Inhoudsopgave
1 INTRODUCTIE TOT ETHIEK EN MEDIA-ETHIEK ......................................................................................... 1
2 MORELE THEORIEËN .............................................................................................................................. 2
3 TOEGEPASTE ETHIEK .............................................................................................................................. 8
3.1 MORELE PRINCIPES IN DE MEDIA-ETHIEK ........................................................................................................ 9
3.2 REFLECTIEF EVENWICHT (STERKE EN ZWAKKE ARGUMENTATIE)........................................................................... 10
3.3 JOURNALISTIEKE DEONTOLOGIE ................................................................................................................... 10
4 ETHIEK VAN DE RECLAME ..................................................................................................................... 12
4.1 BEÏNVLOEDING EN ETHIEK .......................................................................................................................... 12
4.2 HET ECONOMISCH ARGUMENT VOOR RECLAME (M. WERNER) ......................................................................... 12
4.3 WANNEER RECLAME TOLEREREN? (S. NEUTELEERS) ........................................................................................ 13
4.4 WETTELIJK KADER RECLAME ........................................................................................................................ 14
4.5 HET GOEDE ALS VERKOOPARGUMENT (ETHISCH CONSUMEREN?) ....................................................................... 15
5 DE ETHIEK VAN DE (REALITY) TV ........................................................................................................... 15
5.1 BEÏNVLOEDING EN COMMUNICATIETECHNOLOGIE ........................................................................................... 15
5.2 REALITY TV ............................................................................................................................................. 16
5.3 REALITY TV EN MISREPRESENTATIE .............................................................................................................. 17
6 TECHNOLOGIE-ETHIEK & AI .................................................................................................................. 17
6.1 MENS EN TECHNOLOGIE ............................................................................................................................ 17
6.2 TECHNOLOGISCH DETERMINISME EN TECHNOLOGISCHE IMPERATIEF .................................................................... 19
6.3 ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE.......................................................................................................................... 19
6.4 DE ETHIEK VAN DE AI ................................................................................................................................ 19
7 ETHIEK VAN DE SOCIAL MEDIA ............................................................................................................. 21
7.1 SOCIAL NETWORKING AND ETHICS ............................................................................................................... 21
7.2 PRIVACY EN BIG DATA ............................................................................................................................... 21
7.3 VRIENDSCHAP .......................................................................................................................................... 23
7.4 SOCIALE MEDIA EN DE DEMOCRATIE ............................................................................................................. 23
8 ETHIEK VAN FAKE NEWS ...................................................................................................................... 24
9 BIO-ETHIEK EN BEELDVORMING ........................................................................................................... 25
9.1 AUTISME EN BEELDVORMING ...................................................................................................................... 26
9.2 DISABILITY STUDIES & CRIP NEURODIVERSITEIT .............................................................................................. 27
10 ETHIEK VAN VIDEO GAMES .............................................................................................................. 29
10.1 MORALITEIT EN ETHIEK IN VIDEO GAMES ....................................................................................................... 29
10.2 GAMES, MORELE OPVOEDING EN CENSUUR .................................................................................................... 31
10.3 DESIGNERPERSPECTIEF............................................................................................................................... 32
,Media-ethiek
1 Introductie tot ethiek en media-ethiek
Media-ethiek is toegepaste ethiek, het gaat hier om mensen die een bepaald beroep hebben waarbij
ze rekening horen te houden met de ethiek. Zoals bijvoorbeeld journalisten en
communicatiewetenschappers.
De ethiek behoort tot de praktische filosofie.
è De filosofische methode gaat om pro- en contra-argumenten. Er worden concepten
opgesteld die helder en doordacht zijn. Alles moet kritisch en bekritiseerbaar zijn.
o Men moet nadenken over de betekenis van concepten
o Gangbare opvattingen moeten in vraag gesteld worden
De praktische filosofie kan nog verder uitgezet worden in de experimentele filosofie.
è Er moet gebruik gemaakt worden van gedachte-experimenten, filosofen gaan zich bepaalde
situaties voorstellen en gaan dan verder doordenken om tot een ijkpunt te komen waar ze
van kunnen uitgaan omtrent hun werk.
o Soms moeten filosofen ook naar hun theorieën kijken vanuit een ander standpunt en
ze moeten openstaan voor kritiek. Er kunnen conceptuele fouten gemaakt worden in
een gedachte-experiment.
o Niet iedereen denkt op dezelfde manier, filosofen moeten er rekening mee houden
dat niet alles zomaar vanzelfsprekend is.
Ethiek stelt de vraag over hoe we een verschil kunnen stellen tussen goed en slecht, het heeft de
betekenis van te reflecteren over goed en slecht. Moraliteit is het verschil tussen goed en slecht, het
wordt meer gebruikt bij wat we binnen een bepaalde maatschappij gebruiken over wat we wel en
niet doen.
Ethiek valt op te delen in 4 disciplines:
• Niet-normatieve ethiek: Het gaat hier over moraliteit.
o Beschrijven ethiek/moraalwetenschappen: Wat zijn de verschillen waarin
maatschappijen moralen hebben?
o Meta-ethiek: Nadenken over waarom er bepaalde morele theorieën zijn, is er een
verbintenis met het psychologische profiel van iemand.
• Normatieve ethiek: We gaan algoritmen en theorieën gebruiken om situaties te beoordelen
o Algemene normatieve ethiek: Abstracte theorieën gebruiken in ambigue situaties.
§ Wat is moreel goed?
o Toegepaste ethiek: proberen om algemene normatieve theorieën toe te passen op
een specifieke casus.
Waarom zijn we gevoelig voor moraliteit?
• Thomas Hobbes:
o We zijn allemaal tot het diepste van ons lichaam egoïstisch
o Hierdoor is er een belang voor een maatschappij of contract, dan komt de moraliteit
uit het feit dat we weten dat wanneer we onze macht niet aan de staat geven dat we
constant in een toestand van geweld zouden verkeren
• Frans De Waal:
o Er is een biologische basis van eerlijkheid en altruïsme, het zit in de natuur omwille
van bepaalde evolutionaire redenen
1
,Media-ethiek
2 Morele theorieën
De algemene normatieve ethiek probeert te zeggen wat goed en wat slecht is.
Er zijn 5 morele theorieën terug te vinden in de algemene normatieve ethiek.
1. Utilitarisme (of consequentialisme)
è Hedonisme
Enkel de consequentie is van belang, niet welke weg je behandelt om tot de consequentie te komen.
Zou je aan de hendel trekken zodat de ene
persoon blijft leven of de vijf anderen?
Het is een belangrijke morele theorie die zegt dat hetgeen wat ethisch goed is, is datgene doen dat
het meeste goeds creëert voor het meest aantal mensen.
Bentham stelt dat je altijd moet doen wat het meeste plezier brengt voor het meest aantal mensen.
è Niet meer zo representatief door de weerlegging door Nozick met zijn Experience Machine.
è Het zuiver hedonisme heeft niet lang standgehouden.
Met het Experience Machine stelt Nozick dat als er een machine zou bestaan die je genot verschaft,
dat dat genot evenwaardig is aan het genot dat je zou ervaren als de eigenlijke handelingen in
werkelijkheid voor dat genot zorgen.
è Het hedonisme is gebaseerd op een foute aanname, enkel mensen die in werkelijkheid pijn
leiden zouden voor het experience machine opteren.
Mill heeft gezegd dat het niet puur om plezier of pijn gaat. Als je iets wilt bereiken, dan wil je daar
ook iets voor opofferen dus wat telt is de voldoening van ergens iets te ervaren wat veel moeite
heeft gekost ipv instant gratification.
è Utiliteits- of nuttigheidsprincipe
Voorbeeld Euthanasie, zijn het de omstaanders die tellen of de persoon die het pleegt?
2
, Media-ethiek
Het utilitarisme in de 20ste eeuw wordt verdeeld in het
• Preferentie-utilitarisme: Je neemt de voorkeur van de persoon mee in de calculus voordat je
gaat bepalen wat goed en niet goed is.
o Het bevredigen van voorkeuren komt boven het verschaffen van genot
• Handelingsutilitarisme vs regelutilitarisme:
o Het handelingsutilitarisme stelt dat elke handeling op zich beschouwd moet worden
§ Bv. je mag liegen als je weet dat de waarheid iemand kwetst
o Het regelutilitarisme stelt dat alleen handelingen die veralgemeent kunnen worden
in regels gebruikt kunnen worden, gemaakte beloftes moeten geëerd worden
§ Het is een stap richting deontologie
§ Bv. Je liegt nooit, want liegen is fout
o Is wat je beoordeelt een autonome handeling of past het binnen een bepaalde regel.
De voordelen van het utilitarisme:
• De utilitaristen zijn ethisch progressief, er is een openheid dat plezier en pijn een verschijnsel
is dat bij mensen en evt. zelfs dieren hoort.
• Het is gebaseerd op gezond verstand, er zijn voor- en nadelen die je kan afwegen.
De nadelen zijn:
• Het opofferen van minderheden, iemand moet zich opofferen voor het groter goed
• Speculatief, het houdt geen rekening met de verbonden risico’s
• Gedane beloftes
• Er is geen plaats voor het belang van persoonlijke relaties
• Supererogatorische conclusies
o Keuzes die je moet maken omwille van ethische redenen die veel verder gaan dan
gewoon goed of slecht.
o Bv. Wanneer mag je nieuwe schoenen kopen, gegeven het feit dat sommigen in
honger zijn?
o Ethische vraagstellingen die dingen in vraag stellen die mensen niet tot het ethische
luik behouden, gaat verder dan het domein van de ethiek.
2. Deontologische ethiek (ook gekend als plichtenleer)
De intentie is belangrijker, niet de uitkomst.
è Een gevolg kan slecht zijn, maar als de intentie goed was, dan was het een goede daad
è Voelt het aan als iets wat je moet doen om een goed geweten te hebben?
Immanuel Kant heeft dat uitgevonden tijdens de Verlichting
è Gebaseerd op rede, autonomie en vrijheid
è Het is een universele ethiek die voor alle rationele mensen moet gelden met respect voor
andermans keuze.
Er zijn twee vormen van moeten:
• De hypothetische imperatief
o Als je X wil, moet je Y doen
o Is volgens Kant niet voldoende voor Ethiek
• De categorische imperatief (morele wetten)
o Je moet Y doen/Je mag Y niet doen
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ygael. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.