulp en dienstverlening) dat autonoom van justitie werkt
▫ Is onderdeel van algemeen welzijnswerk
▪ Aan justitie gebonden FWZW
▫ HDV (= hulp & dienstverlening) in nauw verband met strafrechtelijke beslissingen
▫ Welzijnswerk onder mandaat (van justitie)
OORZAAK COMPLEXITEIT?
1. Ontstaansgeschiedenis
▪ Welzijnswerk ontwikkeld zowel vanuit privé-initiatief als initiatief overheid
2. Bevoegdheidskwestie ⇒ staatshervormingen
▪ 1980-85: opsplitsing bevoegdheden
▫ Eerste keer dat het onderscheid tussen autonoom & aan justitie gebonden FWZW is
gemaakt
▫ Autonoom FWZW: hulp op vraag cliënt (vrijwilligheid) = gemeenschappen
▫ Aan justitie gebonden WZW: hulp in nauw verband uitvoering strafrechtelijke
beslissingen (bv. begeleiding voorwaardelijke invrijheidstelling) = federaal
▪ 2011: 6e staatshervorming (Vlinderakkoord)
▫ Onderscheid 80-85 verandert, want JH en ET (= deel van aan justitie verbonden
WZW) → gemeenschappen (in plaats van federaal)
VERHOUDING WELZIJNSWERK - FORENSISCH
- Kern = debat verhouding welzijn(swerk) en straf(rechtsbedeling)
▪ Fundamenteel
▫ Wat zijn onze doelstellingen? Wat is onze finaliteit?
▪ Praktisch/organisatorisch
▫ Hoe samenwerken? (~ verschillende opdrachtgever)
▫ Hoe informatie uitwisselen? (vb. beroepsgeheim
FUNDAMENTEEL - FINALITEIT
- Autonoom FWZW
▪ = Uitoefening van het recht op maatschappelijke hulp- en dienstverlening
▫ Het is geen gunst, het is een recht op die dienstverlening
▫ Waarom (/kader) ? Iedereen recht op menswaardig leven (cf. OCMW wet 1976), óók daders
▪ Wie is opdrachtgever? ⇒ De cliënt (vrijwilligheid)
▫ Centraal principe = kwetsbaarheid van personen in contact met justitie
2
, ▪ Combinatie van individueel perspectief (HV) én structureel, maatschappelijk en
preventief perspectief
▫ Ontwikkelen van sociaal beleid in functie van voorkomen uitsluiting
▫ Zichtbaar maken van sociale dimensie problemen
▪ Beroepsgeheim als hulpverlener
▪ Illustratie: Justitieel Welzijnswerk (JWW)
▫ JWW = onderdeel vh CAW, zijn er indien mensen er gebruik van willen maken
▫ Justitieel welzijnswerk vertrekt vh principe dat ieder lid vd samenleving beschikt over
gelijke basisrechten & die moet kunnen waarmaken
- Rol zorgprofessional in welzijns- & gezondheidszorg
- Finaliteit = kwaliteit van leven (recht op menswaardig bestaan)
▪ Ondersteuning bij functioneren en bij participeren aan samenleving
▪ = vanuit perspectief persoon (niet vanuit justitie)
▪ = vraag- & behoeftegericht werken (noden)
- Aan justitie gebonden FWZW
▪ Welzijnswerk onder mandaat (van opdrachtgever)
▪ Opdrachtgever: actor binnen Justitie (echelons SRB)
▫ Actor binnen Justitie kan uit alle echelons komen, veelal SURB
▫ Vb: onderzoeksrechter, gevangenisdirecteur, SURB, …
▫ Zal plaatsvinden onder mandaat van die opdrachtgever
▪ Opdracht = divers: advies, controle (voorwaarden), rapportage, begeleiding, ...
▪ Beroepsgeheim, maar niet ten opzichte van de opdrachtgever (~ bvb. advies)
▪ Illustratie: Psychosociale Dienst (PSD)
▫ Missie DG EPI: “waarborgen een rechtsconforme, veilige, humane en geïndividualiseerde
uitvoering van vrijheidsbenemende straffen en maatregelen met het oog op een optimale
terugkeer in de maatschappij” (=/= recht op een menswaardig bestaan)
▫ Werk PSD = opvolging en begeleiding in functie van advies en re-integratie
○ Verschilt van dienst van JWW
○ Verschillen niet veel van technieken maar hebben andere fanliteit
○ Finaliteit PSD = advies geven in functie van re-integratie, bij JWW is er doel van
kwaliteit van leven
- llustratief – aan justitie verbonden WZW: Boxstaens (2020): verhouding justitie-assistent
(JA) en cliënt = werkalliantie
▪ Rol JA: toezicht houden (controle voorwaarden) én ondersteunen (HV) = dubbele rol –
vinden van balans
↪ Ondersteunen = hulp verlenen
▪ Doelstellingen gaan voor op de vertrouwensrelatie
▫ Doelstellingen op voorhand bepaald (door opdrachtgever) = bepalend
▫ Samenwerking = zoeken van overeenkomst over de doelstellingen
▫ Verbinding maken tussen JA en cliënt in functie van bereiken doelstellingen
3
, SPANNINGSVELD
- Oorzaak spanningsveld?
▪ Kritische jaren ‘70: maatschappelijke veranderingen
▫ Dingen werden toen in vraag gesteld
▫ Kritiek op rol en beleidsruimte van overheid
▫ Kritiek op het strafrecht en welzijnswerk
- Kritiek op strafrecht
▪ SR = normerend en conserverend
▪ De strafrechtsbedeling
▫ Niet neutraal
▫ Sterk link politieke, sociale, economische context die mee inhoud en doel van SR bepalen
⇒ Terug naar klassiek SR - abolitionisme - herstel
▪ DUS forensische context komt onder druk te staan
- Kritiek op welzijnswerk
▪ “What works?” (Martinson, 1974)
▫ Artikel dat veel in gang heeft gezet / belangrijk was
▫ Meta-analyse die naging in hoeverre het welzijnswerk dat aangeboden werd aan personen in
de gevangenis effectief was
▫ Centrale vraag: wat werkt er nu van die hulp & diensverlening
▫ Antwoord: kort door de bocht maar, nothing works → weinig effectiviteit, geen impact van
behandeling op recidive
▫ Welzijnswerk wordt in vraag gesteld
▪ Gebrek aan effectiviteit van behandeling tijdens detentie (en interventies in welzijnswerk
algemeen)
▪ Ook binnen het welzijnswerk
▫ Inzicht in paradoxaal karakter van welzijnsinterventies = hulpverlenend én paternalistisch
* Welzijnswerk stelt zichzelf in vraag
○ Professionelen, objectief en deskundigheid
○ MAAR: interventies zijn niet neutraal want macht(spositie)
* Ontstaan van nieuwe initiatieven in FWZW
○ Onthaaltehuizen ex-gedetineerden, psychiatrische patiënten, alternatief juridisch advies,
belangengroepe
- Gevolg
▪ Professionelen in forensische context
▫ Niet zomaar doelstelling van justitie volgen; ook kritisch zijn
↳ Recht menswaardig bestaan en menselijke dienstverlening
▫ Ontwikkelen aanbod menselijke dienstverlening onafhankelijk van justitie
▪ Welzijnswerk: positie wijzigt
▫ Méér dan instrumentele inpassing in economische en sociale controle
▫ Ook subjectief recht op maatschappelijke dienstverlening (~ OCMW wet 1976)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rsmrckx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
