Technologie in de wijkverpleging bij
ouderen, wordt het voldoende ingezet?
Een ‘mixed-methods’ vragenlijst onderzoek
In opdracht van Lectoraat Technologie voor Zorginnovaties -
Hogeschool Utrecht
Naam student: Laila
Studentnummer:
Toetscode: GVE-4.AIB-17_2022
Groepscode: GVE-AIB-VOL-24
Docent: Jessica Veldhuizen
Tweede beoordelaar: Inge Jagt
Opdrachtgever: Lectoraat Technologie voor Zorginnovatie (H. Kort)
Woordenaantal: 3939 (samenvatting: 287)
,Samenvatting
Achtergrond
Ouderen zullen steeds langer thuis blijven wonen, vaak met hulp van de wijkverpleging, die
een alsmaar toenemende werkdruk ervaren. Technologische hulpmiddelen kunnen er aan
bijdragen de werkdruk te verlagen en cliënten langer veilig thuis te laten wonen. Dit
onderzoek wordt uitgevoerd om inzicht te krijgen in de huidige inzet in technologische
hulpmiddelen binnen de wijkverpleging, hier is nog te weinig over bekend in de huidige
literatuur.
Methode
Er is gebruik gemaakt van een zelf samengestelde vragenlijst. Deze zijn per e-mail verstuurd
naar thuiszorgmedewerkers van een middelgrote zorgorganisatie in regio Utrecht. Gegevens
zijn verwerkt in tabellen, grafieken en figuren.
Resultaten
Uit het onderzoek blijkt dat alle deelnemers (N=32) al eens technologische hulpmiddelen
heeft ingezet. Bijna de helft is niet bekend met genoemde websites voor oriëntatie op het
gebied van technologische hulpmiddelen, maar 21,9% maakt hier daadwerkelijk gebruik van.
Ongeveer 80% van de deelnemers is van mening dat hun cliënten baat kan hebben bij de
inzet van technologische hulpmiddelen. Niemand denkt dat hun team geen baat kan hebben
bij de inzet van TH
Conclusie
Er kan, ondanks de kleine respons en korte onderzoeksduur een voorzichtige conclusie
getrokken worden uit de gegevens. De deelnemers zijn zich niet voldoende bewust van alle
mogelijk inzetbare technologische hulpmiddelen, de deelnemers zetten een geringe variatie
aan technologische hulpmiddelen in. Deelnemers geven aan zowel voor de cliënt als de
medewerkers voor- en nadelen te zien in de inzet van technologische hulpmiddelen.
Advies
De kennis van medewerkers over de mogelijk inzetbare technologische hulpmiddelen kan
worden vergroot. Medewerkers zullen meer gebruik kunnen gaan maken van
ondersteunende websites om hun kennis over de variatie aan middelen te vergroten.
Hiernaast moet er meer tijd vrijkomen voor de implementatie en uitleg van nieuwe middelen.
Cliënten zullen ondanks weerstand meer gebruik kunnen gaan maken van technologische
hulpmiddelen omdat de hoge werkdruk een blijvend probleem is.
1
,Abstract
Background
Older people will continue to live at home for longer, often with the help of district nursing.
Technological aids could help to reduce workload amongst nurses and allow clients to live
safely at home for longer. This thesis is carried out to gain insight into the current use of
technological aids within district nursing, as little is known about this in the current
literature.
Method
A newly developed questionnaire was sent by e-mail to home care employees of a large
care organization in the region of Utrecht. Data was processed in tables, graphs and
figures.
Results
The study shows that all participants (N=32) have already used technological aids. Nearly
half are not familiar with listed websites, only 21.9% actually use them. About 80% of the
participants believe that their clients and their team can benefit from the use of technology
aids. Nobody thinks their team can’t benefit from the use of technological aids.
Conclusion
A conclusion can be drawn from the data whilst being aware of the small response rate
and short study duration. The participants are not sufficiently aware of all possible
technological aids, the participants use a small variety of technological aids. Participants
indicate that they see advantages and disadvantages in the use of technological aids for
both clients and employees.
Advice
The knowledge of employees about the variety of technological aids could be increased.
Employees will need to make more use of listed websites to increase their knowledge of
the variety of resources. In addition, more time must be made available for the
implementation and explanation of new resources. Despite resistance, clients will need to
make more use of technological aids as the high workload is a long term problem.
2
,Inhoud
Samenvatting 1
Abstract 2
Inhoud 3
Inleiding 4
Methode 6
Onderzoeksdesign 6
Ontwikkeling vragenlijst 6
Dataverzameling 7
Data-analyse 7
Ethische overwegingen 7
Resultaten 8
Demografische gegevens 8
Resultaten vragenlijst 10
Discussie 14
Betekenis van de resultaten 14
Sterke en zwakke punten 15
Implicatie voor het verpleegkundig vak 15
Conclusie 16
Aanbevelingen 17
Zorgorganisatie 17
Lectoraat Technologie voor Zorginnovaties 17
Referenties 18
Bijlage 1: Vragenlijst 22
Bijlage 2 : Informatiebrief deelnemers 27
Bijlage 3: Zoekstrategie Inleiding en methode 29
Bijlage 4: Reflectieverslag 32
Bijlage 5: Checklist zorgvuldigheid persoonsgebonden data 34
Bijlage 6: Aanwezigheidsverklaringen Themaweken 35
Bijlage 7: Praktische zaken 36
3
, Inleiding
Ouderen, mensen van 65 jaar of ouder kunnen door de toenemende vergrijzing en een
tekort aan zorgplekken steeds minder snel terecht in zorginstellingen (Hageman, 2020).
Deze groep wordt zo lang mogelijk gestimuleerd om thuis te blijven wonen tot zij dit fysiek
en/of geestelijk niet meer kunnen. Uit een onderzoek van het NIVEL instituut is gebleken dat
ruim 92% van de ouderen met een ziekte of aandoening nog tevreden is met zijn/haar
woonsituatie. Het overgrote deel van de ouderen wil dus ook nog niet verhuizen. De
hoeveelheid 65 plussers in Nederland stijgt al jaren, op 1 januari 2020 was 19,8% van de
Nederlandse bevolking 65 jaar of ouder. Dit is zeven procent meer dan in 1990 (Centraal
Bureau voor de Statistiek, 2022). Naar verwachting zal dit in 2035 oplopen tot ruim 24%
(Planbureau voor de Leefomgeving, 2022).
Een deel van de 65 plussers geeft aan extra hulp nodig te hebben bij de huishouding of van
de wijkverpleging om thuis te blijven wonen (Verkaik, Menting & Mariën, 2019). In 2019
kregen bijna 540 duizend 65 plussers wijkverpleging, dit is ruim 93,5% van alle mensen die
wijkverpleging ontvangen (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2019).
Wijkverpleging is verpleegkundige zorg of verzorging geleverd door verplegend en
verzorgend personeel bij mensen thuis met als doel om de kwaliteit van leven en
functionaliteit in stand te houden of te verbeteren (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport, 2021b).
Het personeelstekort binnen de zorgsector in Nederland is een toenemend probleem. Cijfers
over openstaande vacatures in de wijkverpleging zijn niet bekend. Uit meest recente cijfers
is gebleken dat in het kalenderjaar 2022 de hoeveelheid openstaande vacatures met 8,6%
gestegen is. Dit is meer dan een verdubbeling in vergelijking met 2018, het lijkt er op dat
deze trend zich voortzet (Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn & Centraal bureau voor de statistiek,
2022). Er is minder tijd voor het verlenen van de zorg door personeelstekorten, de
toenemende vergrijzing en bezuinigingen (Actiz, 2021).
Technologische hulpmiddelen zijn elektronische hulpmiddelen die ingezet kunnen worden
om de verzorger(s) te ontlasten door taken (deels) over te nemen. Volgens de World Health
Organisation (WHO) is assistive technology (TH) een overkoepelende term voor producten
die een individu ondersteunen. Deze technologie moet van fundamenteel belang voor
personen omdat het hen helpt zo ‘normaal’ mogelijk te participeren in de samenleving
(WHO, 2022). De inzet van deze middelen zou er ook voor kunnen zorgen dat patiënten
langer en veiliger zelfstandig thuis kunnen blijven onder minimale begeleiding van de
wijkverpleging (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg, 2013). Uit
een systematic review uit 2015 is gebleken dat de inzet van TH zorgverleners kan ontlasten
op emotioneel en fysiek gebied door de hoeveelheid tijd en energie die besteed wordt aan
de zorgvrager te verminderen (Madara Marasinghe, 2015).
4
