Tentamen (uitwerkingen)
Biologie Examen HAVO 2016
- Vak
- Instelling
Biologie-examenvragen VWO voorzien van antwoorden
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 68 pagina's
Voorbeeld 4 van de 68 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
tandhiwahyono
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Examen HAVO2016
tijdvak 1
vrijdag 20 mei
13.30 - 16.30 uur
biologie
Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.
Dit examen bestaat uit 42 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 77 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald
kunnen worden.
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg of berekening gevraagd wordt, worden
aan het antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring, uitleg of
berekening ontbreekt.
Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd.
Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee
redenen, dan worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld.
HA-1018-a-16-1-o
, Tenzij anders vermeld, is er sprake van normale situaties en gezonde
organismen.
Appaloosa-vlekkenpatroon
Het veulentje Bram is geboren. Het is een appaloosa, een paard met
kenmerkende vlekken op de vacht (afbeelding 1).
afbeelding 1
Er zijn verschillende appaloosa-vlekkenpatronen. Bram heeft alleen
vlekken achter op de rug; hetzelfde vachtpatroon als zijn vader. “Dat komt
doordat dat vachtpatroon dominant is. De dominante eigenschap erft altijd
over,” beweert de eigenaar. Deze laatste uitspraak over dominantie geldt
niet in het algemeen.
2p 1 In welk van de volgende gevallen komt een dominant allel wél in ieder
veulen tot uiting?
A Als beide ouders het dominante allel hebben.
B Als een van de ouders homozygoot is voor het dominante allel.
C Als het gen X-chromosomaal is en de merrie het kenmerk heeft.
D Als het gen X-chromosomaal is en de hengst het kenmerk heeft.
Het appaloosa-vlekkenpatroon komt tot uiting als het dominante allel A in
de cellen voorkomt. Als dit niet het geval is, is de vacht effen. Het gen
voor het appaloosa-vlekkenpatroon erft autosomaal over.
Paardenfokkers willen graag weten of hun hengst hetero- of homozygoot
is voor het gen voor het appaloosa-vlekkenpatroon. Dat is lastig te
bepalen. Een fokker heeft een appaloosa hengst, een appaloosa merrie
en een merrie met een effen vachtkleur.
HA-1018-a-16-1-o lees verder ►►►
,2p 2 Welke merrie moet de fokker door zijn appaloosa hengst laten dekken,
zodat hij de grootste kans heeft om het genotype van de hengst te
bepalen?
En bij welke nakomeling weet hij zeker dat de hengst heterozygoot is?
merrie veulen
A appaloosa-vlekkenpatroon appaloosa-vlekkenpatroon
B appaloosa-vlekkenpatroon effen vachtkleur
C effen vachtkleur appaloosa-vlekkenpatroon
D effen vachtkleur effen vachtkleur
In de paardenfokkerij worden DNA-profielen gebruikt om de genen die
verantwoordelijk zijn voor vachtkleur te onderzoeken. Hiervoor wordt DNA
uit bloed van paarden geïsoleerd en worden verschillen in DNA
geanalyseerd.
Een paardenfokker wil met zekerheid weten wat de genotypen zijn van
zijn appaloosa hengst en diens nakomelingen. Hiervoor heeft hij een
onderzoek laten doen door een gespecialiseerd onderzoeksinstituut. De
onderzoekers hebben een groot aantal effen merries laten dekken door
een appaloosa hengst. Het nageslacht bestaat uit veulens met en veulens
zonder appaloosa-vlekkenpatroon. De onderzoekers gebruiken een
methode om de overeenkomsten in DNA aan te tonen waarbij bepaalde
stukjes DNA als piekjes op een lijn worden weergegeven. Bij een
heterozygoot individu bevinden de piekjes van de allelen van hetzelfde
gen zich op korte afstand van elkaar. Als er sprake is van een
homozygoot individu zal de piek van het betreffende allel iets hoger zijn
dan de piek die dit allel oplevert bij een heterozygoot individu.
2p 3 Welke van de volgende DNA-profielen verwachten de onderzoekers te
vinden bij de hengst en zijn veulens?
DNA van de dekhengst
DNA van de veulens met
appaloosa-vlekkenpatroon
DNA van de veulens
zonder allel 1 allel 2 allel 1 allel 2 allel 1 allel 2 allel 1 allel 2
appaloosa-vlekkenpatroon P Q R S
A P
B Q
C R
D S
HA-1018-a-16-1-o lees verder ►►►
, Bij het veulen Bram en zijn vader komt het appaloosa-vlekkenpatroon
alleen achter op de rug voor: dit noemen we het blanket-patroon. Dit
blanket-patroon wordt veroorzaakt door een dominant allel B van een
ander autosomaal gen. Men vermoedt dat embryo’s die homozygoot zijn
voor dit dominante allel in de baarmoeder sterven, wat tot een miskraam
leidt.
Als dit vermoeden juist is, kan de kans op miskramen bij kruisingen van
twee paarden met het blanket-patroon berekend worden.
3p 4 Hoe groot zou in dat geval de kans op een miskraam door het blanket
allel zijn?
Licht je antwoord met een kruisingstabel toe.
Omcirkel in de kruisingstabel het genotype dat tot een miskraam leidt.
HA-1018-a-16-1-o lees verder ►►►
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tandhiwahyono. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,47. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen