Dit document bevat een uitwerking van alle kennisclips van het vak Straf(proces)recht. Dit vak wordt gegeven aan 1e jaars rechtsgeleerdheid studenten aan de UM.
Dit document bevat een samenvatting van de volgende kennisclips:
1. Hoofdlijnen en dynamiek van het strafproces
2. Het verdachtebegrip
3. Onderzoek aan lichaam en kleding
4. Legaliteit
5. Binnentreden en doorzoeken
6. Rechtsbeschermende waarborgen
7. Vrijheidsbeperkende en vrijheidsbenemende dwangmiddelen
8. Voorwaarden strafbaarheid
9. Opzet en schuld
10. Het OM en vervolging
11. De dagvaarding
12. Causaliteit
13. Strafuitsluitingsgronden
14. Beginselen bewijsrecht
15. Het rechterlijk beslismodel (artikelen 348 en 350 Sv)
16. Poging
17. Deelneming
Kennisclip - Hoofdlijnen van het strafrecht
Hoofdlijnen van het strafrecht; welke actoren? Verschil materieel/formeel strafrecht.
Dynamiek van het strafrecht; dingen veranderen, dus ook straf(proces)recht, door
wetenschappelijke/politieke/maatschappelijke ontwikkelingen.
Evenwicht veiligheid en vrijheid; vaak op gespannen voet.
Hoofdlijnen van het strafrecht
Materieel strafrecht; welke gedragingen zijn strafbaar gesteld? Welke misdrijven en
overtredingen kennen we? In Wetboek van Strafrecht, Wet Wapen en Munitie, Opiumwet
en ook lagere wetgeving.
o Dit geldt niet voor het formele strafrecht.
Formeel strafrecht; Wet Wapens en Munitie, Opiumwet, Wetboek van Strafrecht.
Sanctierecht; zowel materiële als procedurele kenmerken. Het gaat over hoe moet een straf
ten uitvoer worden gelegd? Het gaat over maatregelen.
Belangrijkste actoren
Verdachte (en evt. advocaat) – artikel 27 Sv.
Politie/hulpOvJ (politieambtenaar met meer bevoegdheden)
OvJ (verantwoordelijk voor het voorbereidend onderzoek)
Slachtoffer
Recht commissaris (houdt toezicht op opsporingsonderzoek)
Zittingsrechter
Getuige
Deskundige
Structuur strafproces
Vooronderzoek -> Onderzoek ter terechtzitting -> Tenuitvoerlegging (wanneer alle rechtsmiddelen
zijn uitgeput; dus tot einde van cassatie).
, Uitwerking kennisclips
Invloed van Europa
Raad van Europa: EVRM en EHRM (vb. Murray t. NL, EHRM 26 april 2016)
o Cevdet Yilmaz nu toch gratie
EU: EU regelgeving en Hof van Justitie (vb. Richtlijn 2013/48/EU recht op toegang tot
advocaat); richtlijnen moeten omgezet worden in nationale wetgeving. Dit zijn dwingende
bepalingen.
Rechtsbijstand
Salduz-arrest
In NL: Levenslange gevangenisstraf
Tot voor kort echt levenslang. Kans op gratie zat er niet in. EHRM had bepaald dat het niet in
strijd was met artikel 3 EVRM; maar in strijd als het compleet uitzichtloos is.
Dynamiek van het strafrecht
Continu proces van aanpassing en verandering
Modernisering Wetboek van Strafvordering (wetboek al sinds 1926)
o Groot onderhoud
o Toekomstbestendig en toegankelijk
o Acht boeken
o Beweging naar voren
o Geen stelselwijziging
Nieuwe tijden, dus ook nieuwe methoden
o Voorbeeld: ontgrendelen smartphone
o Verhouding zwijgrecht en nemo tenetur (Het nemo-teneturbeginsel, of voluit het
beginsel van nemo tenetur prodere se ipsum betekent letterlijk dat niemand is
gehouden tegen zichzelf (bewijs) te leveren of dat niemand kan worden gedwongen
aan zijn eigen veroordeling mee te werken.)
o Wachtwoord of biometrisch?
o Rechtbank Noord-Holland 28 februari 2019, ECLI:NL:RBNHO:2019:1568.
Cassatie in belang der wet is ingesteld; dus nog even afwachten hoe de Hoge
Raad hierover gaat oordelen.
Vrijheid versus veiligheid
Strafrecht als instrument; ultimum remedium; laatste redmiddel.
Conflicterende belangen;
o Zoeken naar balans
o Modellen van Packer (hoogleraar)
Packer’s model of criminal justice
Due process
Belangrijkste functie is eerlijkheid proces realiseren
Veroordelen onschuldigen dient te worden voorkomen
Rechten van verdachten dienen te worden gerespecteerd
Crime control
Misdaadbestrijding is belangrijkste functie
Beschermen slachtoffer weegt zwaarder dan beschermen verdachte
Veroordelen onschuldige is aanvaardbaar risico
Kennisclip 2 – Verdachtebegrip
, Uitwerking kennisclips
Opsporingsonderzoek
Hoe raakt politie op de hoogte van een strafbaar feit?
Opsporing versus controle
Definitie opsporing ex artikel 132a Sv: onderzoek in verband met een strafbaar feit onder
gezag van OvJ met als doel het nemen van strafvorderlijke beslissingen.
Ruim opsporingsbegrip – ook proactief opsporen en n.a.v. aanwijzing terroristisch misdrijf.
Bij terrorisme hebben we geen redelijke verdenking nodig. Enkele aanwijzing (tip) is al voldoende
voor opsporing.
Verdachtebegrip
Artikel 27 lid 1 Sv:
o Feiten of omstandigheden
o Redelijk vermoeden van schuld
o Aan een strafbaar feit
Objectieve feiten/omstandigheden
Intuïtie onvoldoende
Ervaring wel relevant
Verdenking als drempel voor opsporing
Graad verdenking te maken met zwaarte dwangmiddelen.
Hoe hoger de graad verdenking, hoe zwaarder de dwangmiddelen.
Let op: anonieme tip voorzichtig ermee omgaan.
Voorbeeld MMA melding:
Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 3 mei 2015 (NBSR 2016, 121):
Melding: voldoende gedetailleerd?
Enige tijd later werd er doorzoeking gedaan in de woning op grond van artikel 9 Opiumwet.
Melding voldoende grondslag? Gerechtshof zegt: Ligt eraan. Is afhankelijk van de
omstandigheden van het geval. In casu: onvoldoende 1. Vaagheid van melding/gebrek aan
verificatie en 2. Tijdsverloop tussen melding en optreden politie.
Kennisclip - Rechtsbeschermende waarborgen
Voorbeeld “Verdachte dood meisje (14) Leiden langer vast”
Commentaar terughoudendheid OM.
Rechten van verdachten hebben vaak Europese oorsprong.
In deze kennisclip gaat het vooral op voorfase (politieverhoor), maar de waarborgen kunnen ook
gebruikt worden bij het onderzoek ter terechtzitting.
Inleiding
, Uitwerking kennisclips
Wie heeft rechten?
De verdachte (artikel 27 Sv); formele en materiële begrip. Materieel = redelijk vermoeden,
schuld en strafbaar feit. -> Lijkt makkelijk, maar kan lastig zijn in de praktijk. Niet altijd
duidelijk wie wat heeft gedaan in het feitencomplex. Heeft iemand alleen geduwd? Of?
Everyone charged with a criminal offence (artikel 6 EVRM);
o Het begrip ‘verdachte’ van EVRM (ruimere toepassingsbereik) dan
verdenkingsbegrip van artikel 27 Sv.
Toenemend belang EU: richtlijnen
o Rechten van verdachte / toegang tot een advocaat
o Recht op rechtsbijstand uitgebreid etc.
o Dus: niet alleen nationaal, maar ook internationale invloeden!!
Het zwijgrecht
Cautie
Pressieverbod
Vroeger werden gedwongen om te spreken!
Mensen werden bijvoorbeeld gemarteld.
Ledenmaten worden uitgerekt; doet pijn, dus uiteindelijk spreekt iedereen. Uitoefening van
zulk soort druk -> komt waarheidsvinding niet ten goede.
Het zwijgrecht staat geregeld in artikel 29 Sv.
Verdachte is niet tot antwoorden verplicht (artikel 29 lid 2, eerste zin Sv)
Cautie: verdachte dient over zwijgrecht te worden geïnformeerd (artikel 29 lid 2, tweede zin
Sv) -> Voorafgaand van verhoor!!
o Aard van de vragen -> op straat kan ook sprake zijn van verhoor, dus niet alleen op
politiebureau.
Pressieverbod (artikel 29 lid 1 Sv)
Bij de inhoudelijke behandeling zal de verdachte opnieuw worden gewezen op het zwijgrecht.
Het nemo-teneturbeginsel betekent letterlijk dat niemand is gehouden tegen zichzelf (bewijs) te
leveren of dat niemand kan worden gedwongen aan zijn eigen veroordeling mee te werken.
Wanneer is er sprake van ontoelaatbare druk? (pressieverbod)
“(…) alles wat de strekking heeft een verklaring te verkrijgen waarvan niet kan worden
gezegd dat zij in vrijheid is afgelegd” (artikel 29 lid 1 Sv)
Zowel fysieke (dreigen ermee is ook niet toelaatbaar) als mentale druk
o Ongeoorloofd zijn in ieder geval:
Giften
Beloftes
Misbruik van gezag
Bedreiging
Geweld
Misleiding
Strikvragen
Ongeoorloofde zedelijke druk
Ook ongeoorloofd om vrijheidsbenemende dwangmiddelen slechts te
gebruiken om verdachte te dwingen om te spreken.
Ook meer subtiele vormen van pressie onder omstandigheden ontoelaatbaar
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hhsgebruiker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
