Samenvatting
Psychopathologie
Franken, I., Muris, P., & Denys, D. (2015) Psychopathologie: Oorzaken, Diagnostiek, en
Behandeling. (2e ed.). Utrecht, Nederland, De Tijdstroom.
Inhoud
Hoofdstuk 1 Verstandelijke beperkingen ........................................................................................................ 3
Hoofdstuk 3 Autismespectrumstoornis .......................................................................................................... 4
Hoofdstuk 4 Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis ......................................................................... 5
Hoofdstuk 5 Leerstoornissen .......................................................................................................................... 6
Hoofdstuk 6 Ticstoornissen ............................................................................................................................. 7
Hoofdstuk 7 Waanstoornis.............................................................................................................................. 8
Hoofdstuk 8 Kortdurende psychotische stoornis ............................................................................................ 9
Hoofdstuk 9 Schizofrenie en schizofreniforme stoornis ............................................................................... 10
Hoofdstuk 10 Schizoaffectieve stoornis ........................................................................................................ 11
Hoofdstuk 11 Bipolaire stoornis .................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 12 Disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis ........................................................................... 13
Hoofdstuk 13 Depressie ................................................................................................................................ 14
Hoofdstuk 14 Persisterende depressieve stoornis ........................................................................................ 15
Hoofdstuk 17 Specifieke fobieën .................................................................................................................. 16
Hoofdstuk 18 Sociale-angststoornis .............................................................................................................. 17
Hoofdstuk 19 Paniekstoornis en agorafobie ................................................................................................. 18
Hoofdstuk 20 Gegeneraliseerde-angststoornis............................................................................................. 19
Hoofdstuk 21 Obsessieve-compulsieve stoornis, inclusief verzamelstoornis ............................................... 20
Hoofdstuk 22 Morfodysfore stoornis ............................................................................................................ 21
Hoofdstuk 25 Posttraumatische-stressstoornissen ...................................................................................... 22
Hoofdstuk 26 Aanpassingsstoornissen .......................................................................................................... 23
Hoofdstuk 27 Dissociatieve stoornissen ....................................................................................................... 24
Hoofdstuk 28 Somatisch-symptoomstoornis ................................................................................................ 25
Hoofdstuk 29 Ziekteangststoornis ................................................................................................................ 26
Hoofdstuk 30 Conversiestoornis ................................................................................................................... 26
Hoofdstuk 31 Nagebootste stoornis ............................................................................................................. 27
,Hoofdstuk 37 Slaap-waakstoornissen ........................................................................................................... 28
Hoofdstuk 41 Gedragsstoornissen ................................................................................................................ 29
Hoofdstuk 45 Stoornis in alcoholgebruik ...................................................................................................... 30
Hoofdstuk 46 Stoornis in cannabisgebruik .................................................................................................... 30
Hoofdstuk 47 Stoornis gebruik van opioïde of stimulantium ....................................................................... 31
Hoofdstuk 48 Stoornis gebruik van hypnoticum/anxiolyticum ..................................................................... 32
Hoofdstuk 49 Stoornis in tabaksgebruik ....................................................................................................... 32
Hoofdstuk 50 Gokstoornis ............................................................................................................................. 33
Hoofdstuk 51 Delirium .................................................................................................................................. 34
Hoofdstuk 52 Uitgebreide neurocognitieve stoornis -dementie .................................................................. 35
Hoofdstuk 53 Beperkte neurocognitieve stoornis ........................................................................................ 36
,Hoofdstuk 1 Verstandelijke beperkingen
Kenmerken en diagnostische criteria
DSM-5 omschrijving verstandelijke beperking:
Begint gedurende de ontwikkelingsperiode, met beperking in zowel het verstandelijk als het adaptief
functioneren, in de conceptuele, sociale, en praktische domeinen. Moet voldaan worden aan volgende 3
criteria:
1. Deficiënties in de intellectuele functies (bijv. redeneren, plannen, schools leren) bevestigd door
een klinische beoordeling als een geïndividualiseerde gestandaardiseerde intelligentie test.
2. Deficiënties in het adaptief functioneren die ertoe leiden dat de betrokkene niet kan voldoen aan
de ontwikkelingsstandaarden en sociaal-culturele standaarden van persoonlijke
onafhankelijkheid en sociale verantwoordelijkheid. Zonder ondersteuning -> beperkingen in
communicatie, deelname aan sociaal leven, schools of beroepsmatig functioneren en
onafhankelijkheid.
3. Beide criteria boven beginnen gedurende de ontwikkelingsperiode
Niveaus van ernst worden bepaald aan de hand van mate van adaptief functioneren en niet van IQ-score.
Dit bepaalt namelijk hoeveel ondersteuning nodig is.
Epidemiologie
IQ < 70 wereldwijde prevalentie = 10,37 op 1000 (1%) en meer mannen dan vrouwen. In landen met laag
inkomen is de prevalentie vaak hoger door o.a. jodiumtekorten, infecties rond geboorte, slechte
gezondheidsvoorzieningen, etc.
Differentiaaldiagnostiek, comorbiditeit en beloop
Door grote aantal verschillende oorzaken (30-50% van gevallen onbekend) is er grote variabiliteit in ernst,
NP profiel en comorbiditeit. Verstandelijke beperking is duidelijk te onderscheiden van andere
stoornissen:
- Leerstoornissen zijn specifieker, kinderen met verstandelijke beperking kunnen ook
leerproblemen hebben, maar deze hebben te maken met de algemene achterstand in
verstandelijk functioneren.
- Perservasieve ontwikkelingsstoornis is specifiek op het gebied van achterstand in sociale
interacties en in communicatie.
- Gedragsproblemen en psychiatrische stoornissen komen vaker voor bij kinderen en volwassenen
met een verstandelijke beperking, tussen 30-50%. (vooral angststoornis, ADHD, oppositioneel-
opstandige gedragsstoornis)
o Meest voorkomende gedragsproblemen: agressie, hyperactiviteit, zelfverwonding,
destructief gedrag, slaapstoornis, stereotiep gedrag
o Beleving van psychiatrische stoornis kan verschillen tussen normale populatie en iemand
met een verstandelijke beperking. Observaties meer van belang dan zelf-rapportage.
Etiologie
- Biologische factoren: Antenatale oorzaken verstandelijke beperking (voor de geboorte) =
genetische aandoeningen (chromosomale afwijkingen), stofwisselingsziekten, alcohol- of
drugsgebruik en infecties tijdens de zwangerschap, peri- en postnatale oorzaken
- Psychologische factoren: meer moeite werkgeheugen, externaliserend probleemgedrag,
kwetsbaar probleem hechting, probleem sociaal aanpassingsvermogen en stressvolle ervaringen
- Omgevingsfactoren: onder- of overstimulering, problemen op gebied van werk, wonen, relaties,
financiën, problemen met middelen gebruik.
, Hoofdstuk 3 Autismespectrumstoornis
Kenmerken en diagnostisch criteria
Criteria DSM-5 = neurobiologische ontwikkelingsstoornis waarbij stoornis op twee gedragsdimensies:
A. Deficiënties in sociale communicatie en interactie
B. Beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten
Manifesteren voor 3e levensjaar en chronisch, zeer heterogeen
C. Symptomen al in de vroegste ontwikkelingsperiode kenbaar (mogelijk pas later zichtbaar door
andere sociale eisen en maskeren op latere leeftijd)
D. Symptomen hebben lijdensdruk of geven problemen
E. Wanneer ook VB is, moet sociale aspect onder verwachte niveau zitten voor classificatie ASS
Bij classificatie aangeven of er sprake is van: VB, taalstoornis, somatische of genetische aandoening,
samenhang met andere NBOS, katatonie.
Ernst bepaald aan de hand van de mate van ondersteuning die nodig is.
Differentiaaldiagnostiek, comorbiditeit en beloop
VB en ASS: VB ook moeite met sociale informatieverwerking en taal, maar verschil in kijken naar anderen
en delen van plezier.
Etiologie
- Biologische factoren: heritabiliteit 60-90%, kleine morfologische afwijkingen (vast gegroeide
oorlel, hoog gehemelte, holvoeten) duiden op embryonale ontwikkelingsstoornis in tweede
trimester, vergoot hersenschedel door toename grijze en witte stof, verminderde connectiviteit,
verhoogde serotonine spiegel
- Psychologische factoren: ToM, CC, EF (zie hoorcollege)
- Omgevingsfactoren: epigenetica ASS, hoge leeftijd ouders, medicatiegebruik moeder
Diagnostiek
- Systematische observatie gedrag en gestandaardiseerde interviews met ouders
- Overwegen of er sprake is van klinisch-genetische syndromen
- NPO intelligentie en cognitieve vaardigheden (EF en sociaal) voor behandelingsadviezen
