Dit document bevat een samenvatting van tijdvak 10 televisie en computer. Dit document kun je gebruiken ter voorbereiding van je pabo toelatingstoets of misschien een andere toets.
Tijdvak 10
Televisie computer
1950 - 2000
Dekolonisatie
Suriname
De wereld in blokken
Verzorgingsstaat
Welvaartstaat
Europese integratie
,Dekolonisatie
Dekolonisatie in kaart - vooraf
Na de Tweede Wereldoorlog brak er een roerige periode aan in de koloniën.
De Europese landen met koloniën hoopten dat de vooroorlogse situatie zou terugkeren. In de
koloniën streefde de bevolking juist naar onafhankelijkheid. Europa verloor in de tweede helft van
de 20e eeuw de meeste van haar koloniale bezittingen. Soms ging dat vreedzaam, maar vaak
kwam er geweld aan te pas. Ook Nederland kreeg te maken met opstandige bewegingen in Indië.
Nationalisme
Na 1900 streefden Nationalistische groepen in de koloniën naar zelfstandigheid, los van
het moederland. Het nationalisme werd gestimuleerd door de zwakte van de Europese landen.
Die zwakte uitte zich in de oorlogen van de eerste helft van de 20e eeuw zoals:
De Japans-Russische oorlog in 1904/1905
De Eerste Wereldoorlog in 1914 - 1918
De Tweede Wereldoorlog in 1940 - 1945
Het bezit van koloniën werd ook steeds meer ter discussie gesteld. Onder andere door president
Wilson van de VS.
De Japans-Russische oorlog van 1904-1905
In 1904 raakte Japan in oorlog met het machtige Rusland. Beide landen wilden de
heerschappij over Korea en Mantsjoerije. Tot ieders verbazing versloeg Japan de
Europese grootmacht Rusland. Japan had in de voorafgaande jaren een modern leger en vloot
opgebouwd. De Japanse soldaten waren fanatiek en bereid om te sterven voor het vaderland.
De macht van Japan werd een inspiratiebron voor jonge nationalisten in Azië. Japan had laten zie
dat de Europese landen niet onkwetsbaar waren.
Eerste wereldoorlog
Soldaten uit de koloniën hadden moeten meevechten in de loopgraven op de Europese
slagvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog. In deze onmenselijke en wrede oorlog verdween het
laatste beetje ontzag voor het moederland. Veel soldaten die na de oorlog terugkeerden naar Azië
en Afrika sloten zich daarom aan bij nationalistische bewegingen.
, Veertien punten van Wilson
Na WOI moest er volgens Wilson, de president van de VS, een eerlijke regeling komen voor de
koloniën. Het belang van de bevolking zou volgens hem even zwaar moeten wegen als die van de
kolonialiserende macht. In de vredesregeling van Versailles kwam van die gedachte weinig
terecht. Toch maakte het standpunt van Wilson duidelijk dat er over de koloniën anders werd
gedacht. De machtige Verenigde Staten, zelf ex-kolonie van Groot Brittannië, werden
tegenstanders van de koloniale politiek van Europa. Dat kon niet zonder gevolgen blijven want de
Europese landen waren erg afhankelijk geworden van de VS. Op de afbeelding zie je president
Wilson. Hij was president van de VS in de periode 1913-1921. Op de achtergrond zie je een
onderdeel van de in steno geschreven 14-puntenrede van de president.
Tweede wereldoorlog
Japan wierp zich tijdens de Tweede Wereldoorlog op als bevrijder van Azië. Nederlands Indië
werd in december 1941 bezet door het Japanse leger. De inwoners van Indië zagen dat de
Nederlanders snel waren verslagen. De Nederlanders verdwenen in Japanse werk- en
strafkampen en leden daar onvoorstelbare ontberingen. Japan ontpopte zich tijdens de oorlog in
Indië als de volgende onderdrukker. De manier waarop zij de Nederlanders de baas waren, was
een inspiratiebron voor nationalistische bewegingen.
Nieuwe elites
De behoefte aan goed bestuur in de koloniën was groot. Het grote aantal bestuurlijke banen kon
niet alleen door blanken uit het moederland worden vervuld. Er kwamen scholen voor de zonen
van de plaatselijke elite. Velen gingen zelfs naar universiteiten in het moederland. Er ontstond
een nieuwe elite van goed opgeleide inheemse mensen. Ondanks hun opleiding zagen zij de
beste banen naar de Nederlanders gaan. Zij beseften dat de ongelijkheid tussen moederland en
kolonie niet vanzelf zou verdwijnen. De jonge goed opgeleide elite ging een belangrijke rol spelen
bij de oprichting van nationalistische bewegingen en politieke partijen. Al tijdens de Eerste
Wereldoorlog ontstonden in de koloniën nationalistische bewegingen. In Nederlands Indië
richtten leiders als Soekarno en Mohammed Hatta een politieke partij op die tegen
samenwerking was met de koloniale machthebber. De Nederlandse koloniale overheid reageerde
hard en repressief. Opstanden werden met geweld neergeslagen en nationalistische leiders zoals
Soekarno en Hatta verdwenen in strafkampen. Zij kwamen pas vrij toen Japan de macht overnam
in 1941.
Dekolonisatie
Landen in Europa, zoals Engeland en Nederland, kregen na de Tweede Wereldoorlog te maken
met onafhankelijkheidsbewegingen in hun koloniën. In India kregen de Britse machthebbers te
maken met massaal geweldloos verzet. In Nederlands-Indië werd een oorlog gevoerd tussen
nationalistische opstandelingen en het Nederlandse leger.
Geweld
Het dekolonisatieproces, het zich losmaken van het moederland, ging vaak met veel geweld
gepaard. Ook de dekolonisatie van Nederlands-Indië ging gepaard met veel oorlogsgeweld. Direct
na de capitulatie van Japan in augustus 1945 riep de nationalistische partij PNI van Soekarno de
onafhankelijkheid van de Republiek Indonesië uit. Nederland besloot militaire troepen te sturen om
Soekarno en zijn aanhangers te bestrijden. Deze oorlog werd een 'politionele actie' genoemd om
te verhullen dat het eigenlijk om een grootschalige oorlog ging. De strijd van het Nederlandse
leger in Indië werd afgekeurd door de internationale gemeenschap. De VS eiste dat Nederland de
strijd zou staken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mj1998. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
