Inhoudsopgave
Week 1..................................................................................................................................................... 2
College van dr. Heleen Weyers: de totstandkoming van de Wet Toetsing Levensbeëindiging op
verzoek en hulp bij zelfdoding 2002 (Euthanasiewet) ........................................................................ 2
Weyers, H. (2022) Euthanasie in Nederland 2002-2022. Boom Juridisch. P. 17-52. .......................... 4
Voermans, W. (2021) Het land moet bestuurd worden. Machiavelli in de polder. Prometheus,
Amsterdam, p. 45-64. .......................................................................................................................... 5
11. What drives the politicization of ART in Western and Northern European countries? Nicolle
Zeegers ................................................................................................................................................ 6
Week 2..................................................................................................................................................... 8
Engeli, I., Green-Pedersen, C. and L. Thorup Larsen (2012), ‘Theoretical Perspectives on Morality
Issues’, in: Morality Politics in Western Europe (ed. Engeli, I., Green-Pedersen, C. and L. Thorup
Larsen), Palgrave Macmillan, New York/Basingstoke (UK), pp. 5-26. ................................................. 8
Timmermans, A. and G. Breeman (2012), Morality Issues in the Netherlands: Coalition Politics
under Pressure, in: Morality Politics in Western Europe (ed. Engeli, I., Green-Pedersen, C. and L.
Thorup Larsen), Palgrave Macmillan, New York/Basingstoke (UK), pp. 35-61. ................................ 14
Week 3................................................................................................................................................... 17
Heine, J.A.H. (2019), ‘Consensuspolitiek in Nederland voor en na 1967’. In: Een studie naar de
politieke besluitvormingscultuur in de tweede helft van de twintigste eeuw, Leiden University
dissertatie, p. 21-39 ........................................................................................................................... 17
Week 4................................................................................................................................................... 22
Seeberg, H.B. (2022) The power of the loser: Evidence on an agenda-setting model of opposition
policy influence, European Journal of Political Research, published Online on 2022-02-21 ............ 22
Tentamenvragen ................................................................................................................................... 25
,Week 1
College van dr. Heleen Weyers: de totstandkoming van de Wet Toetsing
Levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding 2002 (Euthanasiewet)
Nederland hoort bij de religieuze wereld. Morele kwesties in religieuze wereld worden sterk
gepolitiseerd. Hierbij horen drie hypothesen:
1) Seculiere en moreel conservatieve politieke partijen mobiliseren steun door dit soort
onderwerpen te dramatiseren.
2) Gevechten over dit soort onderwerpen vindt plaats in de arena van de parlementaire politiek.
3) Beleidsuitkomsten worden in belangrijke mate bepaald door macro-politieke factoren, zoals
bijvoorbeeld een kabinetswisseling.
Alleen op de laatste twee hypothesen wordt ingegaan.
Wat is euthanasie?
Staatscommissie Euthanasie (1985): “Opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de
betrokkene, op diens verzoek”
Verschillende manieren:
➢ Actief vs. Passief (arts houdt op met de behandeling)
➢ Direct vs. Indirecte euthanasie (je overlijdt door pijnbestrijding)
➢ Vrijwillig vs. Ongevraagd (het doden van een baby die geen toekomst heeft, heeft er niet om
gevraagd)
Wat heeft de WTL veranderd?
Het moet op verzoek, want anders is het strafbaar. Zie artikel 293 (doodslag/moord) en 294 (hulp bij
zelfdoding) Wetboek van Strafrecht.
Aan beide artikelen zijn een tweede lid toegevoegd om euthanasie mogelijk te maken en om te
voorkomen dat bijvoorbeeld een arts wordt vervolgd bij euthanasie. Artikel 293 en 294 moest dus
veranderd worden.
Hoe is dat gebeurd?
Voornamelijk door middel van rechtszaken. Rechtszaken leiden tot veel aandacht en
rechtsverandering.
Er waren heel veel politieke ontwikkelingen omtrent euthanasie. Het begon al in 1982. D66, PvdA en
VVD waren voorstander, maar CDA was tegenstander. Lubbers was toentertijd premier. In 1994
waren er verkiezingen en toen ontstond er een Window of opportunity, omdat de CDA voor het eerst
niet in het kabinet zat. Het werd een paarskabinet met PvdA, VVD en D66. Uiteindelijk is de wet
(WTL) pas in 2001 aangenomen door het parlement en in 2002 is de WTL in werking getreden.
Schematische tijdlijn politieke ontwikkelingen
• 1982 Lubbers 1 (CDA-VVD)
o 1982: Advies Gezondheidsraad; instellen staatscommissie
o 1984: Initiatiefwetsvorostel Wessel-Tuinstra (D66)
o 1985: Advies meerderheid Staatscommissie: wijzig wet
• 1986 Lubbers 2 (CDA-VVD)
o 1986: Proeve van Wetgeving Regering (strikter dan arrest 1984 HR)
2
, o 1987: Nieuw voorstel; zorgvuldigheidseisen in WUG
o Tijdens parlementaire besprekingen valt het kabinet
• 1989 Lubbers 3 (CDA-PvdA)
o Onderzoek naar de praktijk (meldingsprocedure)
o 1991: Rapport Commissie Remmelink
- Aantallen; meldingen
o 1994: Meldingsprocedure wettelijk verankerd
Window of opportunity?
• 1994-1998 Paars 1 (PvdA – VVD – D66)
o 1995: nieuw onderzoek naar de praktijk
o 1996: Invoering Toetsingscommissies Euthanasie
o 1998: initiatief wetsvoorstel D66
• 1998 Paars 2 (PvdA – VVD – D66)
o Paars 2 neemt initiatief over
o 2001: WTL aangenomen in parlement
o 2002: WTL in werking
Hoe depolitiseert het CDA het onderwerp euthanasie?
CDA wil het buiten de politieke sfeer houden. Hoe hebben ze dat gedaan:
• De gezondheidsraad is steeds gevraagd om adviezen te geven als soort van uitstel. Er was om de
5 jaar onderzoek, om zo ervoor te zorgen dat er niet over gesproken hoeft te worden over het
onderwerp euthanasie en om zo tijd te rekken.
• Het indienen van beperkte wetsvoorstellen. Je maakt een wet waarvan je weet dat je coalitie
partner daar niet achter kan staan, dan maak je eigenlijk een wet die niet door de kamer zal
komen. Dit deed het CDA bij de VVD. Of je maakt een wet waar je de zorgvuldigheidseisen
voorop stelt, je mijdt daarmee dan het thema euthanasie.
Schematische tijdlijn rol en positie CDA:
• Lubbers 1 (CDA-VVD)
o Bijdragen aan het niet op de parlementaire agenda komen door vragen van adviezen.
• Lubbers 2 (CDA-VVD)
o Grote druk tot wetsvoorstellen beantwoordt met voorstellen die beperkter zijn dan dat wat
al mag (coalitiepartner is het er eigenlijk niet mee eens)
• Lubbers 3 (CDA-PvdA)
o Uitstel door onderzoek
• Paars 1 en 2 (PvdA-D66-VVD)
o CDA in oppositie: stemt tegen
Hypothesen
Morele kwesties in religieuze wereld worden sterk gepolitiseerd.
Hypothese 2: “Gevechten over dit soort onderwerpen vindt plaats in de arena van de parlementaire
politiek”
Kamervragen (honderden) en wetsvoorstellen (wetsvoorstel van D66 in 1998 en wetsvoorstel in 1994) maar
kabinetten met CDA vermijden en stellen uit.
3
