Tentamen (uitwerkingen)
Biologie Examen HAVO 2011
- Vak
- Instelling
Biologie-examenvragen HAVO voorzien van antwoorden
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 65 pagina's
Voorbeeld 4 van de 65 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
tandhiwahyono
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Examen HAVO2011
tijdvak 1
woensdag 18 mei
13.30 - 16.30 uur
biologie
Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Dit examen bestaat uit 46 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 79 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen
worden.
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg of berekening gevraagd wordt, worden aan het
antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring, uitleg of berekening
ontbreekt.
Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er
bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan
worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld.
HA-1018-a-11-1-o
, Tenzij anders vermeld, is er sprake van normale situaties en gezonde
organismen.
Kreeft verovert Zeeuwse meren en restaurants
In 2005 werd in de Oosterschelde en het Grevelingenmeer (zie afbeelding 1)
ruim 14 ton kreeft gevangen. De kreeften wogen gemiddeld 750 gram.
Onder wetenschappers wordt vaak gesproken over
afbeelding 1 de overlevingsdrift van dit bijzonder sterke
schaaldier. Het feit dat de dieren in de
Oosterschelde kunnen overleven, hebben zij aan
veranderingen in het DNA te danken.
In 1883 werd tot verbazing van de Zeeuwse
Grevelingen
vissers de eerste kreeft in de Oosterschelde
Veerse Meer
Oosterschelde
gevangen. Deze kreeft was een immigrant,
afkomstig uit de Atlantische Oceaan.
De Zeeuwse zandbodem was geen ideale plek
voor deze kreeften omdat ze het liefst vanuit
donkere schuilplaatsen jagen. Alleen een beperkt
stukje van de Oosterschelde voldeed in de 19e
eeuw aan deze voorwaarde. Omdat er nauwelijks
uitwisseling van water tussen Noordzee en
Oosterschelde is, konden de kreeften hier in
BELGIË
10 km
isolement voortleven. Toch waren er nogal wat
ongunstige factoren, waardoor het een wonder is
dat de kreeft zich heeft kunnen handhaven.
De kreeften in de Oosterschelde werden bijvoorbeeld bedreigd door extreem
koude winters. In het ijskoude water zijn veel kreeften doodgevroren, doordat ze
hier geen uitwijkmogelijkheden naar dieper gelegen rotsbanken hadden. De
kreeften werden niet alleen bedreigd door de kou maar werden ook overspoeld
met zoet water dat door de Oosterschelde naar de Noordzee vloeide. Het
verlaagde zoutgehalte zorgde opnieuw voor een gevecht om overleving. Steeds
opnieuw moesten de dieren de populatie weer opbouwen. Uiteindelijk ontstond
een “superkreeft” die in DNA van de oorspronkelijke immigranten afwijkt.
Toen de Oosterschelde van de zee werd afgesloten, dachten de Zeeuwse
vissers dat het einde van de kreeftenvangst in zicht was. Maar door alle
bouwactiviteiten werd de leefomgeving alleen maar beter: meer stenen op de
bodem. En omdat de rivieren via de Westerschelde werden omgeleid, kwam er
geen zoet rivierwater meer in de Oosterschelde. De superkreeften kregen de
kans zich ongestoord voort te planten.
1p 1 Hoe worden de veranderingen in het DNA van de Oosterscheldekreeft
genoemd?
HA-1018-a-11-1-o 2 lees verder ►►►
,3p 2 Leg in drie stappen uit dat, door veranderingen in het DNA, in deze nieuwe
leefomgeving een populatie van superkreeften kon ontstaan waarvan de
eigenschappen afwijken van die van de oorspronkelijke immigranten uit de
Atlantische Oceaan.
1p 3 Wanneer kunnen we bij deze zogenaamde superkreeft spreken van een aparte
soort?
Kreeften groeien langzaam; het duurt minstens zes jaar voordat het minimale
(consumptie)gewicht van 450 gram is bereikt. Vissers halen ze liever uit het
water als ze ongeveer tien jaar oud zijn en 750 gram wegen.
1p 4 Geef een beheermaatregel die ertoe kan leiden dat de omvang van de
kreeftenpopulatie niet terugloopt.
Vers, gekookte kreeft is een delicatesse. Het vlees bevindt zich in de scharen en
in de staart. Kreeftenvlees is zeer mager en fijn van smaak. De meeste
zeekreeften in de winkels in Nederland zijn geïmporteerd vanuit Amerika en
Canada. De superkreeft onderscheidt zich hiervan door zijn sublieme smaak en
mals vlees.
De prijs van superkreeft ligt vijftig procent hoger dan de prijs van de Canadese
kreeft.
2p 5 Geef twee biologische redenen waarom niet wordt overwogen om de Canadese
kreeft in de Oosterschelde als nieuwe soort uit te zetten.
De voedingswaarde van superkreeft is in tabel 1 weergegeven per 100 gram
eetbaar gedeelte. Energie in kcal en kJ, voedingsstoffen in g of mg.
Vitamine B12 is in μg weergegeven.
tabel 1
Energie
Energie
Suikers
Vezels
Koolh.
M.o.v.
Water
E.o.v.
Chol.
Verz.
Eiwit
Vet
per 100g kcal kJ g g g g g g mg g g g
KREEFT 79 332 80,0 16,0 1,7 0,3 0,9 0,5 160 0,0 0,0 0,0
Calcium
Natrium
Kalium
Vit. B 12
Vit. B1
Vit. B6
Fosfor
Koper
Vit. A
Vit. C
IJzer
Zink
per 100g mg mg mg μg mg mg mg mg mg mg mg mg
KREEFT 0,0 0,08 0,08 0,0 0,0 300 250 60 200 1 0,0 0,0
2p 6 Uit welk weefsel bestaat het eetbare gedeelte van kreeft hoofdzakelijk?
A beenweefsel
B klierweefsel
C spierweefsel
D vetweefsel
HA-1018-a-11-1-o 3 lees verder ►►►
, Over kreeftenvlees worden drie beweringen gedaan:
1 De enzymatische vertering van kreeftenvlees begint in de mondholte.
2 Vitaminen en mineralen uit kreeftenvlees worden onverteerd in het bloed
opgenomen.
3 De energie per 100 gram kreeftenvlees is vooral afkomstig uit de vetten.
2p 7 Welk van de beweringen is of welke zijn juist?
A alleen 1
B alleen 2
C alleen 3
D alleen 1 en 3
E alleen 2 en 3
F 1, 2 en 3
Biologen en vissers slagen er nog niet in de juiste leeftijd van een gevangen
kreeft vast te stellen. Een kreeft verschaalt (vervelt) regelmatig, maar dit gebeurt
niet noodzakelijk elk jaar. Het verschalen gebeurt alleen als alle factoren in het
milieu daarvoor gunstig zijn, bijvoorbeeld het kalkgehalte, het voedselaanbod,
en vooral de watertemperatuur.
Overzicht van het gemeten gewicht en de daaraan verbonden vermoedelijke
leeftijd van de kreeften (tabel 2).
tabel 2 afbeelding 2
gewicht leeftijd
250 g 3 jaar
500 g 7 jaar
1000 g 12,5 jaar
2000 g 20 jaar
2700 g 25 jaar
Een visser wil in een overzichtelijke ijkgrafiek snel de vermoedelijke leeftijd van
een gevangen kreeft af kunnen lezen.
3p 8 − Teken op de uitwerkbijlage op basis van tabel 2 een diagram. Benoem de
assen en houdt er daarbij rekening mee dat de visser de afhankelijke
variabele op de Y-as wil aflezen.
− Wat is de leeftijd van een kreeft van 1700 gram? Geef je antwoord op één
decimaal nauwkeurig.
HA-1018-a-11-1-o 4 lees verder ►►►
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tandhiwahyono. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,47. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen