Tentamen (uitwerkingen)
Biologie Examen HAVO 2005
- Vak
- Instelling
Biologie-examenvragen HAVO voorzien van antwoorden
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 44 pagina's
Voorbeeld 4 van de 44 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
tandhiwahyono
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
05Examen HAVO
20
biologie
Hoger
Algemeen
Voortgezet
Onderwijs Tijdvak 1
Donderdag 26 mei
13.30 – 16.30 uur
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg
of berekening gevraagd wordt, worden aan
het antwoord meestal geen punten toegekend
als deze verklaring, uitleg of berekening
ontbreekt.
Geef niet meer antwoorden (redenen,
Voor dit examen zijn maximaal 77 punten te voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd.
behalen; het examen bestaat uit 47 vragen. Als er bijvoorbeeld twee redenen worden
Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel gevraagd en je geeft meer dan twee redenen,
punten met een goed antwoord behaald kunnen dan worden alleen de eerste twee in de
worden. beoordeling meegeteld.
500017-1-18o Begin
, Tenzij anders vermeld, is er sprake van normale situaties en gezonde organismen.
Bolletjesslikkers
tekst 1 ”Iedere week”, signaleert chirurg F.van der Heijden van het Amsterdamse Onze Lieve
Vrouwe Gasthuis, ”komt op de afdeling spoedeisende hulp wel een patiënt binnen die niet
van zijn ingeslikte cocaïnebolletjes afkomt”.
Op hun tocht door het verteringskanaal komen de bolletjes twee belangrijke obstakels tegen.
Tussen de maag en de twaalfvingerige darm bevindt zich een kringspier, de maagportier, die
voedsel doorlaat naar de dunne darm.
Een tweede barrière is een klep, de klep van Bauhin, op de plaats waar de dunne darm
overgaat in de dikke darm.
Vorig jaar overleed één smokkelaar in het Gasthuis aan een overdosis en onlangs werd een
patiënt blind nadat een bolletje was geknapt. Als dat gebeurt, komt zo’n 100-500 milligram
cocaïne in het bloed, waardoor vaten verkrampen en de bloeddruk snel stijgt. Dat kan weer
leiden tot een hersen- of hartinfarct. Andere symptomen zijn epileptische aanvallen en
hallucinaties. Voor de meeste mensen, die gemiddeld 5 liter bloed hebben, is 200 milligram
fataal.
afbeelding 1
bewerkt naar: Noël van Bemmel, Chirurg pikt cokebollen er soms één voor één uit, de
Volkskrant, 31 januari 2002
Er wordt met een röntgenfoto vastgesteld, waar de bolletjes zich bevinden. Bekijk
afbeelding 1.
2p 1 Waar bevinden zich de meeste bolletjes?
A in de dikke darm
B in de dunne darm
C in de endeldarm
D in de maag
E in de twaalfvingerige darm
500017-1-18o 2 Lees verder
, Volgens tekst 1 zijn er twee plaatsen waar de bolletjes kunnen blijven steken, bij de
maagportier en bij de klep van Bauhin.
Als de bolletjes bij de klep van Bauhin blijven steken, kunnen ze een perforatie van de
dunne darm veroorzaken.
2p 2 Waardoor kan er wel een perforatie van de dunne darm ontstaan als de bolletjes blijven
steken bij de klep van Bauhin, maar geen perforatie van de maag als ze blijven steken bij de
maagportier?
A De dunne darm heeft een veel groter wandoppervlak dan de maag.
B De dunne darmwand kan beter stoffen resorberen dan de maag.
C De maag heeft een dikkere wand dan de dunne darm.
D De maag heeft een grotere inhoud dan de dunne darm.
1p 3 Waardoor daalt de pH in de twaalfvingerige darm, met als gevolg dat de maagportier sluit?
2p 4 Waardoor passeren de bolletjes de maagportier moeilijk?
A doordat de bolletjes niet worden verteerd
B doordat de eiwitvertering wordt geremd
C doordat de pH door de cocaïne laag blijft
D doordat er geen maagsap wordt afgegeven als er bolletjes in de maag komen
De klep van Bauhin heeft eenzelfde functie als de kleppen in een ader.
1p 5 Om welke functie gaat het bij de klep van Bauhin?
Cocaïne is een stof die door de cocaplant gemaakt wordt. Als een bolletje knapt, komt een
grote hoeveelheid cocaïne vanuit het darmkanaal in het bloed.
1p 6 Een leerling vraagt zich af of dit door actief transport gebeurt. Leg uit dat dit niet erg
waarschijnlijk is.
Onder de letale concentratie van een stof wordt verstaan de concentratie in mg per milliliter
bloed die voor de meeste mensen dodelijk is.
1p 7 Bereken wat voor de meeste mensen de letale concentratie van cocaïne in mg per milliliter
is.
1p 8 Leg uit waarom in tekst 1 staat ”voor de meeste mensen is 200 mg fataal” en niet ”voor
mensen is 200 mg fataal”.
500017-1-18o 3 Lees verder
, Loofbos gaat naaldbos vervangen
tekst 2 ”Moet je hier over een jaar of drie wéér eens komen kijken”, zegt boswachter Peter Klaver
enthousiast. ”Dan vind je hier een grote verscheidenheid aan inheemse jonge bomen en
struiken. Het grote voordeel van die gevarieerde begroeiing is dat er ook een grote
verscheidenheid aan dieren ontstaat. Je vraagt je misschien af waarom je overal in het
Noordhollands Duinreservaat die rechttoe-rechtaan naaldbossen zonder struiken en
kruidachtige planten vindt? Daar zit een verhaal aan vast.
In de jaren ’30 werden er in de duinen op grote schaal naaldbomen aangeplant omdat men
dacht daarmee geld te kunnen verdienen en stuivend zand te kunnen beteugelen. Als je
door een naaldbos loopt, valt op dat het er op de bodem veel minder licht is dan in een
loofbos. In de loop der jaren bleek de naaldhoutteelt geen succes. Op een gegeven moment
was houtproductie geen hoofddoel meer. Tegenwoordig is het beheer aan het veranderen.
We vinden nu dat we de natuur haar gang moeten laten gaan. Het enige wat we daarbij nog
doen, is het op gang brengen van processen die volgens ons een goede aanzet vormen voor
verdere natuurlijke ontwikkelingen.
Op plaatsen waar we naaldhout uitdunnen, keert op de open plekken het gevarieerde
inheemse bos terug. Daarin vind je onder meer bomen als eik (Quercus robur) en berk
(Betula pendula). Daaronder kunnen zich nu, anders dan in het naaldbos, wél struiken
vestigen, zoals vlier (Sambucus nigra), kamperfoelie (Lonicera periclymenum), braam
(Rubus arcticus) en vogelkers (Prunus padus) en ook kruidachtige schaduwplanten als
salomonszegel (Polygonatum multiflorum), sleutelbloem (Primula veris) en bosviooltje (Viola
riviniana).
Jammer genoeg is er ook een niet-inheemse soort die zich snel vermeerdert: de
Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina).”
bewerkt naar: Loofbos gaat naaldbos vervangen, Duinleven, september 2000.
De relatie tussen eik en vlier is anders dan die tussen naaldboom en vlier.
2p 9 Welke relatie bestaat er tussen naaldboom en vlier?
A commensalisme
B competitie
C mutualisme
D parasitisme
E predatie
F symbiose
1p 10 Geef de biologische naam van het proces dat aangeduid wordt met de zinsnede: ”Op de
open plekken keert het gevarieerde inheemse bos terug.”
1p 11 - Kun je uit de waarneming dat op de bodem van een naaldbos veel minder licht valt dan op
de bodem in een loofbos, de conclusie trekken dat de bladeren van naaldbomen per cm2
bladoppervlak meer licht absorberen dan de bladeren van loofbomen?
- Leg je antwoord uit.
3p 12 Teken in één diagram een mogelijke tolerantiekromme voor de factor verlichtingssterkte
van de salomonszegel en ook een van de eik. Benoem de assen.
2p 13 Tot hoeveel verschillende genera (geslachten) en tot hoeveel verschillende soorten behoren
de cursief aangeduide planten in tekst 2?
aantal genera aantal soorten
A 9 9
B 9 10
C 10 9
D 10 10
1p 14 Leg uit dat een gevarieerde begroeiing zorgt voor een grote variatie aan diersoorten.
500017-1-18o 4 Lees verder
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tandhiwahyono. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,47. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 81849 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen