Samenvatting Encyclopedie der Rechtswetenschap II, derde jaar B Rechtsgeleerdheid, Vrije Universiteit Amsterdam. Alle stof voor het tentamen, gebaseerd op hoorcolleges, werkgroepen en de syllabus. Jaar 2022/2023.
Ency II Overzicht 2022-2023
Week 1 – De aard van het recht
The Case of the Speluncean Explorers
5 grotonderzoekers die moeten dobbelen om te overleven omdat ze volgens dokters en juristen niet
een andere manier hebben om te overleven. Ze sluiten overeenkomst hiertoe, en uiteindelijk wordt
Whetmore opgegeten (wilde zelf niet meer meespelen aan het dobbelspel). De vraag is hier of de
grotonderzoekers schuldig zijn aan moord (doodstraf) of dat de Chief Executive eventueel gratie zou
moeten verlenen of niet volgens het (positieve) recht van Newgarth. 5 rechters geven hier hun visie
op.
Rechter Truepenny
Rechter Truepenny is een rechtspositivist met een grammaticale wetsinterpretatie. Hij vindt echter
dat je moreel gezien niet tot een veroordeling tot doodstraf zou moeten komen en wil een prettigere
uitkomst toelaten door een gratieverzoek van de Chief Executive te vragen.
NIET zuiver juridisch (is het slechts juridisch?) en/of juridisch zuiver (kan hij dit als jurist
doen?).
Maakt onderscheid tussen recht en moraal (rechtspositivisme).
Rechter Foster
Rechter Foster heeft twee benaderingen: natuurrechtelijk en constructivistisch.
Foster 1.0 (natuurrechtelijk) vindt dat het positieve recht (het geldende recht van dat moment) niet
van toepassing is. Er is namelijk geen sprake van samenleven, maar van overleven. Ze bevonden zich
praktisch in de natuurtoestand. Hierbij zijn er geen regels, enkel waarden waar iedereen zich aan
moet houden. Ze hebben opnieuw recht geschept door de dobbelovereenkomst te sluiten.
Maakt GEEN onderscheid tussen recht en moraal, deze komen juist overeen. Immoreel recht
kan geen recht zijn (natuurrecht).
Foster 2.0 (constructivistisch) heeft een teleologische wetsinterpretatie. Dit houdt in dat volgens
hem het positieve recht geïnterpreteerd moet worden in het licht van het doel van dit recht. Om
achter dit doel te komen moet je je gezond verstand gebruiken. Het doel van de strafwet (moord) is
volgens Foster afschrikking maar omdat er sprake was van een uitzonderingssituatie (namelijk
noodweer) kan dit doel niet meer bereikt worden. Omdat het doel van de wet niet meer behaald kan
worden is de wet niet meer van toepassing en kun je de grotonderzoekers gewoon vrijspreken.
Volgens het constructivisme moet je nooit enkel naar de letter van de wet kijken maar altijd
ook naar de achterliggende doelen.
Rechter Tatting
Rechter Tatting is een rechtsrealist en kent elementen van Critical Legal Studies. Hij stelt
voornamelijk vragen bij de uitkomsten en redeneringen van zijn mede-rechters. Hij komt niet tot een
conclusie en trekt zich terug. Hij voelt vooral veel afkeer tegen de zaak.
Over Fosters redenatie dat afschrikking niet van toepassing is vraagt Tatting zich af of er niet meer
doelen van de strafwet zijn zoals wraak en re-integratie en wat te doen als die doelen elkaar
tegenspreken. Over de noodtoestand waar Foster stelt dat ze in verkeren haalt Tatting een zaak in
, waarin rechters negatief oordeelden over een gestolen brood om aan de hongerdood te ontsnappen,
dus waarom zou het hier wel worden geoorloofd?
Rechtsrealisme kijkt vooral naar wat er gebeurt met het recht in de samenleving en de
gevolgen van toepassing van een wet.
Rechter Tatting heeft ook veel elementen van Critical Legal Studies (CLS); hij stelt dat vrijwel
al zijn overwegingen ge-counterbalanced worden door een tegengestelde overweging die
leidt in een tegengestelde richting.
Rechter Keen
Rechter Keen is een rechtspositivist met een grammaticale wetsinterpretatie. Hij houdt zich strikt
aan de wet (rechter is de luidspreker van de wet) en hecht veel waarde aan de machtenscheiding. Hij
vind dan ook dat er geen gratieverzoek aan de Chief Executive kan worden voorgelegd, dit is namelijk
niet aan hen om te beslissen en je moet je als rechter ook niet bezig houden met de morele vraag. Hij
vindt dat de grotonderzoekers moeten worden veroordeeld voor moord, zoals de wet voorschrijft.
Maakt strikt onderscheid tussen recht en moraal en je moet je als rechter niet bezig houden
met de vraag wat goed en wat fout is.
Juist ‘hard cases’ hebben een belangrijke morele waarde. Zij zenden een signaal naar de
volksvertegenwoordigers dat er iets verkeerd is aan de wet. De wetgever moet aan het werk
en verantwoordelijkheid nemen voor de wet.
Rechter Handy
Rechter Handy is een pragmatist en heeft een instrumentele visie op het recht. Hij volgt hierbij de
mening van het volk om tot een oordeel te komen. als bestuurder moet je immers rekening houden
met wat het volk vindt, dit is de definitie van ‘good government’. In dat opzicht is hij een
democratische rechter te noemen, hij houdt echter geen rekening met minderheden in de
samenleving (democratie is bij hem te reduceren tot ‘de meerderheid beslist’).
Het gaat bij hem om de meest efficiënte en effectieve wet om het beoogde doel te bereiken
in plaats van welk recht geldt.
Rule of law versus rule of men (‘’…men are ruled, not by words on paper or by abstract
theories, but by other men.’’).
Week 2 – Het rechtsbegrip
- Natuurrecht: recht en moraal zijn met elkaar verbonden en een onrechtvaardige wet is geen
recht.
- (Beschrijvend) rechtspositivisme: Als iets het uiterlijk heeft van recht dan is het recht,
ongeacht of het rechtvaardig is of niet (beschrijvende theorie).
- Hermeneutisch/modern rechtspositivisme: een scherp onderscheid tussen recht en moraal.
Het gaat in het recht om regels, wier bestaan intrinsiek verbonden is met opvattingen binnen
de betreffende gemeenschap over hoe men zich behoort te gedragen.
- Constructivisme: het positieve recht is de neerslag van morele opvattingen in de
samenleving. Morele opvattingen moeten zo goed mogelijk verder worden ontwikkeld en het
recht is de best mogelijke interpretatie van een bestaande praktijk.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hannahwesome. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
