2016
Utrecht University
Siewan Kleve
[SAMENVATTING B&R]
Artikelen bedrijf en regio
,Literatuur bij hoorcollege 1: inhoud en opzet van de cursus
1. Porter (2000). Location, competition and Economic Development: Local clusters in a global economy. 3
What is a cluster .............................................................................................................................. 3
Location and competition ................................................................................................................ 4
Clusters and competitive advantage................................................................................................ 5
The role of government ................................................................................................................... 6
Organizing cluster-based economic development initiatives .......................................................... 7
Conclusion ........................................................................................................................................ 8
2.Martin &Sunley(2003). Deconstructing clusters: Chaotic concept or policy panacea? .............. 9
Introduction ..................................................................................................................................... 9
Why clusters? ................................................................................................................................. 10
Chaotic concept? ............................................................................................................................ 10
What sort of theory for what sort of cluster ................................................................................. 10
Cluster policy: hard targets or fashion labels ................................................................................ 11
2
, M. Porter (2000). Location, competition and Economic Development: Local
clusters in a global economy
Porter heeft het idee van clusters als analytisch concept en beleidsvaardigheid gestimuleerd. Hij
probeerde kaders te creëren om clusterontwikkelingen en innovaties op regionaal niveau te evalueren
om de beste handelingen te erkennen om clusters van innovaties in regio’s te stimuleren..
Clusterontwikkelingen worden beschreven als: a new complementary way of looking to an economy’.
Binnen beleid kan er gedacht worden aan clustering op Europees niveau (Lisabon Agenda), nationaal
niveau (Pieken in de Delta) of regionaal (Regio’s op eigen kracht).
Clusters: geografische concentraties van onderling verbonden bedrijven, diensten, gespecialiseerde
(toe)leveranciers, bedrijven van gerelateerde industrieën en aangesloten instellingen die in een
bepaald gebied zowel samenwerken als concurreren (bijv. universiteiten, consultancybureaus etc.)
Economische geografie in een tijd van globale competitie bevat een paradox:
Veranderingen in technologie en competitie leiden tot verandering traditionele rol van locatie.
locatie is minder belangrijk geworden door globalisering, productiefactoren zijn overal beschikbaar
en kunnen worden uitgewisseld. Het bedrijf zit steeds minder vaak dichtbij de afzetmarkt. Als er
gesproken wordt van lokale competitie, zijn ’clusters’ van belang binnen de mondiale economie.
Zoeken van competitieve voordelen buiten het bedrijf/ hun industrie (micro-economisch beleid),
ipv het vroegere macro economisch beleid, waarbij er binnen het bedrijf gezocht naar competitieve
voordelen
Clusters vormen een nieuwe manier van denken over nationale, staat en lokale economieën en hun
nieuwe rol voor bedrijven. Clusters zijn een magneet voor het aantrekken van andere bedrijven, FDI's,
zorgen voor veel export en zorgen tevens voor nieuwe onderhandelingen tussen bedrijven instituten
en overheidsinstanties..
What is a cluster
Clusters- groep onderling verbonden bedrijven en gerelateerde instituten binnen een bepaald veld-
kennen verschillende geografische schaal/omvangniveaus (regio, staat, stad, urban/ruraal). De
clusteromvang is afhankelijk van de afstand waarbinnen informele, transacties, incentives of andere
rendementen optreden. Tevens kennen clusters verschillende aggregatieniveaus (bijv.
landbouw/wijncluster).
Onderlinge verbanden moeten begrepen worden om grenzen te bepalen, tevens moet er gekeken
worden naar de bedrijven die het meest van belang zijn voor de competitie in die sector (Spillovers).
Deze spillovers, de productiviteit en innovatie zijn grensbepalende factoren. Grenzen veranderen vaak,
bijvoorbeeld door toevoeging van nieuwe bedrijven door technologische en markt ontwikkelingen
plaatsvinden. Trekken van clustergrenzen gebeurd vaak niet goed;
grenzen zijn mogelijk: te breed, door betrekken van opeenhoping van productie, services,
hightech of consumentengoederen. Of te smal, door niet zien van een enkele industrie zonder
onderlinge verbanden.
De omschrijving van een cluster kan verschillen per locatie, afhankelijk van de segmenten waarin de
betreffende bedrijven concurreren en hun gebruikte strategieën. Clusters, eerder dan traditionele
industrieën, omvatten belangrijke verbindingen, complementariteit en spill-overs m.b.t. technologie,
vaardigheden, informatie, marketing en consumenten behoeften tussen (concurrerende) bedrijven en
industrieën. Deze extranaliteiten creëren een rationaliteit voor collectief handelen en een rol voor de
overheid. Een cluster richt zich juist op het versterken van onderlinge competitie
3
,Location and competition
Competitie is dynamisch en vereist innovatie en strategische onderscheidingen. De competitieve
voordelen van een cluster worden beïnvloed via de productiviteit, met name de productiviteitsgroei,
binnen een bepaalde sector van de cluster.
Productiviteit: efficiëntie van het produceren van goederen en de waarde van een
product. Dit omvat competitiviteit betreffend de nationale economie gemeten in de waarde
van goederen en diensten gemeten per menselijk, kapitaal of fysieke hulpbronnen.
Bij productiviteit en welvaart van een locatie gaat het juist om hoe bedrijven concurreren, niet de
soort industrieën. Dit wordt door tweedingen bepaald:
- Operational Effectiveness: concurrentie tussen bedrijven wordt bepaald door in hoeverre ze de
beste productieprocessen, technologie en management (high tech (enable technology) versus
low tech & knowledge intensive).
- Bedrijfsstrategie; concurrentie bepaald door de strategieën van een bedrijf (differentiatie in
plaats van alleen kijken naar kosten).
Sommige micro-economische aspecten van de ‘business environment’ gaan dwars door alle
industrieën, denk aan belastingen etc.: Diamondmondel (figuur 1. Deze aspecten zorgen er voor
dat ontwikkelingslanden gunstige vestigingsfactoren zijn. Ze verklaren dus succes van de
exportbedrijven van een land. Een lokale cluster beïnvloedt de nationale economie. Echter, zijn de
meeste beslissende factoren voor een locatie voor een goede concurrentiepositie cluster specifiek.
Parallelle verbeteringen in bekwaamheid van bedrijfsoperaties en kwaliteit van de ‘diamant’ zijn
de micro-economische basis voor economische ontwikkeling.
Van Naar
Imitatie Innovatie
Lage kwaliteit Hoge kwaliteit
producten en diensten producten en diensten
Laag investeringsniveau Hoog
Lage lonen investeringsniveau
Lage totale kosten en
differentiatie
Gericht op de lokale
markt (clusters)
Figuur 2 Verandering met aandacht op clusters
Figuur 1 Diamond model (Porter)
Factor inputs: Varieert van vaste activa tot onderzoeken. De efficiëntie, kwaltiet en specialisatie
(innovatie en verbeteringen) van de inputs binnen het cluster dienen verbeterd te worden om de
productiviteit te verhogen
Context for Firm Strategy and Rivalry: de regels, incentives en normen die type en intensiteit van
lokale rivaliteit bijhouden. Prijs is een hierbij een belangrijke variabele. Verandering in rivaliteit
betekent een verschuiving in loonkosten naar lage totale kosten en verbeteren van productie
efficiëntie en diensten. Rivaliteit wordt door veel zaken in de ‘business environment’ beïnvloed:
kartelvorming, corruptie, belastingen, wil om te investeren, arbeidsmarkt, gevoerde beleid in het
gebied De aanwezigheid van goed ontwikkelde clusters zorgen voor krachtige voordelen voor de
productiviteit en de capaciteit om te innoveren die niet goed te matchen vallen bij firma’s elders.
(mededinging & rivaliteit )
4
, Demand conditions: zijn bedrijven instaat in staat te veranderen van imitatie en lage kwaliteit
productie en diensten naar competitie via differentiatie (kwaliteit en kwantiteit) (figuur 2)
Clusters and competitive advantage
“a cluster is a system of interconnected firms and institutions whose whole is more than the sum of its
parts”
Er zijn drie invloeden hoe clusters competitie beïnvloeden. Deze zijn te relateren aan het diamond
model en zijn alle drie afhankelijk van persoonlijke relaties, face-to-face communicatie en netwerken
van individuelen en instituties die ‘meedoen’ Hoewel de aanwezigheid van een cluster relaties eerder
mogelijk maakt zich te ontwikkelen (en effectief te worden) zijn ze verre van automatisch, Formele en
informele organisatie mechanismen en culturele normen spelen vaak een rol in het functioneren en
ontwikkelen van clusters. De drie invloeden:
1) Toename van de huidige productiviteit;
Voorheen werd vooral op basis van agglomeratievoordelen gekeken naar concentratie van
bedrijven (bijv. mobiliteitsvoordelen). Tegenwoordig zijn het verklaringen o.b.v. een cluster:
- Toegang tot gespecialiseerde invoer en werknemers binnen het cluster zelf. Hierdoor stijgt de
vraag naar deze input en zal het aanbod uiteindelijk ook stijgen
- Toegang tot informatie: dit heeft betrekking tot nabijheid, aanbod en technologische verbanden
die bestaan die voor informatiestromen binnen een cluster zorgen
- Complementariteit tussen activiteiten binnen een cluster. Verschillende soorten
o Complementariteit producten voor de koper (bijv. toerisme)
o Marketing complementariteit (lokaal imago, nemen van risico’s)
o Complementariteit via de afstemming van activiteiten clusterleden
- Toegang tot publieke goederen; gerelateerd aan overheid of publieke instanties of als gevolg van
private investeringen die voordelig zijn voor het cluster (training programma’s, private
infrastructuur, kwaliteit centra etc.)
- Incentives en prestatiecriteria. Binnen een cluster bestaat er competitieve druk door
competitiviteit en het bestaan van peer-pressure. Clusters ook een goede meeteenheid door
gelijke (lokale) functies
2) Toename van innovatiecapaciteit en productiviteitsgroei;
Clusterparticipatie biedt potentiele voordelen in innovatie en verbeteringen in vergelijking tot een
geïsoleerde locatie. Zij staan dichter bij de klant en hebben zo toegang tot de behoefte van de
consument en omgang met nieuwe technologieën, of leveren van nieuwe mogelijkheden. Echter!
kan een cluster innovatie vertragen(oude gebruiken, radicale innovatie niet steunen e.d.)
3) Cluster uitbreiding door nieuwe bedrijfsformaties.
Nieuwe bedrijven ontstaan vaak binnen bestaande clusters.. dit is te verklaren door:
- Enerzijds het opzetten van een bedrijf binnen een cluster bied betere informatiemogelijkheden
- Anderzijds door lagere barrières; al vaardigheden, input en personeel aanwezig.
Spinn-off bedrijven vangen meestal de neergang van een bestaand bedrijf op. de hevige
concurrentie binnen een cluster, samen met lagere in- en uitstappen barrières, leidt soms tot
zowel meer binnenkomst en meer verlaten op deze locaties.
DUS: Clusters representeren competitie én samenwerking. Locatie is een krachtige variabele die de
afwegingen tussen markten en Hiërarchieën vormt. Clusters bieden transactiekosten voordelen en
zorgen voor economische ontwikkeling in een gebied. Voordelen van clusters zijn niet overal even
groot. Het belang van een cluster komt met de verfijndheid van competitie en de opkomst in kennis
en innovatie intensivering. Clusterformatie is een belangrijk deel van economische ontwikkeling.
5
