Samenvatting
Literatuur van de Moderne Tijd
Nederlandse en Vlaamse letterkunde in de 19e en 20e eeuw
ERICA VAN BOVEN EN MARY KEMPERINK
1
,Inhoud
7. Achtergronden bij de literaire ontwikkelingen 1918-1940 .................................................. 4
7.1 Afbakening en indeling van het tijdvak ........................................................................ 4
7.2 Nederland en Vlaanderen ........................................................................................... 4
7.3 Politieke en sociaaleconomische achtergronden........................................................ 4
7.4 Koloniale ontwikkelingen ............................................................................................. 4
7.5 Veranderingen in het dagelijkse leven ........................................................................ 4
7.6 Vitalisme en ondergangsbesef .................................................................................... 5
7.7 Freud ............................................................................................................................ 5
7.8 Verzuiling ..................................................................................................................... 5
7.9 Veranderingen in het culturele leven........................................................................... 5
7.10 Vernieuwing in de kunst: historische avant-garde en modernisme ............................ 6
7.11 Avant-garde als vernieuwing en voortzetting: kernpunten ......................................... 6
7.12 De afzonderlijke ismen ................................................................................................ 6
8. Literaire ontwikkelingen 1918-1930 .................................................................................... 8
8.1 Humanitair expressionisme: poëzie ............................................................................ 8
8.2 Expressionistisch proza ............................................................................................... 8
8.3 Expressionistisch toneel .............................................................................................. 8
8.4 Tegenstemmen ............................................................................................................ 8
8.5 De ontwikkeling van Paul van Ostaijen ....................................................................... 8
8.6 Tijdschriften: verzuiling van het literaire leven ............................................................ 8
8.7 Futuristische en expressionistische invloeden ............................................................ 9
8.8 Expressionistisch proza ............................................................................................... 9
8.9 Tussen traditie en vernieuwing: Slauerhoff ................................................................. 9
8.10 Nijhoff ........................................................................................................................... 9
8.11 Dichters en de actualiteit ............................................................................................. 9
9. Literaire ontwikkelingen 1930-1940 .................................................................................. 10
9.1 Romanvernieuwing .................................................................................................... 10
9.2 Vorm of vent .............................................................................................................. 10
9.3 Poésie parlante .......................................................................................................... 10
9.4 Romanvernieuwing in de jaren dertig ....................................................................... 11
9.5 Dichters rond Werk en Criterium ............................................................................... 12
9.6 Gerrit Achterberg ....................................................................................................... 12
10. Achtergronden bij de literaire ontwikkelingen 1940-1985 ............................................ 13
10.1 Afbakening en indeling van het tijdvak ...................................................................... 13
2
, 10.2 De literaire verwerking van de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog ............ 13
10.3 De literaire verwerking van de dekolonisatie ............................................................ 13
10.4 Maatschappelijke ontwikkelingen in de jaren veertig en vijftig ................................. 14
10.5 Veranderingen in taalgebruik en spelling .................................................................. 14
10.6 Maatschappelijke ontwikkelingen in de jaren zestig en zeventig ............................. 14
10.7 Boekenmarkt en media.............................................................................................. 15
11. Literaire ontwikkelingen 1940-1960 .............................................................................. 16
11.1 Het literaire leven in Nederland en Vlaanderen na de oorlog: oude en nieuwe
tijdschriften ............................................................................................................................ 16
11.2 De Beweging van Vijftig............................................................................................. 16
11.3 Andere dichters en dichteressen uit de jaren vijftig .................................................. 16
11.4 Hoofdlijnen in het verhalende proza rond 1950 ........................................................ 17
11.5 Individueel optredende auteurs ................................................................................. 17
11.6 Toneel en essay ........................................................................................................ 17
12. Literaire ontwikkelingen 1960-1985 .............................................................................. 18
12.1 Het literaire leven in Nederland en Vlaanderen: nieuwe tijdschriften ....................... 18
12.2 Nieuw realisme: de zestigers .................................................................................... 18
12.3 Meer richtingen in de poëzie ..................................................................................... 18
12.4 Hoofdlijnen in het verhalende proza uit de jaren zestig en zeventig ........................ 19
12.5 Toneel ........................................................................................................................ 19
12.6 Het essay en de kritiek .............................................................................................. 20
13. Achtergronden bij de literaire ontwikkelingen 1985-heden .......................................... 20
13.1 Politieke en maatschappelijke achtergronden .......................................................... 20
13.2 Culturele veranderingen en vernieuwingen in de kunst ............................................ 20
14. Literaire ontwikkelingen 1985-heden ............................................................................ 21
14.1 Postmodernisme ........................................................................................................ 21
14.2 Postmodernistische poëzie ....................................................................................... 22
14.3 Postmodernistische proza ......................................................................................... 22
14.4 Vernieuwingen van de historische roman ................................................................. 22
14.5 Koloniale en postkoloniale literatuur ......................................................................... 23
14.6 De column .................................................................................................................. 23
14.7 Interculturele letterkunde ........................................................................................... 23
14.8 De lezer als consument/het boek als product ........................................................... 23
3
, 7. Achtergronden bij de literaire ontwikkelingen 1918-1940
7.1 Afbakening en indeling van het tijdvak
1918 staat voor het tijdstip waarop de nieuwe ideeën ingang vonden in de Nederlandse
letterkunde. Het tijdvak eindigt in 1940, wanneer een nieuwe lichting jongeren wordt
gesignaleerd en de oorlog begint. Het tijdvak heet ook wel interbellum: de tijd tussen de
oorlogen in.
7.2 Nederland en Vlaanderen
In Vlaanderen had de Eerste Wereldoorlog meer invloed dan in Nederland.
7.3 Politieke en sociaaleconomische achtergronden
Nederland was neutraal in de Eerste Wereldoorlog, waardoor het relatief stabiel bleef in ons
land. Er waren jongeren die enthousiast de oorlog ingingen, door bewegingen die ze
volgden. Ze zagen het als een vernieuwing.
De Eerste Wereldoorlog veranderde de cultuur en dit wordt ook wel gezien als de overgang
naar de moderne tijd.
Linkse bewegingen: De politiek was in het interbellum een periode van uitersten. In
Rusland was in 1917 de revolutie uitgebroken en daar hadden de socialisten de macht in
handen. In Duitsland mislukte dit in 1918-1919. In de jaren dertig zorgden de economische
crisis en de armoede voor nieuw elan binnen het socialisme, maar de interne verdeeldheid
nam toe, vooral in het communistische kamp.
Rechtse bewegingen: Er waren ook uiterst rechtse groepen actief in Europa. In de jaren
dertig nam hun invloed sterk toe. Mussolini propageerde het fascisme en Hitler kwam in
1933 aan de macht in Duitsland. Typisch was: mannen zijn echte mannen en vrouwen horen
in het huishouden. In de jaren dertig was de Spaanse Burgeroorlog. Er kwamen mensen van
alle landen vechten tegen de ‘rechtsen’ in Spanje.
7.4 Koloniale ontwikkelingen
Nederlands-Indië: (1936) veranderingen in de kolonie waren groot. Er was een Indonesisch
zelfbewustzijn gegroeid en de strijd naar onafhankelijkheid begon. In 1942 werd het land
bezet door Japan. In 1949 werd het land onafhankelijk. Dit heeft vele sporen in de literatuur
achtergelaten.
Suriname en de Antillen (ook wel West / West-Indië): vrijheids- en
onafhankelijkheidsbewegingen bleven nog uit. Het was nog typerend dat wit tegenover zwart
stond.
7.5 Veranderingen in het dagelijkse leven
De moderne tijd: de techniek (vliegtuigen, auto’s, telefoons, machines, sport, nieuwe
muziek etc.) was veel zichtbaarder geworden in 1918, vandaar dat dit ook als punt wordt
gezien naar de overgang van de moderne tijd.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daphnetensiethof. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.