Dit document bevat een samenvatting van tijdvak 5 ontdekkers en hervormers. Dit document kun je gebruiken ter voorbereiding van je pabo toelatingstoets of misschien een andere toets.
Tijdvak 5
Ontdekkers en hervormers
1500 - 1600
Begin Europese expansie
Reformatie en splitsing Christelijke kerk
De opstand en moord op Willem van Oranje
Veranderend mens- en wereldbeeld
,Begin Europese expansie
Europese expansie - vooraf
Vanaf 1500 ontdekten Europese reizigers grote gebieden in Azië en Amerika die tot dan toe
onbekend waren. In deze gebieden konden grote winsten worden gemaakt door handel overzee.
Zo begon de macht van Europa zich over de wereld uit te breiden.
Aan het einde van de 15e eeuw was de wereld buiten Europa nog praktisch onbekend terrein. Van
Afrika was alleen de noordkust verkend door de Portugezen. Portugezen en Spanjaarden
maakten in de 15e eeuw ontdekkingsreizen. De westkust van Afrika werd in zuidelijke richting
verkend om een doorgang te vinden naar gunstige/winstgevende handelsgebieden.
Uitvindingen
Een aantal technische uitvindingen in de tweede helft van de 15e eeuw maakte het makkelijker
om op zee je plaats te bepalen. Er kwamen betere schepen, betere en meer gedetailleerde
kaarten en betere navigatie-instrumenten. Het werd mogelijk om de wereld in kaart te brengen.
Naast een goede technische uitrusting was er natuurlijk moed nodig om het onbekende tegemoet
te treden. Verschillende navigatie-instrumenten:
Met het astrolabium werd de stand van hemellichamen aan land nauwkeurig
gemeten. Tijdens ontdekkingsreizen werd het bij het bereiken van een onbekende
kust gebruikt om de breedtegraad te berekenen. Het instrument was al een oude
uitvinding maar kwam pas in de 12e eeuw via de Arabieren naar Europa
Het kwadrant was een navigatie-instrument waarmee zeevaarders ook 's nachts
de positie van hun schip konden bepalen.
Met de sextant kon de hoogte van een hemellichaam worden bepaald. De
sextant kon ook worden gebruikt voor de plaatsbepaling op zee gedurende de
nacht.
Het kompas werd voor het eerst in China gebruikt. Het kwam in de 12e eeuw
via de Arabieren naar Europa. Een kompas was onmisbaar aan boord. Omdat
de naald van het instrument altijd naar het noorden wijst, kon er goed mee
worden genavigeerd.
Scheepvaart
Tot ver in de 15e eeuw waren de Arabieren tussenhandelaren die
handelswaar uit Indië (Zuid- en Zuidoost-Azië) naar steden aan de
Middellandse Zee brachten. Producten als goud, kruiden en zijde
brachten veel geld op. Zij stonden niet toe dat handelaren uit Europa
gebruik maakten van hun handelsroutes over land. Portugal was zeer
geïnteresseerd in deze gunstige/winstgevende handel. Daarom waren zij
vastbesloten een zeeweg naar Indië te vinden.
, In de 15e eeuw ontwikkelde zich de Portugese
scheepsbouw zich voorspoedig en aan het eind van die
eeuw ontwikkelden de Portugezen de nau, een grote echt
zeewaardige driemaster en voorloper van het galjoen. Vasco
da Gama gebruikte in 1498 de nau voor de oversteek naar
Indië. Ook de ontwikkeling van het boordgeschut
was een belangrijke ontwikkeling. Hiermee konden
Portugezen concurrerende schepen gemakkelijk de baas en
gaven daarmee hun handelsnederzettingen in nieuwe
gebieden een militaire basis. De tochten over zee duurden
erg lang en waren zeer gevaarlijk. Toen de Portugese
schepen om Kaap de Goede Hoop (bij Kaapstad) naar Indië
vaarden, waren ze vaak wel anderhalf jaar onderweg. Veel
schepen keerden niet terug van hun avontuurlijke reizen.
Kaarten
Met de expedities op zee reisden ook cartografen mee die de nieuwe kusten in kaart brachten.
Deze karen waren staatsgeheim en mochten niet in handen komen van concurrerende
zeevaarders of andere landen. Er viel immers veel geld te verdienen in de nieuw ontdekte
gebieden. Hoe langer de concurrenten buiten de deur werden gehouden hoe beter het was. Er
stonden strenge straffen op het doorgeven van kaarten. Aan het einde van de 16e eeuw was de
cartografische kennis van de Spanjaarden en Portugezen echter geen geheim meer. Ze kregen
geduchte concurrentie van Nederlandse en Engelse expedities.
Ontdekkingsreizen
De ontdekkingsreizen werden ondernomen om routes naar nieuwe handelsgebieden te
ontdekken. Een route naar Azië was daarbij het hoofddoel. Het was echter niet duidelijk of zo'n
route wel bestond. Expedities vertrokken in alle windrichtingen. De reizen naar het zuiden
resulteerden uiteindelijk in de kortste route: eerst naar het uiterste puntje van Afrika en daarna
weer 'omhoog'.
Ontdekkingsreizigers
Vasco da Gama (1469-1524) → Vasco da Gama was een Portugese
ontdekkingsreiziger die als eerste Europeaan over zee naar India voer.
Daar legde hij de eerste handelscontacten die de basis zouden vormen
voor een Portugees handelsmonopolie. Tijdens zijn tweede reis ging het er
niet zachtzinnig aan toe en werden verscheidene steden aan de
Afrikaanse kust geplunderd. In 1524 reisde hij opnieuw naar India waar
inmiddels een Portugese handelskolonie was gevestigd. Enkele maanden
na aankomst stierf hij aan een onbekende ziekte.
Christophorus Columbus (1451-1506) → Columbus, afkomstig uit
Genua, vestigde zich enkele jaren in Portugal waar herhaaldelijk schepen
vertrokken, op zoek naar een zeeweg naar Indië (Zuid- en Zuidoost Azië).
Columbus was ervan overtuigd dat Indië sneller te bereiken was via een
westelijke zeeroute. De Spaanse koning had belangstelling en gaf
goedkeuring voor een expeditie. Columbus maakte verschillende reizen
naar Noord- en Zuid-Amerika. Toen hij op zijn eerste reis na drie maanden
land bereikte, meende hij voet aan land te zetten in Indië. Columbus heeft
zelf nooit geweten dat hij een nieuw werelddeel had ontdekt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mj1998. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
