Alles wat in de les gezegd is staat duidelijk geschreven in de samenvatting + beeldmateriaal. Overal waar gezegd werd dat dit een examenvraag kan zijn staat dit bij vermeld. Alle lijstjes die er zijn staan ook vermeld.
PARASITOLOGIE
2022-2023, PROF. MAES
Examen:
De te kennen leerstof voor het examen bestaat uit de slides en de uitleg die hierbij gegeven
wordt in de les. Er worden 2 preparaten getoond op het examen die vanuit het practicum
komen en je moet kunnen herkennen (deze preparaten kunnen 2 niet eerder vertoonde
preparaten zijn, maar op basis van de kenmerken zou je moeten weten welke deze zijn).
Familienamen moeten niet gekend zijn, maar worden vermeld om de juiste opbouw weer te geven van de verschillende parasieten.
DEEL 1: ALGEMENE BEGRIPPEN EN SYSTEMATIEK
SYMBIOSE
= samenlevingsvorm tussen 2 of meerdere verschillende species
3 soorten:
1) mutualisme = samenlevingsvorm van 2 organismen die hier beide een voordeel uithalen
en waarbij er geen schade wordt aangericht bij de species. De organismen zijn partieel
afhankelijk van elkaar
2) commensalisme = samenlevingsvorm waarbij één van beide partijen er voordeel uit haalt,
hierbij is meestal geen schade dus het andere organismen ondervindt geen voor-of nadelen
(maar er zijn paar voorbeelden waarbij er wel schade kan optreden en het richting
parasitisme gaat). De organismen zijn niet afhankelijk van elkaar
3) parasitisme = één organisme heeft hier voordeel aan (de parasiet) en hierbij wordt wel
schade aangericht tegenover het andere organisme (de gastheer)
Veroorzaken schade aan het dier, hierbij gaat het bedrijf etc. ook schade
ondervinden want het organisme gaat het dier benadelen waardoor de
productieresultaten ook gaan dalen dus rendement van bedrijf daalt
Soms meerdere gastheren per parasiet (kan leiden tot zoönosen), maar ook
meerdere parasieten per gastheer
(lintwormen=gastheerspecifiek)
1
,Zoönose = infectie van de mens waarbij dier bron is van infectie
50% van alle diersoorten zijn parasitair op een bepaald stadium van hun levenscyclus
100% van de dieren en planten kunnen worden geparasiteerd
PARASITOLOGIE
= studie van parasitaire samenlevingsvormen
Donkergroen = veel aandacht
aan besteed; cyclus zeer
belangrijk! (hierbij zijn ook de
symtomen meegelinkt vb.
parasiet dat in longen
migreert gaat hier ook
schade veroorzaken)
Relatie tussen gastheer en
parasiet niet belangrijk,
symptomen ook niet
belangrijk (enkel kunnen
linken aan de cyclus)
Immunologie niet belangrijk (enkel weten dat parasieten zeer goed de immuunrespons
kunnen ontwijken door verschillende mechanismen)
Epidemiologie worden er paar voorbeelden besproken
Ziekteleer wordt beperkt besproken; zelf afleiden
Behandeling van parasieten wel belangrijk
DEFINITIES
Parasitisme
1. Afhankelijkheid van de gastheer:
§ Obligaat = parasiet kan enkel overleven als de geschikte gastheer aanwezig is
§ Facultatief = parasiet kan zijn plan trekken in de omgeving, maar als je als gastheer
op verkeerde plaats en moment bent kan je geïnfecteerd wordt
2. Duur van de interactie:
§ Permanent = volledige cyclus vindt plaats op de gastheer
§ Tijdelijk = deel van de cyclus vindt plaats op de gastheer
3. Specificiteit van de interactie:
§ Incidenteel = parasiet is zeldzaam bij de genoemde gastheer vb. parasiet bij rund
omdat deze gras eten
§ Erratisch = abnormale gastheer of plaats, parasieten die abnormaal migreren in de
gastheer vb. parasiet die in lever hoort, maar naar de nieren gaat migreren en dus
2
, hier gaat sterven (want niet de juiste omstandigheden voor deze parasiet) en
hierdoor ontstekingsreacties in nier veroorzaakt
§ Hoge gastheer specificiteit
§ Lage gastheer specificiteit: meer kans op zoönosen (parasiet kan bijna elke
tussengastheer besmetten)
§ Slechts 1 gastheer binnen cyclus
§ Meerdere gastheren binnen een cyclus
Gastheer
§ Definitieve = parasiet is in adulte stadia en kan hier aan seksuele vermeerdering doen
§ Tussen = parasiet is in larvale/immature stadium aanwezig en gaat zich ook nog
moeten ontwikkelen om cyclus verder te zetten
§ Paratenische = parasiet wordt als larvale stadia opgenomen door gastheer, maar hier
gaan ze niet verder ontwikkelen, hier wachten ze tot gastheren worden opgenomen
(“wacht gastheer”) à deze zit meestal in het dieet van het dier, kan gebruikt worden
door parasiet om zo te overwinteren
§ Vector = heeft een actieve rol in transmissie (kan biologisch of mechanisch), brengt
parasiet van de ene gastheer naar de andere gastheer
Biologisch à parasiet MOET vermeerderen, vector is onderdeel van cyclus
Mechanisch à vector brengt parasiet van plaats A naar B vb. huisvlieg; gaat
op stront zitten waar salmonella inzit en gaat daarna op boterham zitten dan
wordt deze overgedragen van plaats A naar B en zo ons infecteren ZONDER
ontwikkeling van de parasiet
Periodes
§ Prepatente periode = periode tussen moment van infectie en moment dat je
infectieus wordt à je wordt besmet, parasiet vermeerdert zich en uiteindelijk
worden infectieuze stadia ontwikkeld
Belangrijk want deze periode bepaald het interval van de behandeling; in DGK is het
belangrijk om op bedrijfsniveau de infectiedruk zo laag mogelijk te houden door dieren te
behandelen dus behandeling moet gebeuren BINNEN prepatente fase zodat er geen nieuwe
adulten kunnen onstaan
§ Patente periode = iemand die besmet is, hoelang deze besmettelijk blijft (zonder
herinfectie), de infectieuze periode (parasiet scheidt zijn eitjes uit in deze fase)
Soorten parasieten
§ Endo-parasiet = leeft IN de gastheer
§ Exo-parasiet = leeft OP de gastheer vb. luizen, teken
§ Meso-parasiet = bevindt zich op externe openingen vb. oor
Soorten ziekten
§ Reservoir = biotoop van de parasiet in een dier, maar dieren worden niet ziek
(hebben zich aangepast maar dragen wel het infectieuze agens)
3
, § Zoonose = vertebraat is bron van infectie voor de mens (INvertebraten tellen NIET
mee)
Er zijn verschillende vormen van zoönosen (niet zo belangrijk):
1. Directe zoonose: besmetting door direct contact
2. Cyclozoonose: besmetting via voeding vb. varken dat besmet was en geslacht
wordt voor humane consumptie
3. Metazoonose
4. Saprozoonose
ADAPTATIES
Een diagnose stellen in de prepatente fase is veel moeilijker omdat er nog geen eitjes
aanwezig zijn. Later is de patente fase krijg je adulten die uiteindelijk gaan afsterven.
Wanneer je dier ziek wordt van de parasiet is afhankelijk van de soort parasiet, kan in de
prepatente, patente of postpatente fase.
Elke parasiet heeft als doel om zich te vermeerderen en wil in de tussentijd de gastheer NIET
doden (want dit is in het nadeel van de parasiet) à infectie, overleving, vermeerdering.
Daarom verschillende soorten adaptaties van parasieten aan hun gastheer:
1. De morfologie van de parasiet is afhankelijk van de soort parasiet. Verschillen in grootte,
bewegingsorganen, vasthechtingsorganen, verteringsstelsel,…
2. De levenscyclus:
a. Hermafrodisme = tweeslachtigheid: zowel mannelijk als vrouwelijk geslachtstelsel
b. Parthenogenese = er zijn geen mannelijke individuen nodig voor voortplanting
c. Seizoensgebondenheid vb. in tropen zijn er geen seizoenen dus zij kunnen zich heel
het jaar door voortplanten
d. Aseksuele vermeerdering (gebeurd meestal in de tussengastheer)
e. Verlengde levensduur door een langere patente fase waardoor je langer infectieus
bent
f. Snellere rijping tot volwassen stadium
3. Ontwijking van het immuunsysteem:
a. Gaat in de gastheer dingen inbouwen waardoor parasiet “onzichtbaar” wordt voor
het lichaam
b. Antigenetische variatie = parasiet verandert constant van uiterlijk waardoor
immuunsysteem altijd te laat is voor een immuunrespons tov parasiet
c. Parasiet gaat intracellulair migreren waardoor deze in de cel zit en niet herkent kan
worden
d. Parasiet stelt zelf toxische stoffen vrij die immunosuppressief zijn
4. Biochemische adaptaties (niet zo belangrijk)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manondewilde2002. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,09. Je zit daarna nergens aan vast.
