Tentamen (uitwerkingen)
Biologie Examen HAVO 2012
- Vak
- Instelling
Biologie-examenvragen HAVO voorzien van antwoorden
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 72 pagina's
Voorbeeld 4 van de 72 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
tandhiwahyono
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Examen HAVO2012
tijdvak 1
maandag 14 mei
13.30 - 16.30 uur
biologie
Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op het correctievoorschrift opgenomen.
Dit examen bestaat uit 46 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 82 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen
worden.
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg of berekening gevraagd wordt, worden aan het
antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring, uitleg of berekening
ontbreekt.
Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er
bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan
worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld.
HA-1018-a-12-1-o
, Tenzij anders vermeld, is er sprake van normale situaties en gezonde
organismen.
Witlof en winterpeen, populaire wintergroenten
Vroeger was witlof (zie afbeelding 1) een echte wintergroente, die vanaf oktober
werd geoogst. Nu is deze, dankzij moderne teelttechnieken, het hele jaar door
verkrijgbaar. Witlof is gezond (zie tabel 1).
In de zomer eten we witlof als salade, terwijl in de winter vaak de klassieker op
tafel komt: witlof met ham en kaas uit de oven.
afbeelding 1 tabel 1
De voedingswaarde van
100 gram verse witlof is:
energetische waarde 71 kJ
koolhydraten 3g
eiwit 1g
vet 0,1 g
vitamine C 5 mg
vitamine B1 0,04 mg
vitamine B2 0,03 mg
calcium 20 mg
ijzer 0,5 mg
natrium 5 mg
1p 1 Noteer de namen van de voedingsstoffen uit de tabel die niet door de witlofplant
zelf zijn geproduceerd, maar door de plant uit de bodem zijn opgenomen.
afbeelding 2
Witlof is een tweejarige plant. Witlof wordt gezaaid en vormt in het eerste jaar
een wortel met reservestoffen, de zogenaamde pen (zie afbeelding 2 links). Na
de oogst worden de groene bladeren verwijderd en de pennen vervoerd naar
HA-1018-a-12-1-o 2 lees verder ►►►
, een witlofteler. Hij teelt in een systeem van koelcellen, in het donker, mooie
stronken witlof die als groente vrijwel direct na de oogst naar de winkel worden
gebracht. De witlofstronk is dan mooi wit en heeft een gesloten top (zie
afbeelding 2 rechts). Het bovenste deel van de bladeren kan wat geel zijn. Witlof
kan op een koele donkere plaats gemakkelijk een week worden bewaard; op een
lichte plaats worden de gele delen snel groen.
1p 2 Noteer de abiotische factor die de teler varieert om niet al zijn witlofstronken
tegelijkertijd te hoeven oogsten.
In de Nederlandse tuinbouw wordt gezocht naar manieren om het assortiment
aan witlofproducten te vergroten. Daarvoor worden twee onderzoeken opgezet:
1 In het natuurlijke verspreidingsgebied van de witlofplanten worden zaden
van de witlofplanten verzameld en de daaruit opgekweekte planten worden
gekruist met exemplaren van de huidige gekweekte witlofrassen.
2 In het laboratorium worden experimenten uitgevoerd om de teelt van de
witlofstronken onder verschillende omstandigheden te onderzoeken.
2p 3 Welke van de bovengenoemde onderzoeken kan of welke kunnen gegevens
opleveren voor het realiseren van de variatie in uiterlijk en smaak van de
witlofstronken?
A geen van beide onderzoeken
B alleen onderzoek 1
C alleen onderzoek 2
D zowel onderzoek 1 als 2
Een andere traditionele Hollandse wintergroente is de winterpeen (Daucus
carota). Evenals witlofplanten zijn winterpenen tweejarig. Ze komen het tweede
jaar pas in bloei en vormen dan zaden en vruchten. De meeste planten halen
het bloeistadium niet: ze worden het eerste jaar al geoogst omdat dan de
meeste reservestoffen in de wortel zijn opgeslagen.
Winterpenen herken je aan hun feloranje wortels van stevig formaat. Oranje
penen zijn er relatief nog maar kort. Enkele eeuwen geleden teelde men geen
oranje maar witte winterpeen. Af en toe vond men een oranje exemplaar tussen
de witte penen (zie afbeelding 3), ontstaan door een toevallige verandering in
erfelijk materiaal. Ongeveer 300 jaar geleden zag een teler zo’n zeldzaam
oranje exemplaar en vanuit deze ontstond door selectie het oranje ras.
afbeelding 3 penen in allerlei vormen en kleuren
1p 4 Hoe wordt zo’n toevallige verandering in erfelijk materiaal genoemd?
HA-1018-a-12-1-o 3 lees verder ►►►
, tabel 2
De voedingswaarde van 100 gram
verse peen is:
energetische waarde 125 kJ
koolhydraten 6g
eiwit 1g
vet 0,2 g
vitamine A 6 mg
vitamine B1 0,07 mg
vitamine B2 0,03 mg
calcium 40 mg
ijzer 0,5 mg
2p 5 Vergelijk de tabellen 1 en 2 met elkaar. Welke gebrekziekte zal bij een menu
met veel winterpeen minder voorkomen in vergelijking met een menu met witlof?
A beriberi
B Engelse ziekte
C nachtblindheid
D scheurbuik
Winterpenen kun je in een niet te warme voorraadkast of in een kelder
wekenlang bewaren. Leg de winterpenen niet bij rijpend fruit dat veel ethyleen
produceert, zoals appels en peren. Het gas ethyleen stuurt in de peen allerlei
processen aan waardoor deze sneller oud wordt.
2p 6 Welk effect van ethyleen op de winterpeen blijkt uit deze waarneming?
A Ethyleen werkt als een antigeen.
B Ethyleen werkt als een enzym.
C Ethyleen werkt als een hormoon.
D Ethyleen werkt als een vitamine.
HA-1018-a-12-1-o 4 lees verder ►►►
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tandhiwahyono. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,47. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen