Zeer complete samenvatting van Rechtshandhaving en Politie. Bevat de samenvattingen/aantekeningen van de hoorcolleges, werkgroepen en een gedeelte van de voorgeschreven literatuur. Alle belangrijke begrippen zijn dikgedrukt zodat je altijd de juiste termen in het hoofd hebt voor het tentamen. Het ...
Week 1 – Nationaal Politie en Lokaal Veiligheidsbeleid
Leerdoelen:
1. De organisatie, positie en aansturing van het Nederlandse politiebestel begrijpen en evalueren.
2. De rol van de politie binnen het (lokaal) veiligheidsbeleid toelichten en illustreren aan de hand van
concrete voorbeelden uit de Nederlandse praktijk.
Literatuur
Door de politiewet 2012 is de verantwoordelijkheid van de politie komen liggen bij de
Minister van Justitie en Veiligheid (vanaf heden MvJenV). Het gezagsdualisme binnen de politie
duidt op de splitsing tussen 1. het gezag over de politie door de burgemeester die gaat over de
verstoring van de openbare orde en 2. Het gezag over de politie door het OM als het gaat over
strafbare feiten. Deze splitsing is alleen moeilijk te maken omdat de twee vaak in elkaar overgaan.
Qua gezag ligt de hoofdverantwoordelijkheid ten opzichte van politieambtenaren bij de korpschef, en
niet bij de burgemeester of de OvJ. Echter heeft de OvJ een voorsprong doordat hij zich kan richten
tot de minister van veiligheid en justitie terwijl de burgemeester zich moet berusten op een goede
rugdekking van politiechef of MvJenV. Toch zorgen de opgenomen wetten voor een redelijke
gezagsverdeling, zo dient er op lokaal niveau instemming van meerdere partijen te zijn en dienen de
actoren verantwoording af te leggen (bv. burgemeester aan gemeenteraad). De MvJenV is de
eindverantwoordelijk als het aankomt op de inrichting van het politiewezen en daarmee ook of de
handelswijze van de politie niet in strijd is met de regelgeving, denk aan een verhoormethode die niet
zou stroken met de wet. Dit dient de MvJenV te toetsen. Ondanks dat de primaire
verantwoordelijkheid bij de korpschef ligt is de MvJenV politiek aansprakelijk.
De MvJenV Is verantwoordelijk voor de financiële inrichting (begroting, meerjarenraming,
jaarrekening, beheersplan en verdeling van sterkte en middelen over regionale eenheden) van het
politiewezen. De korpschef is belast met het beheer en de leiding van de politie en legt
verantwoording af aan de minister. Hierbij dient de korpschef dus verantwoording af te leggen aan de
MvJenV. Uiteindelijk geldt het adagium: beheer volgt beleid.
De instelling van het landelijke politiekorps zou moeten leiden tot een duidelijke
vereenvoudiging van de beleidscyclus. Eenmaal in de vier jaar stelt de MvJenV de landelijke
beleidsdoelstellingen vast ten aanzien van de taakuitvoering door de politie. Deze zien enerzijds op de
aanpak van maatschappelijke veiligheidsproblemen (aanpak van veelplegers) en anderzijds op
specifieke, minder zichtbare nationale taakgebieden (financieel-economische criminaliteit). Ook stel
de Minister eenmaal in de vier jaar vast welk aandeel de tien regionale eenheden en de landelijke
eenheid moeten leveren in de verwezenlijking van die doelstellingen om de landelijke doelstellingen
,te halen. De burgemeesters van de gemeenten en de hoofdofficier van justitie stellen samen regionale
beleidsplannen op (eens in de vier jaar).
De politiewet 2012 heeft geen verandering gebracht in de democratische inbedding van het
gezag over de politie. Gemeenteraad controleert de gezagsuitvoering van de burgemeester, en zo de
tweede kamer de minister. Echter blijft het afstemmen van nationale belangen en regionale belangen
een problematisch gegeven.
Definitie gezag (Hoofdofficier van Justitie en/of burgemeester): de macht hebben om te beslissen over
de inzet en het optreden van de politie en bepalen welke prestaties de politie moet leveren en daarop
aansturen’ (wat de politie moet doen)
Definitie beheer (Korpschef en MvJenV): zeggenschap hebben over de organisatie en de
instandhouding van het politie-apparaat en de bevoegdheid tot het treffen van maatregelen opdat de
politie zo doeltreffend mogelijk functioneert’ (wat de politie kan)
Hoorcollege
Rechtshandhaving (law enforcement): het handhaven van de wetten/regels
Binnen de rechtshandhaving zijn twee paradigma’s: straffen vs. ‘doen naleven’. Het straffen is
reactief waarbij er pas wordt gestraft zodra er een wet is overtreden. Het ‘doen naleven’ gaat er meer
van uit dat je al preventief bezig bent dat mensen de regel laten naleven. Denk aan het uitdelen van
boetes of het neerzetten van ‘snelheidsherhaling’. De politie is een rechtshandhavende
overheidsinstantie met een geweldsmonopolie, ook wel de arm van de wet. Maar de politie is niet de
enige rechtshandhaver; denk aan boa’s, marechaussee of handhavers. Daarnaast doet de politie meer
dan alleen rechtshandhaving, denk aan: internationale missies.
De geschiedenis van de
politie valt te scheiden in drie
stelsels: duaal stelsel (politiewet
1957), regionaal stelsel
(politiewet 1993) en Nationale
Politie (politiewet 2012). Er heeft
nu een centralisatieslag
plaatsgevonden waarbij er één
politiekorps is met 10 regionale
eenheden en 1 landelijke eenheid.
Er zijn twee belangrijke
veranderingen geweest namelijk
de indeling van de organisatie en
bestuurlijk: verdeling van
verantwoordelijkheden. Waarom
was die nationale politie nou
nodig? Omdat er problemen waren met het regionale bestel, zo:
- Ging de aansturing van landelijke prioriteiten moeizaam
- Grote kwaliteitsverschillen
- Te weinig samenwerking
,Zo gingen we van verzorgingsstaatparadigma (burgers helpen) naar normatief-repressief
paradigma (reactief handelen). Door de reorganisatie sluiten de regio’s van de politie aan bij de
regio’s van de arrondisementen van de rechterlijke macht, waardoor de opsporing een stuk beter gaat.
Maar hoe gaat de machtsverdeling over de politie dan? Er valt hierbij een onderscheidt te
maken tussen gezag (wat de politie doet (taakuitvoering/inzet/optreden)) en beheer (wat de politie
kan (organisatie en bedrijfsvoering)) (definitie bij literatuur).
Bij beheer gaat het over de uniformen, welke wapens, aannemen van agenten, verdelen van deze
middelen over regio’s. Dus over welke beschikkingen een regio bezit. Het gezag bepaald hoe die
middelen ingezet worden; voor veelvoorkomende criminaliteit, voor verkeerscontroles, voor
voetbalwedstrijden etc. Maar volgt beheer gezag of volgt gezag beheer? Er wordt gezegd dat beheer
het gezag volgt. Het zou zo moeten zijn dat beheer het gezag bedient. Maar in de realiteit zijn er niet
altijd genoeg middelen om het gezag te dienen, dus moeten er keuzes worden gemaakt.
De politie heeft drie kerntaken:
1. Opsporing van strafbare feiten
2. Handhaving openbare orde en veiligheid
3. Hulpverlening
Bij wie ligt nou het gezag?
- Burgemeester (bestuurlijke politie): Openbare orde & hulpverlening
- Officier van justitie (justitiële politie): De strafrechtelijke handhaving
Een voorbeeld is Rob Bats, burgemeester van Haren die opstond omdat de openbare orde
compleet verstoord werd. Vaak zie je echter dat openbare orde en strafrechtelijke handhaving door
elkaar heenlopen. Er zou geen functionele
functie moeten zijn tussen de twee taken voor
de reguliere politie. De sturing is dus complex,
omdat beide hoofdtaken soms tegengestelde
eisen stellen aan de organisatie, sturing en
inbedding van de politie. Het zou niet zo moeten
zijn dat de reguliere politie zou moeten kiezen
tussen een van de twee, dit hoort dus op elkaar
, afgestemd te zijn. Er zit dus wel een spanningsveld tussen centraal (opsporing) en decentraal
(openbare orde en veiligheid). Dit afstemmen gebeurd doormiddel van een lokaal driehoeksoverleg
ter afstemming van de taakuitvoering va de politie tussen: politiechef, burgemeester en officier van
justitie.
Dan het beheer, de inrichting van de organisatie, processen, middelen en personeel. Wie heeft
dan het beheer? Dit is gecentraliseerd en ligt bij de Korpschef, de politieke verantwoordelijkheid ligt
bij de MvJenV. Het doel hiervan was om minder bestuurlijke drukte te creëren.
De regioburgemeester is de schakel tussen landelijke en lokaal – beheer en gezag. Hij is het
bestuurlijke aanspreekpunt in de regionale eenheden, schakel tussen landelijke en lokale belangen en
regioburgemeester hebben inspraak op het beheer. Eenmaal in de vier jaar wordt er een
regioburgemeester uit de regio gekozen, maar in
de praktijk is het de burgemeester van de grootste
gemeente in de politieregio. De
regioburgemeester dient:
- Bestuurt en hakt knopen door.
- Vervult de rol vooral op basis van
natuurlijke gezag.
- Legt verantwoording af aan overige
burgemeesters uit de eenheid.
Zo is er op regionaal niveau ook een driehoek
tussen: politie (regiochef), regioburgemeester en
hoofdofficier van justitie. De regioburgemeesters
spelen een belangrijke rol tussen centrale en decentrale belangen maar ook tussen beheer en gezag.
Belangrijk is het Landelijk Overleg Veiligheid en Politie (LOVP) (of Artikel 19-overleg) dit is de
landelijke schakel tussen beheer en gezag die vier maal per jaar plaatsvindt. Het is een periodiek
overleg over taakuitvoering en beheer. Hierbij zijn aanwezig:
- De regioburgemeesters
- 2 ‘extra’ burgemeesters uit kleinere gemeenten
- De voorzitter van het College van procureurs-generaal (OM)
- De Minister van Justitie en Veiligheid
- De korpschef (toehoorder!)
Tot op heden heeft de korpschef alleen een rol als toehoorder, echter wordt dit binnenkort gewijzigd.
Het gaat bij dit overleg vooral over de:
a. Inrichting van de politie
b. Landelijke beleidsdoelstellingen
c. Verdeling van sterkte
d. Ontwerp van begroting
e. Benoeming van leen
van de politieleiding
f. Wetsvoorstellen en
ontwerpen van andere
regelingen t.a.v. beheer
en taakuitvoering van
de politie.
Als we dan nu weer dit
intekenen ziet dat er zo uit.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Svenvdk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.
