Met deze uitgebreide samenvatting over de prejudiciële procedure kom je al een heel eind! Zo uitgebreid dat je het boek niet nodig hebt voor dit onderwerp. Er wordt ook verwezen naar belangrijke arresten.
Samenvatting boek Europees Recht – Van de Gronden
H5 Rechtsbescherming en handhaving
5.1 Inleiding
5.1.1 Inleidende opmerkingen
In dit hoofdstuk staan de procedures centraal die dienen om het EU-recht te handhaven en
rechtsbescherming te bieden.
Enerzijds: garantie dat het EU-recht wordt nageleefd
Anderzijds: mogelijkheid voor individuen en bedrijven om hun recht te halen.
Uitgangspunt van een rechtsstaat is namelijk dat als iemand het niet eens is met een beslissing van
de overheid, hij/zij dit kan aanvechten voor een rechter.
5.1.2 Opzet van dit hoofdstuk
Bij welke rechter: nationale of Europese?
Voordat de procedures onder de loep worden genomen, zal eerst een belangrijke bepaling
van artikel 19 VEU worden aangestipt.
o Hierin worden twee functies van de procedures tot uitdrukking gebracht:
rechtsbescherming en handhaving. In deze bepaling is ook de taakverdeling tussen
het Hof en de nationale rechter te vinden.
Vervolgens zal de procedure die loopt via de nationale rechter worden besproken: de
prejudiciële procedure (artikel 267 VWEU). Hierna komen de procedures van het Hof aan de
orde, waarbij de nadruk ligt op het beroep wegens niet-nakoming van het EU-recht door de
lidstaten (artikel 258-260 VWEU) en het beroep tot nietigverklaring van EU-
rechtshandelingen (artikel 263-264 VWEU).
5.2 Artikel 19 VEU: handhaving, rechtsbescherming en de taakverdeling tussen het Hof en
nationale rechters
Twee functies van de te bespreken procedures: rechtsbescherming en handhaving.
In de eerste alinea van het eerste lid van artikel 19 VEU komt met name het
handhavingsaspect naar voren: Er staat dat het Hof “de eerbiediging van het recht”
verzekert, waarbij het met name toeziet op de uniforme en effectieve toepassing van het
EU-recht.
De rechtsbeschermende functie komt duidelijk naar voren in de tweede alinea van het
eerste lid. Met name op nationaal niveau moeten er mogelijkheden zijn om naar een
onafhankelijke rechter te gaan voor (rechts)personen die menen dat de rechten die zij
ontlenen aan het EU-recht zijn geschonden.
De rechtsbeschermende functie komt ook tot uitdrukking in artikel 47 van het Handvest van
de Grondrechten van de Europese Unie waarin het recht op een doeltreffende voorziening
in rechte is neergelegd.
Artikel 19 VEU maakt ook gelijk duidelijk wie verantwoordelijk is voor rechtsbescherming en
handhaving van het EU-recht: het Hof en nationale rechters.
Het is dus niet verrassend dat de te bespreken procedures dus zowel op EU- als nationaal
niveau bestaan: ze bieden rechtsbescherming tegen de instellingen van de EU, zoals de
Commissie en de Raad, bij de Europese rechter en rechtsbescherming via de nationale
rechter.
Wanneer de uitvoering op EU-niveau ligt dan dienen procedures te worden aangewend die
rechtstreeks toegang geven tot het Hof.
o Voorbeeld van maatregelen die op EU-niveau zijn genomen zijn de
uitvoeringsverordeningen van de Raad van Ministers die de militante organisatie
Bevrijdingstijgers van Tamil Eelam (LTTE) op de EU-sanctielijst terrorisme plaatste.
, o Een ander voorbeeld: besluiten van de Europese Commissie om een boete op te
leggen aan bedrijven vanwege de overtreding van de EU-mededingingsregels.
Wanneer het gaat om een besluit dat is genomen door een Nederlandse instantie ter implementatie
van het EU-recht, dan dient men naar de Nederlandse rechter te gaan.
VB: besluit van de douane om een bepaalde invoerheffing op te leggen op ingevoerde
GoPro-camera’s. Ook kan men denken aan het besluit van het college van Gedeputeerde
Staten van Noord-Brabant om natuurvergunningen te verlenen aan veehouderijen die veel
stikstof uitstoten.
Omdat de uitvoering van het EU-recht voor een groot gedeelte op nationaal niveau plaatsvindt
hebben nationale rechters een belangrijke zaak. Zij zijn partners in crime van het Hof. Dit maakt de
Europese rechtsorde ook zo’n uniek rechtssysteem.
Iedere nationale rechter is eigenlijk ook een Europese rechter, zoals het Hof in het
baanbrekende Simmenthal-arrest onderstreepte.
Nationale rechters zijn onmisbare bewakers van de Europese rechtsorde.
De Europese rechtsorde kent dus een gedecentraliseerde opzet waar het gaat om
handhaving en rechtsbescherming.
Opmerkend was dit nooit zo beoogd in het EEG-verdrag. Toen was namelijk nog de gedachte
dat het louter de Europese Commissie was die door middel van de inbreukprocedure en het
huidige artikel 258 VWEU de handhaving van het EU-recht zou garanderen. Het is dit
argument dat ook door de Nederlandse regering is ingebracht tijdens de Van Gend & Loos-
arrest om te voorkomen dat het Hof rechtstreekse werking zou toekennen aan het EU-recht
en waardoor (rechts)personen voor de nationale rechter een beroep kunnen doen op het
EU-recht.
5.3 De prejudiciële procedure
5.3.1 Het belang van de procedure voor de Europese én de nationale rechtsorde
De prejudiciële procedure is neergelegd in artikel 267 VWEU. Deze procedure geeft iedere nationale
rechter de mogelijkheid, en de hoogste rechter zelfs de plicht, om een vraag te stellen aan
Luxemburg over de uitlegging en geldigheid van het Unierecht voor zover dat noodzakelijk is voor de
beslechting van het geding.
Zoals in hoofdstuk 3 al gesteld, wordt de Europese regelgeving op supranationaal niveau hoofzakelijk
vastgesteld door de instellingen. De uitvoering ervan vindt voor het grootste gedeelte plaats op
nationaal niveau, door de lidstaten. Richtlijnen moeten bijvoorbeeld worden omgezet in nationaal
recht.
Zie ook artikel 288 VWEU.
Hoewel dit niet geldt voor verordeningen, spelen nationale overheidsinstanties ook hier een zeer
belangrijke rol. Een voorbeeld is het besluit van de Minister van Buitenlandse zaken om de financiële
middelen te bevriezen van personen die fondsen hadden geworven voor militante organisatie LTTE
(Tamiltijgers).
Dit aanwijzingsbesluit was gebaseerd op de eerdergenoemde uitvoeringsverordeningen van
de Raad, zodat dit besluit ook aan deze regelingen kan worden getoetst.
Dit voorbeeld laat zien dat als een burger of onderneming het niet eens is met hoe een
nationale overheid gevolg geeft aan het EU-recht, hij naar de nationale rechter kan stappen.
o De nationale rechter heeft dus een belangrijke taak in het controleren van de
naleving van het EU-recht door de nationale autoriteiten en in het garanderen van
rechtsbescherming.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hhsgebruiker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
