Samenvatting
Samenvatting - Beleidseconomie ()
- Instelling
- Universiteit Leiden (UL)
Een samenvatting van alle stof voor het tentamen Beleidseconomie.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
WEEK 1Beleidseconomie
- Analyse van economisch beleid
- Instituties, zoals belastingen
- Overheidsbestedingen
- Beleidshervormingen
- ‘Doorrekeningen’
- Publiek of privaat?
Financieel economisch beleid
- Collectieve uitgaven
- Collectieve inkomsten
- Regulering (wettelijke grondslagen voor alle inkomsten/uitgaven van de overheid)
Perspectieven op overheidsbeleid
1) Efficiëntie: meer welvaart/welzijn bij gegeven middelen
2) Rechtvaardigheid/verdeling (gaat vaak gepaard met transactiekosten)
3) Uitvoerbaarheid
Functies van overheidsingrijpen
1) Allocatiefunctie: ingrijpen op markten i.v.m. marktimperfecties
- Marktmacht, externe effecten, collectieve goederen, informatieproblemen
- Regels + subsidies/heffingen bij niet Pareto-efficiënte markten -> gedrag van burgers sturen
2) Verdelingsfunctie
- Belastingheffing, sociale verzekeringen, toeslagen
3) Stabilisatiefunctie
- Evenwicht op de arbeidsmarkt, stabiel prijspeil, duurzame economische groei, rust op
financiële markten
- Begrotingsbeleid: hoogconjunctuur = belastingen omhoog
Effect van overheidsingrijpen
- Incidentele (korte termijn) vs structurele (lange termijn) maatregelen
- Fiscale multiplier en het equivalentiebeginsel
- Procyclisch vs anticyclisch begrotingsbeleid
- Automatische stabilisatoren
Instrumenten van overheid
- Wetgeving (vergunningen)
- Subsidies/heffingen
- Voorlichting
--> Alternatief = onderhandelen: Coase’s theorem
Verdelingsfunctie -> Gini index
- Kijkt naar inkomensongelijkheid, niet vermogensongelijkheid
Economische scholen
- Keynesianen
- Bij tekortschietende effectieve vraag zorgt de markt niet voor automatisch herstel
(stabilisatiefunctie) -> anti-cyclisch begrotingsbeleid
- Monetaristen
, - Begrotingsbeleid werkt destabiliserend door vertragingen in beleid -> wat de ECB doet heeft
wel invloed op conjunctuur
- Neoklassieken
- Structurele economische problemen los je niet op met Keynesiaans beleid -> marktwerking
- Ricardianen
- Burgers compenseren extra overheidsbestedingen of belastingverlagingen volledig
‘There is no such thing as free lunch’ -> equivalentiebeginsel
- Overheid gaat meer uitgeven -> burgers en bedrijven weten dat de belastingen omhoog
gaan uiteindelijk -> ze gaan meer sparen
- Dus alles wat de overheid extra uitgeeft, gaan burgers en bedrijven minder uitgeven
-> per saldo verandert er niks
(Expansief beleid heeft weinig effect in een open economie)
Begrotingsbeleid op korte termijn
- Belangrijke rol voor beslechten argumenten van economische scholen is weggelegd voor de fiscale
multiplier
Toename BBP ∈ procent
Toename ( of afname ) overheidsbestedingen∈ procentpunt van BBP
Fiscale multiplier:
- Hoe hoger de multiplier, hoe meer effect extra bestedingen of belastingverlagingen hebben
- Hoger dan 1 impliceert ‘free lunch’
- Multipliers zijn gemiddeld hoger tijdens stijgende werkloosheid
- Tijdens de Grote Recessie (2008) was fiscale multiplier hoger
- Mensen konden relatief weinig lenen en er was weinig behoefte aan sparen
Korte termijn: de Grote Recessie
- Sterke stijging tekorten en schulden door lagere belastinginkomsten en meer
werkloosheidsuitkeringen
- Forse steun overheid aan financiële sector
- Rutte I en II: forse bezuinigingen en lastenverzwaringen om overheidsfinanciën te herstellen -> is
gelukt maar critici stellen dat beleid de economische groei heeft gedempt
Effect bezuinigingen tijdens Grote Recessie -> Jacobs
- Door te bezuinigen is de economische groei gedempt
- Uitblijven bezuinigingen had beperkt effect op staatsschuld door inverdieneffecten
- Bezuinigingen zijn nodig voor structureel houdbare overheidsfinanciën -> Jacobs
Lange termijn: hoe erg zijn schulden en tekorten?
- Structureel hogere schuldquotes reduceert effectiviteit stimulerend beleid
- Door o.a. Ricardiaanse equivalentie
- Overheid betaalt dan hoge rentelasten (bij ‘normale rente’)
- Indien overheidsfinanciën niet houdbaar, mogelijke spiraalwerking oplopende rentes (kredietrisico)
- Draait om vertrouwen bij beleggers
- Nederland heeft tijdelijk AAA-status S&P verloren, waardoor rente omhoog ging
- Bij hoge schulden schuif je problemen door naar volgende generaties
- Tegelijkertijd: druk om schuld op te laten lopen, want rente is historisch laag!
- Zolang economische groei hoger is dan de rente is lenen voordelig
- Argument voor Nationaal Groeifonds
- Maar ook kritiek: wat zijn goede investeringen?
, Houdbare overheidsfinanciën
- Houdbaar: schuldquote blijft constant op de lange termijn
- Dit is het geval als de staatsschuld net zo hard groeit als de economie (BBP)
- Verhouding moet gelijk blijven!
- Bepalend hiervoor zijn economische groei en rente
Definities
- Financieringssaldo: opbrengsten – uitgaven (excl. staatsaflossingen)
- Structureel saldo: financieringstekort na schoning voor conjunctuur
- Houdbaarheidssaldo: financieringssaldo op lange termijn bij ongewijzigd beleid
Sub-sectoren van de overheid
1) Centrale overheid
- Hoogste bestuurslaag -> ministeries + uitvoeringsorganisaties + universiteiten (EU niet!)
2) Decentrale overheden
- Gemeenten + provincies etc.
3) Sociale fondsen
- Algemeen Ouderdomsfonds (AOW) + Zorgverzekeringsfonds etc.
Grenzen van overheidsmacht
1) Wettelijke kaders voor het overheidsoptreden
- Beginselen van behoorlijk bestuur
2) Gedragsreacties en beleidsconcurrentie
3) Invloed van de EU
Collectieveuitgaven
Uitgavenquote =
BBP
- Subsidies tellen wel mee, fiscale tegemoetkomingen niet
Verklaringen collectieve uitgaven
- Baumol-effect
- Politieke economie
- Kessler
De Ridder (2020)
- Multiplier >1 = free lunch (vaak in crisis)
- Multiplier < 1 = crowding out
De Haan en Hoogduin (2020)
- Coronacrisis laat zien hoe belangrijk financiële degelijkheid is
Wensveen (2017)
- Houdbaarheidssaldo is een slechte meetlat voor beleid, want arbitrair en gebaseerd op vergrijzing
- Schulden aflossen slecht idee, het is niet hetzelfde als buffers opbouwen.
- Tegenvoorstel: Fond economische structuurversterking oprichten/ activeren. ven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ilse1204kolfschoten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen