Dit is een samenvatting van het vak Criminaliteit en Samenleving 2023 (inclusief de gastcollege's). Alles is voluit geschreven en zijn dus letterlijk de woorden van de prof.
HOOFDSTUK 1: Criminaliteit als maatschappelijk vraagstuk (HOC 1-6)
“Criminaliteit wordt vaak gezien als een individuele handeling, gepleegd door mensen die
ofwel abnormaal zijn, ‘waar iets mis mee is’, ofwel gepleegd door mensen die een
weloverwogen keuze, een kosten-baten analyse, hebben gemaakt”
We gaan vertrekken uit 2 veronderstellingen over criminaliteit in de maatschappij
1. Opvatting die criminaliteit omschrijft als individuele handeling die worden gepleegd door
individuen waar iets mis mee is (afwijkend en abnormaal)
2. Opvatting die criminaliteit omschrijft als feiten die worden gepleegd door mensen die
rationele overwegingen hebben gemaakt (kosten-baten analyse) en dus niet zo verschillend
van ons
Dit zijn ook 2 belangrijke veronderstellingen in onze aanpak van criminaliteit
=> Folk ideas
1. Criminaliteit in de maatschappij
1.1 EERSTE DENKBEELD: Het afwijkende individu (“Het monster”)
1.1.1 Andrej Romanovistj (“De slager van Rostov”)
• Gekend voor zware geweldscriminaliteit, seksueel misbruik van jonge vrouwen, veroordeeld voor
52 moorden, maar meer gepleegd.
• Sovjet-Unie: tijdens communistische regime waren dergelijke feiten (seriemoordenaars) kon alleen
in het westen en was dit dus niet mogelijk à opsporing was moeilijk
à “Mooi voorbeeld van “die hoort niet bij ons”
Belangrijk: wanneer we over dit soort zaken spreken gaat het niet over is dat oké of niet oké
à We gaan niet goedkeuren, maar we kijken naar fenomenen op een wetenschappelijke manier en
proberen te begrijpen waarom fenomenen zich voordoen en wat je kan doen zodat het niet meer
voordoet.
1.1.2 Ted Bundy
• Het is veelzeggend dat we die mensen kennen omwillen van series op Netflix à toont hoe
belangrijk die maatschappelijke verbeelding is. Ze bepalen ook ons denken wanneer het gaat over
dergelijke fenomenen.
• Wat fascineert je over Ted Bundy: als je die man ergens zag binnen komen, charmante kerel. Kon
doorgaan als een “perfecte schoonzoon”, iemand die gestudeerd had, iemand waarvan de feiten
niet overeenkomen met het idee dat wij hebben van een monster à toont aan dat we bij bepaalde
feiten ook bepaalde voorstellingen hebben.
,• Vrouwen lokken en meenemen naar bepaalde plaats en via wurging en geweld hen om het leven
bracht & dan lichamen begroef, terugkeerde naar de lichamen om hen seksueel te misbruiken
todat de seksuele handelingen niet meer mogelijk was.
à We kunnen hier niet zien dat het gaat over iemand die anders is dan wij. Je ziet hoe je een
bepaalde verbeelding gaat koppelen aan feiten en als dit niet overeenkomt dan zie je wat voor
soort effect dit kan hebben in de samenleving.
1.1.3 Jeffrey Dahmer
• De maatschappelijke verbeelding is heel bepalend over hoe dat wij omgaan met criminaliteit.
• 17 jongens vermoord + canibalisme + houden van organen in frigo’s + experimenteren door zaken
in te spuiten in de hersenen enzovoort.
à Ze zijn zo onbevattelijk dat ze niets te maken hebben met wie wij zijn en dat we het niet gaan
geloven wanneer er zich dergelijke zaken voordoen.
1.1.4 Richard Ramirez (“the night stalker”)
Midden ‘80: je hebt iemand die actief is in die regio bij home invasions = persoon die je niet kent
die ‘s nachts bij u in de slaapkamer staat, je vrouw verkracht & wurgt en opzoek gaat nar valuebles
enzovoort à angstpsychose veroorzaakt in die regio
Er was ook een onduidelijke samenhang met satanisme waarmee hij zelf graag meedweepte.
In ’80: religie was belangrijk en satanisme maakt duidelijk dat het gaat over het kwade en niet
specifiek over gestoorde ofzo. “HET KWADE”
à Het gaat over zaken waarbij men niet meer aanneemt dat het gaat over meidsche afwijkingen,
maar dat die mensen bezeten zijn en dat er een kwade aanwezig is die maakt dat ze helemaal niets
met ons als samenleving te maken hebben.
1.1.5 “Het misleidende kwaad”
= Politiek organiseerde vorm van misdaad. Het gaat over mensen die verantwoordelijk zijn over de
dood van miljoenen mensen, maar toch is het iets anders. Het gaat over een zeer populair idee dat
samenlevingen misleid kunnen worden door enkele uitzonderlijke individuen. (bv: Hitler & Stalin)
Hier is heel sterk het idee dat het gaat over mensen die kwaadaardig zijn en die de samenleving
hebben misleid om mee te gaan in gruwelijke daden. Hier is het populaire idee dus dat ze
meesterlijk zijn in het misleiden van een groot groep mensen en die staan dus ook buiten de
samenleving. De goede samenleving is misleidt door enkele monsterlijke individuen. Het soort
denken: “Misleidende kwaad” = soort kwaad dat ons verleid/misleidt maar dat de bron is waardoor
bepaalde zaken zoals een holocaust plaats hebben gevonden.
Rise of Evil: gaat vanuit het idee dat als we er kunnen achterhalen/begrijpen wie die man was en
wat die allemaal heeft meegemaakt en hoe zijn denkpatronen in elkaar zitten, dan kunnen we
misschien ervoor zorgen dat degrelijke zaken zoals het nazisme voorkomen wordt.
2
,SAMENGEVAT: onze eerste heel populaire denkbeeld over criminaliteit is dat het gaat over
mensen/individuen die buiten de samenleving staan. Ze zijn abnormaal, niet zoals wij. We gaan ons
daarbij gaan richten op ‘Wat maakt hen nu anders?’. Kunnen we eigenschappen/kenmerken
definieren waardoor we ze kunnen detecteren of iets kunnen doen aan die problematiek. à Zowel
politiek (niet meer misleid worden door tactieken) of psychologische problemen = biologische,
psychologische kenmerken.
1.2 TWEEDE DENKBEELD: Rationele Individu
1.2.1 Gary Becker (1930-2014)
Hij is een economoon die allerhande economsiche inzichten is gaan toepassen op een grote
veelheid aan maatschappelijke fenomenen en processen en dus ook criminaliteit. Het gaat over:
“Wat kunnen we vanuit de economie aan inzichten aanrijken om crimineel gedrag meer inzichtelijk
te maken?”. Hij moest een keuze maken dus te laat komen of een boete krijgen door parking: altijd
een weging maken tussen kosten-baten = groter maken van plezier en minimaliseren van kwaad.
• Econoom en socioloog (University of Chicago)
• Nobelprijs Economie (1992)
• Hij heeft geprobeerd om economische inzichten toe te passen om het van menselijk gedrag
(crimineel) en de bestraffing ervan te verklaren.
• Crime and punishment: an economic approach". Journal of Political Economy. 76 (2): 169–
217
1.2.2 Het rationele individu
Hij introduceert het idee van kosten-batenanalyse bij criminaliteit. Hij doet dit a.d.h.v. anekdote
over parkeren waar hij niet mocht omdat hij te laat was. Volgens hem is dit een goed voorbeeld van
hoe iedereen constant door ons heel leven zo een keuzes maken.
Mensen maken een afweging tussen zaken die hen meer voordeel leveren dan nadeel. Er is dus
niets mis met u. We denken allemaal zo. Maw we hebben niet de hoop dat we iets gaan
detecteren, maar we gaan puur kijken naar mogelijkheden om te handelen VS mogelijkheden of
beperkingen die een bepaalde keuze met zich kunnen meebrengen (kosten&baten).
à Dit zorgt ervoor dat er op een hele specifieke manier wordt gekeken naar criminaliteit.
Criminaliteit is “normaal” (rationele keuze)
à Criminaliteit is niet de uitkomst van biologische verschillen, socialisatieprocessen of sociaal
leergedrag maar moet begrepen worden in functie van gedragsmogelijkheden en
gedragsbeperkingen (kosten en baten)
§ Vb. jongeren plegen meer criminaliteit dan ouderen omdat ze minder te verliezen hebben
dan mensen op latere leeftijd (status, etc.)
3
, 1.2.3 10 Principes – Felson & Clark (1998), Kleemans (2001: 165-166)
Niets gebeurd zomaar. Bij elke vorm van criminaliteit gaat het over een vorm van oppurtuniteit,
wat niet wilt zeggen dat het idee van een oppurtiniteit altijd hetzelfde is. Je hebt heel specifieke
criminaliteitsgebonden oppurtiniteiten. Bv: seksuele delinquentie door familieleden omdat
dergelijke daders meer opputiniteit hebben om zich aan kleine kinderen te grijpen. Dus de
oppurtuniteit is er meer, er wordt niet gesproken of pathologische of psychische problemen. Als je
rationele keuze aanvaard als uitgangspunt dan zijn er aantal principes waarmee je rekening moet
houden bij beleid:
1. Gelegenheid speelt een rol bij het veroorzaken = Bij het plegen van criminaliteit zijn opportuniteiten
van alle vormen van criminaliteit heel belangrijk
2. Gelegenheden tot criminaliteit zijn zeer specifiek = Om specifieke vormen van criminaliteit te
begrepen moet het ook gaan over specifieke
gelegenheden
3. Gelegenheden tot criminaliteit kennen Bv: in de zomer aan de kust gaat er veel aan
concentraties in tijd en ruimte pickpocketting gedaan worden
4. Gelegenheden tot criminaliteit worden bepaald = Het gaat niet over uitzonderlijke activiteiten, het
door alledaagse activiteiten gaat echt over mensen die zich bv verplaatsen van
werk naar huis die dan zorgen voor opportuniteiten
5. Een criminele gebeurtenis veroorzaakt weer de Bv: het geld van drugshandel kan gebruikt worden
gelegenheid tot een andere criminele gebeurtenis voor andere criminele activiteiten zoals aankopen
van wapens. Fenomenen zijn dus vaak aan elkaar
verbonden
à Het gaat over de vaststelling dat je bv wnr je iets
steelt je het gestolen goed ook ergens kwijt moet
dus verschillende zaken beginnen met elkaar samen
te hangen.
6. Bepaalde producten bieden betere = De percipieerde opportuniteit zoals bv auto’s een
mogelijkheden voor criminaliteit dan andere audi wordt vaak gestolen want bepaalde zaken
hebben een groter oppurtuniteit
7. Sociale en technologische veranderingen = Zaken veranderen en bieden nieuwe
veroorzaken nieuwe mogelijkheden voor mogelijkheden om criminaliteit te plegen waardoor
criminaliteit we kunnen zeggen dat criminaliteit voorspelbaar is.
Bv: GSM à cyber-crimi
8. Criminaliteit kan worden bestreden door Het eerste dat je moet doen is de gelegenheid voor
gelegenheidsbeperkende maartregelen (!) criminele feiten te verminderen. Het beperken van
de opportuniteit dus dat we maatrgelen kunnen
nemen om die opportuniteiten of gelegenheden te
vermijden
9. Gelegenheidsbeperkende maatregelen leiden
niet noodzakelijk tot een verplaatsing van het
probleem
10. Gerichte maatregelen kunnen zelfs een nog
grotere criminaliteitsreductie veroorzaken
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper crimi5645. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
