100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Wereldgeschiedenis - Volledige samenvatting €8,99
In winkelwagen

Samenvatting

Wereldgeschiedenis - Volledige samenvatting

 158 keer bekeken  14 keer verkocht
  • Vak
  • Instelling
  • Boek

Samenvatting van de cursus Wereldgeschiedenis van professor Vanhaute, volledig gebaseerd op het boek. H10 niet volledig compleet.

Voorbeeld 4 van de 76  pagina's

  • Ja
  • 25 mei 2023
  • 76
  • 2022/2023
  • Samenvatting
avatar-seller
1|Pagina



HOOFDSTUK 1.
WERELDGESCHIEDENIS: EEN
GESCHIEDENIS VAN DE WERELD?
INLEIDING. KOSMISCHE GESCHIEDENIS & MENSELIJKE
GESCHIEDENIS
 Tegen de historische achtergrond van het 13,7 miljard jaar oude universum =
‘geschiedenis van de mens’ is maar een oogwenk
 Start geschiedenis van de aarde = universum al 9mlj jaar oud is
 Vroegste leven = 4mlj terug
 Meer complexe organismen verschijnen pas 600/700 mio jaar terug
 Indien geschiedenis vd kosmos gerepresenteerd wordt als 1 jaar: de eerste mens
begint rond te lopen op de valavond van 31 december

EVOLUTIE & PROGRESSIE

 Evolutie ≠ voorbestemd verhaal!
 Dawkins: ‘de evolutie heeft vele miljoenen voorlopige eindbestemmingen bereikt
& er is geen andere reden dan (menselijke) ijdelheid om er één als meerwaardig of
als dichter bij het einddoel te bestempelen dan alle anderen. De historicus moet
vermijden een geschiedenis te construeren die ook maar in het minst naar een
menselijk hoogtepunt als eindbestemming lijkt toe te werken’
 J. Gould: de homo sapiens is niet representatief, noch de uiteindelijke uitkomst van
de evolutie
 Evolutie is geen vooraf uitgetekende fasentheorie die telkens dezelfde uitkomst
zou hebben, er zit te veel toeval in het spel
 Toeval/geluk wordt bepaald door extinctie
 Extinctie als uitendelijke lot van vrijwel alle soorten: 99% van alle soorten ooit, zijn
ondertussen uitgestorven
 Uitsterven gebeurt niet gelijkmatig, de geschiedenis kent vele massa-extincties
 Overgang van Perm naar Trias (250mio geleden): 75-90% vd soorten
uitgestorven
 Einde Trias (200mio geleden)
 In het Krijttijdperk (65mio geleden): uitsterven van de dinosaurussen & 50%
van alle bestaande soorten
= door dit toeval: opmars van de zoogdieren & later dus van de mens mogelijk
gemaakt
 Idee van een gerichte, gestuurde evolutie = fout, MAAR ‘progressie’ is wel mogelijk!
 Extinctie en evolutie vormen een onvermijdelijke progressie naar grotere
complexiteit
 Beperkte voorspelbaarheid: vele malen werden dezelfde evolutionaire
ontdekkingen gedaan
onafhankelijk van elkaar.
 Doordat gelijkaardige problemen zich voordoen bij (dier)soorten, die vragen
om oplossingen, maar ook deze zijn dus niet onbeperkt.
 = steeds nieuwe oplossingen zijn gevolg van de voortdurende wapenwedloop
in de evolutie: overlevingsstrijd tussen soorten stimuleert via de natuurlijke
selectie progressieve evolutionaire stappen een geleidelijke progressieve
verbetering



WERELDGESCHIEDENIS | Volledige Samenvatting

,2|Pagina


GESCHIEDENIS VAN DE MENS IN EEN NOTENDOP

 5-6 miljoen jaar geleden
 Groep van gezamenlijk voorouders van de chimpansees, bonobo’s en hominiden
splitsen.
 Uit de hominiden (onze directe voorouders) vormden zich tientallen soorten met
gelijkaardige kenmerken
 Rechtop lopen
 Toenemend gebruik en verbetering van (stenen) werktuigen (Homo Habilis)
 Graduele groei van de herseninhoud
 Gradueel controleren van het vuur (Homo Erectus)
 200.000-300.000 jaar geleden: begin geschiedenis van de Homo Sapiens
 Onderscheid zich van zijn voorouders door…
 Meer ontwikkelde vormen van communicatie + doorgeven van
geaccumuleerde kennis + processen van collectief aanleren = CULTUUR
 Complexere steentechnologie
 Geleidelijke aanpassing & verbetering van technologische kennis tijdens tocht
overheen continenten
 GEVOLG: mens kan zich sneller aanpassen zonder dat het genetische patroon zich
eerst moet wijzigen
 Chronologie der spreiding van de Sapiens:
 100.000 jaar geleden: Sapiens start trektocht uit Afrikaans continent, naar
Azië
 50.000 jaar geleden: Sapiens naar Australië
 40.000 jaar geleden: Sapiens naar Europa
 20.000 – 15.000 jaar gel: Sapiens naar Amerika
 250.000-10.000/8000: jager-verzamelaar periode
 95% van de geschiedenis van de mens overleeft de moderne mens als jager-
verzamelaar
 12% van alle mensen ooit geleefd, leefden als jager-verzamelaar
 Kenmerken
 Ontwikkelt door de veelvuldige migraties een opmerkelijke diversiteit in
levenswijze en technische kennis
 Trage bevolkingsgroei (net vóór LBrevolutie: 6mio mensen)
 Nieuwe succesvolle jachttechnieken
 Vuur om bossen plat te branden voor nieuwe planten
 Nieuwe artistieke expressies (bv. wapens, kleding, kunstobjecten, …)
 10.000/8000 v.t. – 1750/1800 n.t.: landbouwsamenlevingsperiode
 = b!ste periode in de menselijke geschiedenis: 70% van alle mensen ooit geleefd,
leefden in deze periode
 10.000-8000 v.t.
 Graduele overgang naar permanente nederzettingen en cultivering
 Zijn ontstaan in een divergerende periode: 4 grote zones ontwikkelde zich
onafhankelijk van elkaar, toch ontwikkelde elke zone zich tot LBsamenleving
1. Afro-Eurazië 3. Australië
2. Amerika 4. Eilanden Stille Zuidzee
 Ontstaan van de kennis van LBtechnieken, onafhankelijk v elkaar = voorkomen
van soortgelijke factoren: klimaatverandering, ecologische grenzen,
demografische druk
 Kenmerken




WERELDGESCHIEDENIS | Volledige Samenvatting

,3|Pagina


 Meer mensen kunnen voeden en herbergen: LB doet bevolking en
productie stijgen
 Ontstaan handel: afgeleide producten v LB als handelswaar tussen
gemeenschappen
 Afremming groei LBsamenlevingen door nieuwe ziekten als gevolg van de
overdracht v bacteriën tussen dier en mens & oorlogsvoering
 Ontstaan administratie en controle: niet-landbouwers die levensonderhoud
voorzien door het onttrekken van een deel van de oogst via tribuut
(belasting)
 8000-3000 v.t.: LBsamenlevingen ontwikkelen zich tot conglomeraat van dorpen
 Nauw contact met de jacht en de visvangst
 Meer specialisatie, nieuwe types van leiderschap = nieuwe genderrelaties:
vrouw wordt weggehouden van de machtsposities in de dopen
 Hiërarchie ontstaan, gelegitimeerd vanuit de noodzaak tot bescherming
 3000 v.t.: ontstaan eerste steden
 Organisatie LB en opslaan oogsten noodzaakt hogere structurele
samenwerking: meer complexe interne arbeidsverdeling, specialisten in de top
vh bestuur, religie en oorlogsvoering
 Steden kunnen enkel maar overleven mits vooruitstrevende, productieve LBSL
met aanzienlijk surplus
 Uitgroeien tot (landbouw)rijken / beschavingen: formeel bestuur, permanente
taxatie, centrale administratie, legers, religieus staatssysteem, uitgebouwde
netwerken v transport, handel & culturele uitwisseling
 500 v.t. – 1000 n.t. = Axiale periode
 Het aantal beschavingen/rijken groeit aan & de interactie ertussen neemt toe
 Culturele uitwisseling: zie groei en verspreiding van wereldreligies die niet
meer gebonden zijn aan één staatkundige eenheid en allemaal universele
waarheden claimen
 1000 n.t. – 1750 n.t
 Koppeling van de grote wereldzones: veroveringstochten & handelsnetwerken
 Grootse impuls vanuit Europa:
 Na uiteenvallen vd laatste grote rijken ontwikkelt zich hier een competitief
systeem v kleine, sterk gecommercialiseerde en gemilitariseerde staten
 In een zoektocht naar nieuwe commerciële mogelijkheden legt Europa
basis voor nieuw, mondiaal systeem
 1750/1800 n.t. – vandaag: de moderne samenleving
 Meest turbulente periode uit de wereldgeschiedenis: industriële revoluties heeft
de snelheid vd economische en mspelijke veranderingen de hoogte ingejaagd
 Gevolg: nieuwe economische organisatie (industrieel kapitalisme), innovaties,
globale verschuivingen, snelle bevolkingsgroei, …
 Grotere interconnectie tussen moderne, op complexe bureaucratieën gebouwde
staten leidt tot een globaler systeem maar niet een meer eengemaakte wereld
 Nu: groeimotor van deze moderne periode botst op menselijke en ecologische
grenzen
= nood aan een andere mondiale SLvormen die bevolking, welvaart en ecologie
kunnen combineren met democratische staatsvormen en vrije sociale en culturele
keuzes

1. WERELDGESCHIEDENIS IS EEN ANDERE MANIER VAN KIJKEN
 Definitie wereldgeschiedenis:




WERELDGESCHIEDENIS | Volledige Samenvatting

, 4|Pagina


Wereldgeschiedenis bestudeert het ontstaan, de groei en de veranderingen vd
menselijke gemeenschappen in een vergelijkend perspectief en in hun onderlinge
samenhang. Kenwoorden zijn gemeenschappen, vergelijkingen, verbanden en
systemen.
 Wereldgeschiedenis bestudeert die gemeenschappen op tweevoudige wijze:
a) in vergelijkend perspectief om patronen, verschillen en gelijkenissen te detecteren
b) in hun interactie via contacten, connecties en beïnvloeding
 WG kijkt naar diverse vormen v menselijke SLen die zich doorheen de tijd hebben
ontwikkeld, maar bekijkt die niet op zichzelf: de bouwstenen/actoren zijn de
menselijke gemeenschappen – de context/schouwtoneel is de wereld
 Geschiedenis = een verhaal van keuzes die volgen op eerdere keuzes
 WG: welke keuzes? Waarom? Verschil/gelijkenissen in keuzes? Uitkomst?
Beïnvloeding?
 Resultaat = metaverhaal: verhalen over de geschiedenis van de mens en de
mensheid die uitgaan vd lokale en regionale ervaring, maar die op zoek gaan
bredere verbanden, patronen, systemen, …
 WG = perspectief: zonder mondiale dimensie blijft elk event maar ‘een geval’

2. WERELDGESCHIEDENIS IS EEN ANDERE MANIER VAN DENKEN
 WG = attitude: altijd kijken naar de big picture waarin menselijke gemeenschappen
worden bestudeerd in een vergelijkend perspectief, in hun relatie met en in hun
afhankelijkheid van elkaar.
 Globale dimensie doet ons andere vragen stellen en oude vragen anders formuleren,
ze bestrijken alle grote domeinen van het menselijk handelen:
 Mensen en hun natuurlijke  Staatsvorming & conflict
omgeving  De vorming van economische
 Ontwikkeling en interactie v systemen
culturele systemen  Ontwikkeling v sociale structuren
 Door blik te verruimen kunnen we vragen en antwoorden herdefiniëren waardoor ons
beeld vd wereld fundamenteel veranderd kan worden obv verschillende dimensies:
 Tijdsdimensie Wanneer we een mondiaal perspectief hanteren moeten we
afstappen v
Cultuurgebonden tijdsindelingen. De mondiale tijd heeft
andere omschrijving
nodig.
 Ruimtelijke dimensieOok deze zijn cultuurgebonden. dmv mondiaal perspectief
krijgen we een blik
over de verschillende visies en dimensies die elkaar lokaal,
regionaal, nationaal & internationaal overlappen
 Thematische dimensie Wereldgeschiedenis wil betekenis geven op een
ruimere schaal.
Hier is een eenheid van analyse & afbakening v thema
noodzakelijk

3. WELKE WERELDGESCHIEDENIS?
 WG bestudeert het ontstaan, de groei en de veranderingen van menselijke
gemeenschappen in een vergelijkend perspectief en in hun onderlinge
samenhang. De aandacht gaat niet naar individuele gemeenschappen, maar naar




WERELDGESCHIEDENIS | Volledige Samenvatting

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper douwedc. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€8,99  14x  verkocht
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd