Dit document bevat de literatuur die nodig is voor het tentamen van Grondslagen van de Klinische Psychologie aan de UU (2023). Het bevat een samenvatting van alle artikelen en van de boekhoofdstukken behorend bij elk college.
Je kan ook de voordeelbundel kopen, waarin ook de hoorcollege aanteke...
Had tijdens het leren het idee dat er stof miste (had ook een samenvatting van een vriendin waar meer details in stonden), maar heb een 8,1 gehaald dus ben tevreden :)
Door: LaurienCM • 6 maanden geleden
Door: maravanlokven • 6 maanden geleden
Door: matthijslau • 1 jaar geleden
Door: roro2 • 1 jaar geleden
Thanks! Succes met leren!
Door: emilybbb • 1 jaar geleden
Door: roro2 • 1 jaar geleden
Dankjewel! Nog tips om mijn samenvatting te verbeteren? Succes met leren!
Samenvatting: Grondslagen van de
Klinische Psychologie
Literatuur: artikelen en boekhoofdstuk
Cursuscode 200300176
Universiteit Utrecht, 2023
Inhoud
Literatuur bij hoorcollege 2 – theorieën en hun nut voor psychopathologie 2
Eshuis (2015): Het nut van Theorie 2
Popper (1962): Gedachten en weerleggingen: de groei van wetenschappelijke kennis 5
Literatuur bij hoorcollege 3 – Evidence-based working 7
Cook et al. (2017): Evidence-based psychotherapy: Advantages and Challenges 7
Lilienfield et al. (2013): Why many clinical psychologists are resistant to evidence-based practice: Root
causes and constructive remedies 11
Literatuur bij hoorcollege 5 – Klinische behandelmythes 16
Goldberg et al. (2016): Do Psychotherapists Improve With Time and Experience? A Longitudinal Analysis of
Outcomes in a Clinical Setting 16
Lilienfeld, Lynn and Beyerstein (2010): The Five Great Myths of Popular Psychology: Implications for
Psychotherapy 17
Literatuur bij hoorcollege 6 – Positieve psychologie 21
Wood & Tarrier (2010): Positive Clinical Psychology: A new vision and strategy for integrated research and
practice 21
Van Agteren et al. (2021): A systematic review and meta-analysis of psychological interventions to improve
mental wellbeing 23
Literatuur bij hoorcollege 7 – stoornis-specifiek versus transdiagnostisch werken 26
Duits et al. (2021): Latent class growth analyses reveal overrepresentation of dysfunctional fear
conditioning trajectories in patients with anxiety-related disorders compared to controls 26
Schaeuffele et al. (2020): CBT at the Crossroads: The Rise of Transdiagnostic Treatments 28
Aan hoorcollege 1 en 4 is geen literatuur gekoppeld.
,Literatuur bij hoorcollege 2 – theorieën en hun nut voor
psychopathologie
Eshuis (2015): Het nut van Theorie
Er is heel veel theoretische pluriformiteit: mentale stoornissen hebben allerlei verschillende
theorieën over hun ontstaanswijze.
Relevantie van theorieën
● helpen met verklaren hoe iets werkt
● helpen met het voorspellen van aspecten uit de wereld
In het ideale geval komt de theorie precies overeen met de waarheid. Het waarheidsgehalte van een
theorie moet zo hoog mogelijk zijn. Volgens de logisch positivisten observeert de wetenschapper de
realiteit, al dan niet met behulp van experimentele procedures. Uit deze observaties gebruikt hij
inductie (= het optellen van waarnemingen) om een theorie af te leiden. Op basis van de theorie
vormen we dan weer hypotheses die we gaan testen (deductie).
Een waarneming weerspiegelt echter niet altijd de gehele realiteit. We zijn onderhevig aan biases.
Bovendien speelt er het inductieprobleem: om vast te stellen dat een theorie juist is, zouden we
eigenlijk alles en iedereen moeten observeren over wie de theorie een uitspraak doet.
Tegen het licht van dit probleem stelde Popper, een kritisch rationalist, dat al onze theorieën
onbewijsbare aannames zijn en dat we het nooit zeker kunnen weten. Je kan alleen zekerheid krijgen
als de voorspelling niet blijkt uit te komen (de hypothese wordt ontkracht). Een theorie moet dus ook
mogelijk ontkracht kunnen worden, anders is hij volgens Popper niet geldig.
Alle waarneming is theoriegeladen: we hebben al een verwachting over wat we gaan zien voordat
we de realiteit in ogenschouw nemen.
Wetenschap is dus een instituut waarbinnen wetenschappers gezamenlijk een perspectief op de
wereld formuleren, waarin zij enigszins dogmatisch vasthouden aan een aantal onbewijsbare
basisprincipes en met behulp van een heel arsenaal aan theorieën, methoden en technieken de
houdbaarheid van die basisprincipes onderzoeken. Zo'n verzameling aan basisprincipes en de
bijbehorende aspecten noemen we een paradigma. Paradigma’s bevatten bepaalde basisaannames
(dogma’s), omdat deze niet aan de realiteit te toetsen zijn, zijn ze niet te vergelijken met andere
paradigma’s: dat houdt in dat ze incommensurabel zijn.
Metafysica: het onderzoeken van de basisaannames over de manier waarop we de werkelijkheid
bezien (binnen bepaalde paradigma’s, bijvoorbeeld). Een voorbeeld van een onderzocht fenomeen
binnen de metafysica is het determinisme: de aanname dat alles in de wereld bepaald wordt door de
blinde werking van causale mechanismen. Determinisme gaat vaak samen met reductionisme: het
idee dat verklaringen voor fenomenen herleidbaar zijn tot onderliggende niveaus.
Reductionistische benaderingen
De biologische benadering hanteert een combinatie van determinisme en reductionisme. Enerzijds
wordt verwezen naar de evolutie die leidt tot een bepaalde genetische “make-up”, anderzijds wordt
Samenvatting literatuur Grondslagen in de KP door R. Roes
2
, onderzocht hoe specifieke fysiologische en chemische processen leiden tot gedrag, en dus ook tot
specifieke psychopathologie (bijvoorbeeld het “wij zijn ons brein” idee). Deze behandeling grijpt dan
ook terug naar psychofarmaca, omdat men ervan uit gaat dat verstoringen in de fysiologie liggen.
In de leertheorie zie je het determinisme ook sterk terugkomen. Zij gaan er vanuit dat gedrag
hoofdzakelijk aangeleerd is. Gedrag wordt verklaard vanuit het herhaaldelijk optreden van
omgevingsinvloeden. Causale relaties komen voort uit de interactie tussen lichaam en omgeving.
Denk aan de conditioneringstheoriëen. Het leertheoretische perspectief zie je terug in
gedragstherapie.
De cognitieve benadering ontstond doordat in de leertheorie/behaviorisme een gebrek aan
aandacht was voor psychologische processen zelf. Volgens deze benadering komt gedrag niet alleen
voort uit leerervaringen, maar ook door de manier waarop informatie geselecteerd en verwerkt
wordt. Een individu haalt informatie uit de omgeving met behulp van cognitieve schema’s en geeft
daar een reactie op. Volgens deze benadering ontstaat psychopathologie wanneer er fouten
optreden in die schema’s. De cognitieve benadering is minder reductionistisch dan de andere
benaderingen.
In de praktijk worden deze benaderingen geïntegreerd, denk bijvoorbeeld aan het biopsychosociale
model. Deze integratie leidt tot een integratieve therapie, zoals cognitieve gedragstherapie.
Hermeneutiek
Dilthey stelde dat mensen de wereld altijd subjectief zullen beschouwen, en dat de
natuurwetenschappelijke benadering niet toereikend is om de mens te begrijpen. Hij stelde daarom
de hermeneutische methode voor: het invoelend begrijpen van wat zich afspeelt in de
belevingswereld: empathische houding → herbeleven van de ervaringen van een ander →
interpretatie hiervan in sociaalhistorische context.
Tegen deze achtergrond kwamen benaderingen zoals psychoanalyse en humanisme tot stand.
Psychoanalytische benadering: de aanname dat menselijk gedrag gestuurd wordt door onbewuste
oerdriften en innerlijke conflicten. Dit is dus ook wel vrij deterministisch maar (integendeel tot de
voorgaande reductionistische methoden) ook heel interpretatief, omdat je je moet inleven in een
individu om het gedrag te begrijpen. Psychoanalytische therapie probeert
persoonlijkheidsverandering teweeg te brengen.
De humanistische benadering heeft ook een hermeneutisch karakter. Deze benadering is echter niet
deterministisch, want de nadruk ligt op de uniekheid van individuen, evenals hun positieve aspecten,
ontwikkelingskansen en hun eigen bewuste ervaring. De benadering gaat uit van het idee dat we niet
leven in een wereld die objectief vast te stellen is, mensen leven in hun eigen subjectieve wereldje.
En iemand ‘verwezenlijkt’ zichzelf in die wereld. Hiervoor kan iemand zelf actief moeite doen om zich
te ontwikkelen (verwezenlijken). Hier ligt dus juist een nadruk op de vrije wil – voluntarisme.
Therapie in deze benadering is het helpen bij dit proces van zelfactualisatie (zelfverwezenlijking). Er is
een focus op wat wél kan en op de toekomst.
Als laatste heb je nog de systeembenadering, die als reactie op het reductionisme ontstond. Zij
willen individuen in hun geheel beschouwen, in hun sociale, ecologische en maatschappelijke
Samenvatting literatuur Grondslagen in de KP door R. Roes
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper roro2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
