Waarom Europa?
Van vredesproject tot oorlog in Oekraïne
1) Treaties
EU is based on an International Treaty
o Schuman declaration 1950 > Paris 1950-51-52 > ECSC
o EDC 1951-51- (1954)
o Treaties of Rome 1956-57-58 > EEC + Euratom
o SEA 1985-86-87
o Maastricht Treaty1990-92-93 (Summit December 1991) >EU
o Amsterdam 1996-97-99
o Nice 2000-01-03
o Convention 2002-03 > Constitutional Treaty 2003-04- (2005)
o Lisbon Treaty 2007-07-09
+ Fusion treaty/Schengen/Fiscal Compact …
2) Geography/enlargement
EU has a history of enlargement
o 1952: France/(West) Germany/Italy/Benelux-countries
o 1973: UK/Ireland/Denmark (Norway)
o 1981: Greece
o 1986: Spain/Portugal
o 1990: former GDR
o 1995: Austria/Finland/Sweden (Norway)
o 2004: Estonia/Latvia/Lithuania/Poland/Czech
Republic/Slovakia/Slovenia/Hungary/Cyprus/Malta
o 2007: Bulgaria/Romania
o 2013 (1 juli): Croatia
o 2020 (31 January): United Kingdom
o + Iceland/Türkiye/Western Balkan countries + …
3) Crises
EU has a history of crises
o Council of Europe
o EDC > NATO membership Germany
o British accession
o ‘empty chair crisis’ 1965-66
o monetary union
o Eurosclerose
o referenda Maastricht/Nice/Constitutional Treaty
o euro crisis
o migration crisis
o Brexit
, 1. Waarom bestaat er nog geen Europees leger?
1948: derde Algemene Vergadering van de VN
- Paul-Henri Spaak
o Belgisch premier en minister van Buitenlandse Zaken
o Gerichte boodschap aan de aanwezige delegatie van Moskou; probeert de
kerk tussen VS en SU zoveel mogelijk in het midden te houden
o Niet enthousiast over toetreding NAVO en economische hulp via
Marshallplan, maar beslist dat tegenstellingen tussen VS en SU
onoverbrugbaar zijn en voelt zich genoodzaakt een kant te kiezen
o ‘Nous avons peur’
De Koude Oorlog
Meteen na WOII is er hoop op meer constructieve internationale samenwerking. Tijdens
WOII besloten de geallieerden (waaronder VS en SU) niet alleen het nazisme en fascisme van
DUI, ITA en JAP te bestreiden, maar ook om de naoorlogse wereld vorm te geven.
Okt 1943: ministers van Buitenlandse Zaken van SU, VS en VK verzamelen + ambassadeur
van China in SU komen samen in Moskou.
- Nood aan nieuwe internationale organisatie wordt erkend, gebaseerd op het principe
van soevereinne gelijkheid tussen vredevolle staten
- De nieuwe organisatie moet leren uit de fouten van de Volkerenbond
Na ontmoetingen in Teheran en Washington D.C. wordt de VN voor het eerst opgeworpen.
In conferentie van Jalta (feb 1945) bevestigt Stalin de deelname van de SU aan de VN
(noodzakelijk voor slagen van de organisatie).
25 apr 1945: soldaten van VS en SU komen elkaar tegen in Oost-Duitsland aan de Elbe. 850
afgevaardigden uit50 landen komen samen om de VN formeel op te richten. Cruciaal voor
hun geloofwaardigheid was de VN veiligheidsraad met China, FRA, VS, SU en VK als
permanente leden (met een vetostem) 6 roterende leden die elkaar om de 2 jaar
afwisselen, naar 10 roterende leden in 1965
Gevoel van optimisme en idee dat er een nieuw tijdperk aanbreekt waarin landen in vrede
samenleven, maar begin van Koude Oorlog door wederzijds wantrouwen.
➔ Stalin’s perspectief: VS en VK wachten heel lang tijdens WO2 om een westelijk front
op te richten (tot de landing van Normandië in juni 1944). SU lijdt al vanaf 1941
onder de permanente en directe confrontatie met Hitlers troepen. Hebben ze zo lang
gewacht om SU af te zwakken?
➔ Westers perspectief: communisten doen het heel goed in West-Europa (BE, ITA, FRA)
door beslissende rol van SU om de Duitsers te verslaan. Wordt er dubbel spel
gespeeld?
Tijdens de oorlog nog annexeert de SU de Baltische staten en een stuk van Finland.
Na de oorlog: betrokken bij de burgeroorlog in Griekenland en communistische
staatsgreep in Tsjecho- Slowakije. SU maakt ook veelvuldig gebruik van haar
, vetorecht. Pro-Sovjetpremier aan de macht in Perzië, steun van de Russen voor de
territoriale ambities van Armenië en Georgië.
➔ Verdrag van Washington in april 1949: oprichting van de NAVO, met als
zwaartepunt: collectieve verdedigingsbepaling: agressie op het grondgebied van 1
van de lidstaten boven de Kreeftskeerkring kan een aanval op alle deelnemende
landen betekenen. Eerste deelnemende landen zijn België, NL, Noorwegen, Port, VK
en VS, later ook Turk en Griek.
Bedoelt door de VS om de veiligheid van West-Eu tegen de dreiging van de SU
(communisme) uit econ en pol eigenbelang te garanderen.
➔ Reactie: oprichting Warschaupact (1955), als tegenhanger van NAVO, met Albanië,
Hongarije, Polen, Bulgarije, Roemenië, DDR en Tsjecho-Slowakije.
Pan Europa
Al na WO1 ideeën van Europese eenmaking.
Cultureel: komt voort uit kosmopolisme dat al voor de opkomst van natinalisme
bestaat
Politiek: overtuiging dat de natiestaat enkel geschikt is om actuele problemen aan te
pakken
Economisch: Europa moet competitief blijven tov de SU en de VS
Bv: Graaf Richard von Choudenhove-Kalergi start in 1923 een pan-Europese beweging: Eu
landen kunnen via eco samenwerking in de erts-, kool- en mijnindustrie de handen in elkaar
slaan om toenadering tussen de Duitse Weimarrepubliek en de SU vermijden.
Bv: Briand-Kellogpact (1929): landen over heel de wereld ertoe verbinden om inplaats van
oorlog te kiezen voor vredevolle oplossingen wanneer conflicten opduiken. Hoewel WO2
gebeurt, zijn de geesten om de W-EU constallatie op een andere manier aan te pakken
gerijpt bij een deel van de elite.
Frans-Duitse verzoening
Relatie tussen FRA en Dui na WO2 heel delicaat, door Frans-Pruisische oorlog (1870-71),
WO1 en WO2 allemaal in minder dan 75 jaar.
➔ Christendemocratische politici van beide landen spreken in het geheim op neutraal
terrein af (Genève) en leggen later ook langs heleboel kanalen informele contacten.
Ook liberalen en socialistische strekkingen leggen over de grenzen heen contacten.
De transnationale netwerken zijn zwak en spontaan, maar vormen wel belangrijke
basis voor Europese integratie (bv. aan de onderhandelingstafel waren de
hoofdrolspelers geen onbekenden meer) later meer structurele netwerken
➔ Churchill (1946): pleit voor Frans-Duitse verzoening als noodzakelijke voorwaarde
voor een ‘Verenigde Staten van Europa’. Zo kan Dui gere-integreerd worden in
Europa.
Konrad Adenauer (1876-1967)
Geboren tijdens Duitse keizerrijk. Is een vooraanstaand politicus tijdens het
Weimarrerepubliek, tegenstander van het naziregime en na WO2 grondlegger en
vader van Bondsrepubliek Duitsland.
, Actief als politici in geboortestad Keulen, wordt daar burgemeester in 1927.
In de jaren ’30 op gespannen voet met de NSDAP (nationaalsocialistische partij van
Adolf Hitler). Hij weigert om nationaalsocialistische vlaggen op te hangen, nazi’s de
hand te schudden en Hitler te ontvangen in stadhuis van Keulen.
Hitler ontheft hem in 1933 zijn ambt. Adenauer duikt onder, wordt echter opgepakt,
vrijgelaten en opnieuw opgepakt. In 1944 wordt hij 9 weken vastgehouden omdat de
NSDAP denkt dat hij iets te maken heeft met de mislukte moordpoging op Hitler.
Meteen na WO2, in 1946, wordt Adenauer voorzitter van de pas opgerichte CDU. Drie
jaar later wordt hij verkozen als eerste kanselier van het Duitse Bondsrepubliek +
Minister van Buitenlandse Zaken.
Met hulp van Ludwig Erhard (minister van Economische Zaken) slaagt Adenauer er snel
in om de West-Duitse economie snel terug te doen opbloeien (Wirtschaftswunder). Hij
kiest voor een relatief vrije economie, een sociale markteconomie met ordoliberale
model.
Hij beseft dat een volwaardige Europese integratie pas kan plaatsvinden als hij er in
slaagt het wantrouwen bij de rest van de West-Europese landen weg te nemen.
o EGKS in 1952
o Lidmaatschap NAVO in 1955
o Europese Gemeenschappen in 1957
Overleeft in 1952 een moordaanslag in München.
Slaat in 1952 voorstel van Stalin af om Duitsland als neutrale macht te herenigen.
Ligt onder vuur in eigen land omdat de vervolging van de SS’ers te mild zou verlopen.
In nadagen van zijn bondskanselierschap: bouw van de Berlijnse Muur + Spiegel-
affaire.
Sluit vlak voor aftreden samen met Frans president Charles De Gaulle het Duits-Franse
vriendschapsverdrag.
Blijft tot 1963 bondskanselier, leidt 5 opeenvolgende regeringen in toenmalige
hoofdstad Bonn. Blijft na aftreden voorzitter van CDU.
Benelux als voorbeeld
België, NL en Lux bereiken in 1943 en 1944 een akkoord over uniform betalingsverkeer,
versterkte econ betrekkingen en een eengemaakte tariefgemeenschap. (basis hiervan is de
Belgisch-Luxemburgse unie (1921) waarmee BE en Lux-stad één munt en douane-unie
nastreven.)
➔ 1944: Benelux wordt opgericht als internationale organisatie
➔ 1948: Benelux-verdrag gaat in werking: de drie landen vormen één douane-unie
➔ 1958: Economische Unie, gericht op een gemeenschappelijk handelsbeleid met derde
landen, coördinatie van het economisch, financieel en sociaal beleid om het vrije
verkeer van goederen, diensten, personeel en kapitaal.
➔ Fritalux: poging om Frankrijk en Italië mee te betrekken, lukt niet.
➔ Relatief autonome instellingen: ministercomité, algemeen secretariaat, gerechtshof
en parlement. (4 instellingen zien we ook terug in EGKS en EU voorbeeldfunctie)
Marshallplan
West-Europa is sterk verzwakt door de oorlog, klaar om opgepeuzeld te worden door Stalins
Rode leger (zijn zelfs buiten de bezette gebieden actief gebleven). VS hebben hun troepen
,wel weggehaald uit niet-bezette gebieden, maar willen de bevrijde gebieden niet zomaar
opgeven. VS Banken hebben heel veel leningen gegeven aan W-EU landen, die ze
terugbetaald willen zien en W-EU moet een afzetmarkt worden voor de consumptie-
industrie van de VS.
➔ VS blijft een cruciale rol spelen op het EU toneel (uit eigenbelang)
o Militair vlak: NAVO-bondgenootschap
o Econ vlak: een breed financieel steunpakket (Eu Recovery Programme), niet
enkel voor w-Eu landen, maar ook landen in centraal en oost Eu, zij slaan
echter af onder druk van SU.
o Plan krijgt permanent karakter door oprichting van de Organisatie voor
Europese Economische Samenwerking (OEES) in 1948. Vanaf begin jaren ‘60
wordt het Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
(OESO)
o VS hoopten dat het plan ook zou leiden tot politieke samenwerking, maar zal
niet gebeuren met OEES en OESO. Leidt tot frustratie: zonder pol
samenwerking geen duurzame eco en militaire integratie, volgens VS
Raad van Europa
1948: Congres van Europa in Den Haag: aanwezig zijn een heleboel vertegenwoordigers van
20 Eu landen, Canada en de VS.
➔ Buigen zich over de vraag of en in welke mate ze voor hun gedeelde belangen een
centrale en overkoepelende autoriteit willen aanvaarden. Moet waarborg bieden
voor de handhaving van de vrede.
➔ Uiteindelijk gaan BE, Den, FRA, Ierl, ITA, Lux, NED, Noor, VK en Zwe na 4 dagen
onderhandelen akkoord met de oprichting van de Raad van Europa. Wordt in 1949
geformaliseerd in het Verdrag van Londen.
o Er vindt wel geen soevereiniteitstrafser plaats.
o Krijgt wel een supranationale Assemblee, maar ministerraad blijft
intergouvernementeel.
➔ Oprichting van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens: moet er op toezien
dat de recente gruweldaden niet opnieuw kunnen plaatsvinden 1950: Europees
Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Met de raad willen ze ook hier meer Eu integratie, maar ook hier ver onder de
verwachtingen.
De Schumanverklaring
Door voorgaande zaken, maar ook door de angst van het ontstaan van de Bondsrepubliek
Duitsland, door de samensmelting van de Franse, Britse en Amerikaanse bezettingszones in
1949 en het feit dat het meer ruimte krijgt om volwaardig deel te nemen aan internationale
organisaties zoals de Raad van Europa en de Internationale Autoriteit voor de Ruhr door het
akkoord van Petersberg, zorgen ervoor dat Jean Monet de Duitse en Franse economie met
elkaar wil integreren. Er is ook zenuwachtigheid door de snelle wederopbouw
(Wirtschafswunder) en de mogelijke hermilitarisering van Duitsland.
, ➔ Ipv Duitsland politiek en economisch in te perken, samenwerken op het vlak van
kolen en staal. Monet brengt dit voorstel tot bij Schuman, minister van Buitenlandse
Zaken.
➔ Schumanverklaring (9 mei 1950): Schuman nodigt andere Eu landen uit om in een
nieuwe internationale organisatie te stappen, waarin lidstaten nu wel supranationaal
willen samenwerken door hun soevereiniteit te bundelen. De samenwerking moet in
de praktijk voelbaar zijn en de reikwijdte ervan moet relatief beperkt blijven.
➔ Adenauer (Bondskanselier) neemt het voorstel met beide handen aan:
o Europese integratie is de enige manier om West-Europa en het Westen in zijn
geheel sterker te maken tov de SU
o Enige manier om het Franse wantrouwen tegen West-Duitsland te temperen
o Kans om de veeleer beperkende juk van de geallieerde mogendheden af te
werpen
➔ Italië ook blij met voorstel; biedt kans om na het debacle van de WO2 opnieuw
gelijkwaardige partners te vinden in een int organisatie
➔ VS ook blij; wens tot meer politieke samenwerking wordt ingelost
➔ VK doet niet mee; toenmalige Labourregering is niet bereid om deel van de Britse
soevereiniteit over te hevelen. Ook niet zeker over de overlevingskansen.
➔ Verdrag van Parijs (18 apr 1951)
o Be, Fr, It, Lux, NL en West-Duitsland ondertekenen het: EGKS is geboren
o Treedt vanaf 1952 gefaseerd in werking en geldt voor 50 jaar.
o 4 instellingen:
o De Hoge autoriteit
o De Parlementaire Vergadering
o De Raad van Ministers
o Het Hof van Justitie
zelfde als instellingen Benelux
Europese Commisie
In 1952 ontstaan als Hoge Autoriteit van EGKS. Vanaf de Verdragen van Rome de
Europese Commisie. Tot op dag van vandaag één van de drie kerninstellingen van de
EU.
Taken:
o Verzekeren van het naleven van de Europese verdragen
o Externe vertegenwoordiging van de Unie
o Beheren van financiën
o Initiëren van Europese wetgevingsproces
Commisie lanceert wetgevend voorstel
Overleg in Europees Parlement en bevoegde ministers van de lidstaten
(de Raad van de Europese Unie of de Raad van Ministers)
Gaan al dan niet akkoord
Commisie checkt of gemaakte afspraken keurig door lidstaten worden
omgezet en opgevolgd
Indien niet het geval: obv van inbreekprocedure lidstaat op matje
roepen en zaak des noods voor Hof van Justitie van de EU brengen
Samenstelling van de Europese Commisie verandert elke 5 jaar. Na de verkiezingen
voor het Europees Parlement draagt de Europese Raad van staatshoofden en
, regeringsleiders een kandidaat-Commissievoorzitter voor. Gebeurt via gekwalificeerde
meerderheid. Europese Parlement besluit via gewone meerderheid of het die keuze
aanvaard. Indien niet, moeten de hoofdsteden binnen de maand een nieuwe
kandidaat voorstellen.
Commissievoorzitter stelt het college samen en kent elk lid een bepaalde bevoegdheid
toe. Commissarissen moeten een ‘examen’ doorstaan en dan kan na een stemming
door Europees Parlement de nieuwe Commissie aan de slag. Om onafhankelijkheid,
vooral ten aanzien vd lidstaten, te garanderen leggen de commissarissen een eed af
aan het Hof van Justitie.
Voorzitter van de Commissie is een primus inter pares, de eerste onder gelijken.
Minstens 1x per week vergaderd de Comissie onder leiding van de voorzitter.
Beslissingen worden collegiaal genomen. Parlement kan dus enkel hele commissie
ontslaan. Wel kan een individuele Eurocommissaris zelf ontslag nemen.
Elke commissaris heeft een eigen kabinet dat politieke en communicatieve
ondersteuning biedt. Ook administratieve ondersteuning via een dictoraat-generaal
(DG) dat aansturing krijgt van een secretaris-generaal.
Commissie heeft in elke EU-lidstaat een vertegenwoordiging om nationale, regionale
en lokale ontwikkelingen op te volgen. Sinds 2011 delen de Commissie en de lidstaten
een Europees ministerie van buitenlandse zaken: de European External Action Service
(EEAS).
Ruim 32 000 mensen werken bij de commissie. In verhouding werken er meer Belgen
dan andere EU-lidstaat nationaliteiten bij de Commissie.
Duitse herbewapening
Besef groeit dat gewapend conflict tussen de grote ideologische stromingen geen
ondenkbaar scenario is:
- Koude oorlog waar de ideologische verschillen tussen het Oosten en Westen vaste
vorm krijgen. Oost-Dui opgeeist door de SU, Berlijn en Oostenrijk onderverdeeld in 4
bezettingszones
- SU troepen gestationeerd op slechts enkele honderden km’s van West Eu
- Tegenstellingen tussen de communistische en prowesterse krachten bij de Koreaanse
en 1ste Indochinese Oorlog
➔ 1947: FRA en VK besluiten met het Verdrag van Duinkerke om militair samen te
werken: voornamelijk gericht op eventuele toekomstige aanval op West-Dui.
➔ 1948: Benelux-landen voegen zich toe: ontstaan van de Westerse Unie onder leiding
van Montgomery, maar verliest aan betekenis door oprichting NAVO
Besef groeit dat West-Duitsland (gedemilitariseerd en geen lid van de NAVO en WU) de
zwakke schakel is. VK en VS dringen aan om het te herbewapenen, maar weinig steun van
FRA
➔ Voormalig Frans minister van defensie Pléven komt met het plan om de West-Duitse
troepen in te kapselen in een Europees leger dat in oorlogstijd tot honderdduizend
manschappen kan tellen, een een eigen commando, budget, wapenaanschaf en
minister van defensie kent. MAAR: wel geen eigen leger voor West-DUI
➔ 1952: Verdrag ter oprichting van de Europese Defensiegemeenschap (EDG) door de
zes EGKS lidstaten goedgekeurd
, ➔ Overlijden Stalin, einde Koreaanse en 1e Indochinese oorlog + Charles de Gaulle komt
aan de macht in FRA, die tegen het overdragen van kernbevoegdheden zoals
defensie over te geven aan een supranationale autoriteit (VK doet ook niet mee en
Trauma van WO2 is nog niet verteerd dus willen geen Duitsers in een militair uniform
op hun grondgebied uitnodigen): gevoel van hoogdringendheid over
defensiesamenwerking raakt op de achtergrond, dus initiatief van 1952 faalt
➔ 1954: Westerse Unie wordt in omgedoopt naar West-Europese Unie met toetreding
van ITA en West-DUI, maarheeft geen betekenis meer.
➔ 1955: Bondsrepubliek DUI wordt lid van de Navo onder druk van de VS + VS verwacht
bijkomende defensie-inspanningen van de EU-lidstaten. Dus nood aan Europees leger
verliest aan relevantie.
Europese defensie
Grootschalige integratie-initiatieven op vlak van defensie blijven uit, door de Amerikaanse
bescherming en de latere toetreding van het VK, toch zeker tot het einde van de Koude
Oorlog.
- 1987: Mitterrand en Kolh beslissen om een Frans-Duitse militaire brigade in het leven
te roepen die bij de Duitse hereniging operationeel wordt. Ook wordt Duitsland
integraal deel van de NAVO, en krijgt dus geen neutrale status tussen de NAVO en
het Warschaupact.
- Petersbergverklaringen: lidstaten van de WEU definiëren crisisbeheer, ontwapening
en vredesopbouw als gemeenschappelijke militaire doelen.
- Frankrijk en Duitsland richten in de schoot van de NAVO het Eurokorps op. BE treedt
snel toe, Spanje en Luxemburg volgen later.
- Verdrag van Maastricht (1993): WEU formeel als militaire arm van de EU.
- Ontstaan van het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid (GBVB)
- 1995: FRA, ITA, Spa, Port richten een gezamenlijk korps van snelle inzetbare
eenheden op die uitvoering kunnen geven aan Petersbergtaken
Al deze initiatieven blijven onbenut tijdens de Joegoslavische Oorlogen van de jaren ’90.
- 1998: Chirac en Blair pleiten voor een autonome Europese militaire capaciteit op een
top in Saint Malo
- 1999: Petersbergverklaringen worden in het Verdrag van Amsterdam opgenomen en
het Gemeenschappelijk Veiligheids en defensiebeleid (GVDB) ziet het daglicht.
Spreken onder meer af dat de EU-lidstaten op vrijwillige basis militaire operaties
moeten kunnen ondernemen die de NAVO-missies niet in de weg staan.
- 2003: Europees Defensieagentschap wordt opgericht: probeert de defensie-
inspanningen van de lidstaten op elkaar af te stemmen
- 2004: 10 lidstaten treden toe tot de EU, maar sommigen zijn geen lid van de NAVO
(bv Finland, Zweden, Oostenrijk, Cyprus en Malta). Maakt de nood aan een eigen
Europese defensiestrategie urgenter.
- 2009: verdrag van Lissabon: twee artikels opgenomen die lidstaten kunnen activeren:
o Defensieclausule: een lidstaat kan hulp inroepen wanneer het slachtoffer is
van een gewapende agressie op zijn grondgebied. Andere lidstaten zijn
verplicht dan om hulp te bieden binnen al hun mogelijkheden, zoals dat
binnen de afspraken van de VN wordt beschreven.
, o Solidariteitsclausule: wanneer hun eigen capaciteiten worden overweldigd in
het geval van terroristische aanslagen of een door de mens veroorzaakte
ramp.
Onder meer door de Russische annexatie van de Krim, de assertieve buitenlandpolitiek van
China, de Brexit en Donald Trump is er meer nood aan Europese samenwerking op vlak van
defensie en buitenlands beleid. Er zijn verschillende initatieven, waardoor landen steeds
nauwer en op intergouvernementele en vrijwillige basis met elkaar samenwerken. De
lidstaten moeten wel per unanimiteit over defensiekwesties beslissen, wat kan leiden tot
vertragingen, patstellingen, discussies over een omschakeling naar een gekwalificeerde
meerderheid op dat domein. Maar door bezorgdheden over soevereiniteit, financiële
bekommernissen, uiteenlopende strategische culturen, diverse nationale belangen en de rol
die de NAVO blijft spelen, staat een aanzienlijk deel van de EU-lidstaten niet te trappelen om
zulke grote sprongen te maken.
Oorlog in Europa
24 feb 2022: keerpunt: Russische “speciale militaire operatie” in Oekraïne
➔ Eerste keer sinds WO1 dat binnen Europa een land een ander land binnen valt.
Betekent een wake-up call voor West-Europese lidstaten. Landen in Oost- en
Centraal Europa hadden al langer gewaarschuwd voor plannen van Poetin, maar nu is
overal doorgedrongen dat de militaire dreiging in de eerste plaats uit het Oosten
komt en er meer samenwerking nodig is.
➔ NAVO reageert snel en versterkt na verloop van tijd. Finland en Zweden krijgen
lidmaatschap, nu zijn enkel nog Cyprus, Ierland, Malta en Oostenrijk neutraal. De
intelligence die de Amerikanenen en Britten verschaffen aan de Oekraïnse troepen
zorgen er voor dat ze meer weerstand kunnen bieden.
➔ Via European Peace Facility (financieel instrument dat pas sinds 2021 actief is) betaalt
EU en maakt ze voor het eerst ooit geld vrij voor de financiering van wapenleveringen
en ander materieel. Lidstaten leven de middelen en worden via de Vredesfaciliteit
terugbetaalt.
➔ De oorlog in Oekraïne doet taboes sneuvelen en brengt de Europese defensie op
stroom. Op een informele Europese Raad in Versailles (maart 2022) bevestigen de
lidstaten hun eerdere voornemen om meer initiatief te nemen op vlak van de eigen
veiligheid, dus los van de NAVO.
o Er wordt afgesproken om meer te investeren in militaire capaciteit en
innovatieve technologieën.
o Strategisch Kompas: document dat rond vier assen (crisismanagement,
weerbaarheid, internationale samenwerking en investeringen) een leidraad
moet bieden om van de EU een solidere veiligheids- en defensiespeler te
maken.
Er komt een gezamelijke bedreigingsanalyse.
Tegen 2030 moet het mogelijk zijn om in sneltempo 2030 soldaten bij
een te roepen.
➔ Naast de Vredesfaciliteit leveren de lidstaten ook individuele militaire bijstand aan
Oekraïne. Vooral de VS, maar ook de Oost- en Centraal Europese lidstaten trekken in
vgln met hun BBP veel geld uit.
, ➔ De oorlog zorgde er ook voor dat heel wat Europese landen de komende jaren hun
defensiebudget zullen verhogen.
2. Waarom is de interne markt nooit voltooid?
25 maart 1957: Verdragen van Rome
- Getekend door 6 stichtende landen van de EGKS
- Akkoord voor de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap (EEG)
- Akkoord voor de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie
(Euratom)
- Doel: waarborg voor vrede en vrijheid versterken
Wantrouwen
De mislukking van de EDG laat zijn sporen na.
➔ Voorstel ter oprichting van een Europese Politieke Gemeenschap wordt weggegooid.
De lidstaten beseffen dat het te vroeg is om domeinen die de staten als kerntaak
beschouwen, af te staan aan een supranationaal niveau. Ook op vlak van defensie
lukt het niet.
Daarom: verder gaan op vlak van economische integratie:
➔ Sectorale benadering van de EGKS uitbreiden + vreedzaam gebruik van kernenergie
op elkaar afstemmen.
➔ Nederlands minister van Buitenlandse Zaken (Johan Willem Beyen) pleit begin jaren
’50 al voor meer econ integratie, en kan BE minister voor Buitenlandse Zaken Paul-
Henry Spaak overtuigen. De Benelux landen komen in mei 1955 met het Benelux-
memorandum om de 3 overige lidstaten van de EGKS te overtuigen.
➔ Succes: conferentie van Messina (juni 1955): kiem wordt gelegd voor het latere EEG.
Spaak moet de krijtlijnen uit tekenen over de toekomst van Europa: stelt comité
samen waarin de 6 ideeën uitwisselen en het VK als waarnemend lid aan tafel
aanschuift. MAAR: zowel Britten als Fransen zijn wantrouwig.
➔ Ook vakbondskringen zijn ongerust over het gebrek aan inspraak: ‘Op geen enkel
moment tijdens de werkzaamheden van de conferentie, en vervolgens van het comité
dat u voorzit, werd de medewerking van zowel nationale als internationale
vakbondsorganisaties gevraagd’. Vakbonden krijgen geen formele rol in de
onderhandelingen.
Het Spaakrapport
Spaak presenteert zijn eindrapport op een Intergouvernementele Conferentie (IGC) in
Venetië. Steeds meer zin van de lidstaten om op het gaspedaal te drukken en de Eu
integratie te versnellen, want:
Meer en meer overzeese gebieden en koloniën komen in opstand tegen hun
bezetters
Antikolonialistische overtuigingen in de VS en binnen de schoot van de VN winnen
aan populariteit
