De samenvatting is gebaseerd op het handboek 'Hoe vind ik recht?' (p.1-105) + de slides + notities van de theorielessen gedoceerd door prof dr. Jenart. Hiermee ben ik geslaagd op de tussentest theorie aan het begin van het academiejaar.
Rechtsmethodiek 2022-2023 (door prof dr. Cedric Jenart) samenvatting
Hoofdstuk 1. Inleiding
Hoofdstuk 2. Het objectieve recht
A. Objectieve en subjectieve recht
1. Objectieve recht
Objectief recht = geheel aan rechtsregels dat op een bepaald moment op een bepaalde plaats van
toepassing is.
Vb. Van objectief recht: het Belgisch recht
Objectief recht omvat een aantal elementen
• De inhoudelijke gedragsregels zijn:
o Abstract geformuleerd = geen toegespitste concrete situaties hierdoor heeft het:
o Algemene draagwijdte = van toepassing op iedereen die zich in bepaalde situatie zou bevinden
o Dwingend = verschilpunt met moraliteit en gewone gewoontes
1. Imperatief-dwingend: geen afwijking mogelijk, op straffe van nietigheid (Regels die de
openbare orde of de goede zeden raken)
2. Suppletief-aanvullend: afwijkingen zijn toegestaan, toepasselijk tenzij men een afwijkende
regel heeft uitgewerkt
• Behoren ook tot objectief recht: vormelijke bijkomende regels die het institutionele kader vormen
voor de toepassing en de afdwinging van de gedragsregels
1. Organisatie van de staatsmachten
2. Procedureregels
• Regels zijn: opgelegd, ontvangen en bekrachtigd door de maatschappij (uit gewoonte of door
bevoegde organen vb. Uitvoerende macht) = maatschappij die beslist dat dat het recht moet zijn
• Doel van de rechtsregels is de ordening van de maatschappij door het bieden van:
o Rechtszekerheid (voorspelbaarheid, vastheid, algemeenheid, consistentie van de rechtsregel)
o En het waarborgen van rechtvaardigheid
• Afdwingbaar door of krachtens het maatschappelijk gezag: uitvoering en bij overtreding sanctionering
o Dit is iets anders dan de rechtsregels en het objectief recht zelf maar dit moet er wel bijkomen
o Belangrijk bij objectief recht is dat de potentialiteit van de afdwinging er wel is
2. Subjectieve recht
Subjectief recht
= recht in werking op het individuele niveau, wijze waarop een rechtsregel uit het objectieve recht werkt.
Zie echte definitie p.3
• De concrete aanspraak die men aan een rechtsregel uit het objectieve recht ontleent
• Leert hoe een rechtsregel concreet werkt
1
, = Subjectief recht = aanspraak die men als subject/persoon kan maken op het objectief recht en die
men kan ontlenen
3. Objectief versus subjectief recht
o Domein subjectief recht: casus oplossen van specifieke rechtssubjecten
o Domein objectief recht: wetgeving opzoeken
Rechtsregel is hypothetisch geformuleerd
• “als… dan…”
• Norm verbindt aan bepaalde feiten of handelingen bepaalde rechtsgevolgen voor diegenen tot wie de
norm zich richt
Art. 1382 oud BW: Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht
degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.
• = Buitencontractuele aansprakelijkheid
• Uit de rechtsfeiten schade en schuld die in causaal verband staan volgt een juridische verplichting tot
schadevergoeding voor de dader
• Aangezien rechtsregel in algemene bewoordingen is gesteld:
o Moet men bij toepassing van norm concrete feiten nagaan: Beantwoorden deze feiten aan de
hypothese van de norm?
o In art. 1382: afvragen welke feiten of gedragingen zullen aanleiding geven tot schadevergoeding
Toont aan dat: toepassing van schijnbaar eenvoudige en abstract geformuleerde rechtsregel
aanleiding kan geven tot veel toepassings-en interpretatievragen
Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens
schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.
• als
1. tussen een fout begaan door een schuldige partij
2. en de schade veroorzaakt aan een andere partij
3. een oorzakelijk verband bestaat
• dan
1. moet de schuldige partij deze schade vergoeden
Algemene objectieve rechtsregel we maken hier subjectief recht van:
Vb. Koffie morsen op pc: eerste vraag die we ons moeten stellen:
1. Is er een fout begaan? Persoon te goeder trouw (zou een zorgvuldig persoon zo gehandeld
hebben?)
2. Is er schade?
3. Oorzakelijk verband: reden waarom laptop kapot is moet te maken hebben met onzorgvuldig
gedrag persoon
Als deze 3 voorwaarden vervuld zijn: schade vergoeden
Diegene die schade lijdt heeft een aanspraak op schadevergoeding tegen diegene die de schade
heeft veroorzaakt (= concrete aanspraak = subjectief recht)
Diegene die de schade heeft veroorzaakt is gehouden tot de vergoeding van de schade (plicht)
Rechtssubject = diegene die rechten en plichten kan hebben en voor wie de rechtsregel gevolgen met zich
mee brengt.
• De titularis of houder van het recht
o Natuurlijke (fysieke) personen
of
o Rechtspersonen
• Vennootschappen
• Stichtingen
• Verenigingen
Rechtsfeit = feit waaraan de rechtsregel rechtsgevolgen verbindt.
• Natuurlijke gebeurtenis = feiten die geen actief optreden van de mens impliceren
o Vb. Bereiken van meerderjarigheid
• Feitelijke menselijke gedraging = die worden gesteld zonder dat steller bedoeling had rechtsgevolgen
tot stand te brengen
o Vb. Veroorzaken verkeersongeval
• Rechtshandelingen = handelingen gesteld door mensen met oog op rechtsgevolgen
o Vb. Sluiten huurovereenkomst
Rechtsgevolg = gevolg dat de rechtsregel aan het rechtsfeit verbindt.
• Ontstaan, wijzigen of uitdoven van subjectieve rechten
• Ontstaan, wijzigen of uitdoven van rechtsplichten en de sanctionering ervan bij overtreding van een
rechtsplicht
• Wijziging in de rechtstoestand van een rechtssubject
Subjectief recht = een juridisch (door het objectieve recht) bekrachtigde bevoegdheid of aanspraak die een
rechtssubject op een bepaalde zaak of jegens een bepaalde persoon kan uitoefenen om zijn of haar eigen
doelstellingen te verwezenlijken.
• Betreft welbepaalde juridische verplichting die door een regel van objectief recht rechtstreeks aan een
derde wordt opgelegd
o Waarvan naleving kan worden afgedwongen voor rechter door diegene die belang heeft bij
uitvoering verplichting
• = Tegenover een subjectief recht van de ene persoon kan een rechtsplicht om iets te doen, te geven of
te laten kan staan voor een andere persoon
• Een subjectief recht geeft aan de titularis bepaalde juridisch bekrachtigde bevoegdheden ten aanzien
van bepaalde zaken of aanspraken jegens bepaalde personen en die juridisch afdwingbaar zijn
• Deze subjectieve rechten ga je zoeken in het objectieve recht
• Is er ergens een rechtsregel die aan een rechtssubject een juridische bevoegdheid
geeft, een aanspraak verleent, een plicht oplegt,...?
• Belang om goed te weten hoe dat objectieve recht is gesystematiseerd, geordend
- In zgn. rechtstakken of rechtsdomeinen
3
, Om uit te maken welke subjectieve rechten iemand heeft, welke rechtsregel op bepaalde feiten van
toepassing is, welke de gevolgen hiervan zijn:
• Adhv. formele bronnen v/h objectieve recht
• De formulering, mogelijke interpretaties en toepassingen van die regel achterhalen
Juridische heuristiek (leer v/h vinden) + rechtsmethodiek laten toe deze oefening te maken
Rechtsdogmatiek of juridische doctrine
• Bestudeert het recht zoals het is en het best wordt toegepast binnen het rechtssysteem zelf
• Versus de sociale wetenschappen en metajuridica
• Bestuderen het recht als een maatschappelijk, economisch, politiek enz. fenomeen
• Toegepast op het recht (metajuridica)
• Rechtsfilosofie
• Rechtssociologie
• Rechtseconomie
• Rechtsgeschiedenis
• Structureert het recht in rechtstakken (en verdere onderverdelingen)
• Onderdelen van het rechtssysteem met eigen kenmerken
• Opdeling leidde in Europa per rechtstak tot codificaties (wetboeken) en uitbouw van
rechtbanken
• Didactisch nut opdeling: gebruikt in de opbouw van de rechtenopleiding, juridische literatuur,
databanken (boomstructuur), opstelling van de rechtsbibliotheek
• Recht vinden? Eerst uitmaken welke rechtstak
B. Overzicht van het objectieve recht
Belgische objectieve recht kan men opdelen in rechtstakken of rechtsgebieden
• Regeling van facetten van maatschappelijk leven die 1 of meerdere gem. kenmerken hebben
• Per rechtstak of rechtsgebied:
• Eigen regels en beginselen die men in andere rechtstakken niet of niet altijd op zelfde wijze
terugvindt
Rechtsregels komen op meerdere bevoegdheidsniveaus tot stand:
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauraschepers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
