FIEZ.CO.1
Literatuur:
Er is in de literatuur veel informatie te vinden over de werking van ultrageluid, maar niet specifiek
voor fysiotherapie. Ook is er veel te vinden over ultrasonografie (echografie).
Momenteel veel publicaties over laag intensiteit pulserend UG wat gebruikt kan worden voor
fractuurherstel. Hiernaast is er ook redelijk veel over hoog intensiteit gefocust UG wat juist gebruikt
kan worden bij de destructie van weefsel.
Wat is UG?:
Mechanische energie
Longitudinale trilling
o Verdichtingen en verdunningen
o Drukverhoging en verlaging
Leidt tot vervormingen
o Permeabiliteit celmembraan stijgt (door verschillen in druk (over en onderdruk)).
o Wrijving geeft warmte (met inmiddels bekende gevolgen) (ontstaat doordat cellen
verschillend trillen en hierdoor tegen elkaar aan wrijven, warmte zorgt ervoor dat
lichaamsprocessen versnellen).
Voorwaarde voor efffect: geluid moet geabsorbeerd worden
Klinische effectstudies geven aanleiding tot bescheidenheid in gebruik (zie evidentie).
Ultrageluid diepte:
Weefsel die dit UG goed kunnen absorberen: Collagenen, eiwitrijke structuren die niet heel waterig
zijn. (Incl. zenuwweefsel absorbeert niet bijzonder goed maar is wel gevoelig).
Het is de vraag of werking van shockwave therapie (ook mechanische prikkel) dezelfde mechanische
effecten , maar veel heviger, teweeg brengt.
Als de patient aangeeft dat het warm begint te worden, snel de kop weghalen en instellingen
aanpassen anders gaat het pijn doen.
Parameters:
Frequentie: 1MHz of 3MHZ. Frequentie is mede bepalend voor mate van absorptie en daarmee
dieptewerking.
LET OP: UG wordt meestal pulserend toegepast, dan is er dus ook een frequentie waarin die blokjes
UG energie worden afgegeven, in nederland meestal 100Hz.
(Continu is een grotere belasting).
3MHz beter geabsorbeerd, minder dieptewerking (want dan is alles al geabsorbeerd in oppervlakkige
weefsels).
Pulserend UG:
Pulserend 100 Hz betekent: 100 x geluid en 100x pauze per seconde
UG-blokje geluid + pauze duren samen 10 msec
De standaardverdeling geluid en pauze is meestal 1 : 5 (duty cycle = 20%)
Maar verhouding geluid/pauze kan ook 1:10 of 1:20 zijn (duty cycle = 10%, 5%)
Er zijn twee stromingen in Nederland (wat betreft de werking van UG):
Stroming 1: Werking is te verklaren door warmte
,Stroming 2: Mechanisch
Kenmerken:
Uitgedrukt in W/cm2 (Niet in decibel)
Ondanks dat regelmatig subsensibel wordt behandeld, is de toegepaste hoeveelheid energie relatief
hoog.
Eigenschappen:
Net als licht uit een zaklamp vormt UG een behandelkop een bundel
Bundel convergeert eerst en divergeert dan.
Frensel zone: nabije veld; hier convergerend en grootste BNR door interferentie
Fraunhofer zone: verre veld; hier divergerend en lagere BNR
Reflectie is een weerkaatsing en refractie is breking.
Treedt mn op bij overgangen van een naar andere weefsel
MATE waarin het optreedt hangt samen met verschillen in weefseldichtheid bij de overhang
in dichtheid
Reflectie en refractie maken echo mogelijk
Reflectie bij metaal-lucht is extreem (>99% reflectie)
Maar ook bij spier-bot groot (34,5%)
(Reflecie van groot belang bij echografie).
Niet elke soort weefsel absorbeert even goed. Peesweefsel absorbeert heel erg goed.
Absorptie:
Halfwaardediepte: diepte waarop 50% over is
Penetratiediepte 10% over
Na ongeveer 1 cm op halfwaarde. Dat wil zeggen dat je na 1cm ongeveer de helft van de energie
bent kwijtgeraakt.
Over nadenken wanneer je bv. diepgelegen structuren wilt bereiken.
Overige aanpassingsfactoren
Absorptie-mate van tussenliggend weefsel
Huid en spier absorberen “net als testweefsel”
Vet slechts een kwart van “testweefsel”
Pees & fascie dubbele van “testweefsel”
Bot ruim drie keer meer dan “testweefsel”
Reflectie van geluid door achterliggend weefsel.
(denk aan effect van echo in holle ruimte)
Effecten van UG
Mechanisch: over- en onderdruk
o microstreaming: intra- en intercellulaire vloeistof vertoont meer stroming.
o indirecte elektrische effecten: hoge doses (continu) kunnen zenuwen blokkeren,
terwijl lage doses geleiding verbeteren.
Thermisch:
o Continu meeste temp. stijging.
o Pulserend: summatie van warmte als pauze te kort is voor volledige afvoer.
, o Let op: Thermosensoren zitten in huid; voelen hoe warm het in de diepte is wordt
dan lastig
Warmte bij puls-UG:
Puls-UG kan voelbaar warmte opwekken bij:
Hoge piekdoses
Interferentie
Sterke absorptie
Hypersensibiliteit
Te grote temperatuursstijging: intensiteit of duty cycle verlagen.
Fysiologische effecten:
“Specifiek” voor CONTINU: toename vervormbaarheid van collageen bindweefsel
PULS: verbetering weefselvoeding (m.n. door toename peristaltische bewegingen van
arteriolen) / regeneratievermogen van weefsel.
Daar waar effecten beschreven o.b.v. zenuwprikkeling is vrijwel altijd TENS te prefereren.
(meer effect en beter controleerbaar)
Risico’s:
Weefsel oververhitting of mechanische beschadiging.
Reactie klierweefsel en foetus onzeker: liever dus niet behandelen in die regio. Idem
hartregio
Pseudocavitatie: bij labiele cavitatie kunnen gevormde luchtbelletjes im- of exploderen en
daarmee cellen beschadigen. Risico grootst bij stilstaande UG-kop.
Praktische toepassing:
Bepaal reactiviteit / actualiteit
Test pijngevoel.
Huid en behandelkop reinigen (reflectie verminderen)
Gel en kop eventueel verwarmen.
Uitgangshouding kiezen (meestal weefsel ontplooid)
Diepte van doelweefsel inschatten
Rekening houden met soort tussenliggend weefsel
Vervolg:
Gebruik bij voorkeur grote UG-kop, als dat praktisch mogelijk is.
Let op loodrechte inval UG.
Indien sensatie sterker wordt, duty cycle of intensiteit verlagen
,FIEZ.CO.2
Spiercontracties:
Start van bewegen: willekeurig (brein) of reflex
Altijd activiteit in actine-myosine en in zenuwstelsel (waarlangs de opdracht verplaatst
wordt)
Plaats waar activiteit in zenuwstelsel start of langs verloopt en kan dus verschillen
Een door stroom opgewekte contractie bij een spier waarbij geen innervatie is, is de contractie
wormvormig.
Spier prikkelen gaat atrofie tegen, er moet eigenlijk wel nog innervatie zijn.
Wat gebeurt in motorische zenuw:
Rustpotentiaal over motorische zenuw
Depolarisatie (de spanning slaat om tussen de binnen en de buitenkant. Hierna is een pauze nodig) –
repolarisatie (de pauze).
Motorisch eindplaatje
Motor unit: alles of niets
Vormen van contracties:
A: Twitch (een schokje)
B: Getand tetanisch (tremor)
C: Glad tetanisch (dit ziet eruit als een contractie)
Bij glad tetanisch gebruikt je constant dezelfde motor untis, dus dit is heel zwaar.
Wanneer welke contractievorm:
Twitch voor bepalen ideale elektrodepositie en controle van innervatie.
(Glad) Tetatnisch voor trainen van spierfunctie of ondersteunen circulatie. (hiermee bereik je
vermoeidheid). (Hierbij wordt ook de spierpomp/circulatie gestimuleerd).
Prikkelparameters:
Pulsvorm:
Monofasische rechthoekpulsen. Nadeel: water wordt gesplitst in base en zuur en dit voelt onprettig
op de huid. =onderbroken gelijkstroom.
Bifasische puls (het splitsen van water wordt weer geneutraliseerd). Symmetrisch en asymmetrische
wisselstroom.
Pulsduur:
Pulsduur wordt uitgedrukt in microseconden of miliseconden. Veel studies adviseren 300 – 600
microseconden; wij adviseren om eerst met 100 te proberen ivm sensibele belasting.
(De piek voelt heftiger. Denk aan vergelijking naaldhak/schoen als je op iemands tenen zou gaan
staan).
Voor de negatieve fase zijn we gevoeliger dan positieve fase. (Mits ze even hoog zijn in intensiteit en
even lang duren).
Pulsduur in vitro (Eerst contractie, dan gevoel)
, Pulsduur in vivo:
Pulsfrequentie:
Dit geeft het verschil in twitch, getand tetanisch en glad tetanisch. Deze frequentie is uitgedrukt in
Hz.
Rood wordt eerder glad dan wit (spiervezels)
Prikkelduur en -pauze:
Prikkelduur: contractieduur
Prikkelpauze: duur van pauze
De insluip en slinktijd van de stroom speelt hier in mee, en is ook natuurlijker. Hierdoor is het
blessure risico kleiner.
Stroomsterkte (Iintensiteit)
Stroomsterkte moet boven de drempelwaarde van de motor units komen. (Zie dia)
Elektrodenpositie:
Direct en indirect prikkelen.
Monopolair prikkelen: een sponsje (wel een andere grote spons voor sluiten stroomkring)
Bipolair: twee
Praktische toepassingen:
Literatuur:
Er is in de literatuur veel informatie te vinden over de werking van ultrageluid, maar niet specifiek
voor fysiotherapie. Ook is er veel te vinden over ultrasonografie (echografie).
Momenteel veel publicaties over laag intensiteit pulserend UG wat gebruikt kan worden voor
fractuurherstel. Hiernaast is er ook redelijk veel over hoog intensiteit gefocust UG wat juist gebruikt
kan worden bij de destructie van weefsel.
Wat is UG?:
Mechanische energie
Longitudinale trilling
o Verdichtingen en verdunningen
o Drukverhoging en verlaging
Leidt tot vervormingen
o Permeabiliteit celmembraan stijgt (door verschillen in druk (over en onderdruk)).
o Wrijving geeft warmte (met inmiddels bekende gevolgen) (ontstaat doordat cellen
verschillend trillen en hierdoor tegen elkaar aan wrijven, warmte zorgt ervoor dat
lichaamsprocessen versnellen).
Voorwaarde voor efffect: geluid moet geabsorbeerd worden
Klinische effectstudies geven aanleiding tot bescheidenheid in gebruik (zie evidentie).
Ultrageluid diepte:
Weefsel die dit UG goed kunnen absorberen: Collagenen, eiwitrijke structuren die niet heel waterig
zijn. (Incl. zenuwweefsel absorbeert niet bijzonder goed maar is wel gevoelig).
Het is de vraag of werking van shockwave therapie (ook mechanische prikkel) dezelfde mechanische
effecten , maar veel heviger, teweeg brengt.
Als de patient aangeeft dat het warm begint te worden, snel de kop weghalen en instellingen
aanpassen anders gaat het pijn doen.
Parameters:
Frequentie: 1MHz of 3MHZ. Frequentie is mede bepalend voor mate van absorptie en daarmee
dieptewerking.
LET OP: UG wordt meestal pulserend toegepast, dan is er dus ook een frequentie waarin die blokjes
UG energie worden afgegeven, in nederland meestal 100Hz.
(Continu is een grotere belasting).
3MHz beter geabsorbeerd, minder dieptewerking (want dan is alles al geabsorbeerd in oppervlakkige
weefsels).
Pulserend UG:
Pulserend 100 Hz betekent: 100 x geluid en 100x pauze per seconde
UG-blokje geluid + pauze duren samen 10 msec
De standaardverdeling geluid en pauze is meestal 1 : 5 (duty cycle = 20%)
Maar verhouding geluid/pauze kan ook 1:10 of 1:20 zijn (duty cycle = 10%, 5%)
Er zijn twee stromingen in Nederland (wat betreft de werking van UG):
Stroming 1: Werking is te verklaren door warmte
,Stroming 2: Mechanisch
Kenmerken:
Uitgedrukt in W/cm2 (Niet in decibel)
Ondanks dat regelmatig subsensibel wordt behandeld, is de toegepaste hoeveelheid energie relatief
hoog.
Eigenschappen:
Net als licht uit een zaklamp vormt UG een behandelkop een bundel
Bundel convergeert eerst en divergeert dan.
Frensel zone: nabije veld; hier convergerend en grootste BNR door interferentie
Fraunhofer zone: verre veld; hier divergerend en lagere BNR
Reflectie is een weerkaatsing en refractie is breking.
Treedt mn op bij overgangen van een naar andere weefsel
MATE waarin het optreedt hangt samen met verschillen in weefseldichtheid bij de overhang
in dichtheid
Reflectie en refractie maken echo mogelijk
Reflectie bij metaal-lucht is extreem (>99% reflectie)
Maar ook bij spier-bot groot (34,5%)
(Reflecie van groot belang bij echografie).
Niet elke soort weefsel absorbeert even goed. Peesweefsel absorbeert heel erg goed.
Absorptie:
Halfwaardediepte: diepte waarop 50% over is
Penetratiediepte 10% over
Na ongeveer 1 cm op halfwaarde. Dat wil zeggen dat je na 1cm ongeveer de helft van de energie
bent kwijtgeraakt.
Over nadenken wanneer je bv. diepgelegen structuren wilt bereiken.
Overige aanpassingsfactoren
Absorptie-mate van tussenliggend weefsel
Huid en spier absorberen “net als testweefsel”
Vet slechts een kwart van “testweefsel”
Pees & fascie dubbele van “testweefsel”
Bot ruim drie keer meer dan “testweefsel”
Reflectie van geluid door achterliggend weefsel.
(denk aan effect van echo in holle ruimte)
Effecten van UG
Mechanisch: over- en onderdruk
o microstreaming: intra- en intercellulaire vloeistof vertoont meer stroming.
o indirecte elektrische effecten: hoge doses (continu) kunnen zenuwen blokkeren,
terwijl lage doses geleiding verbeteren.
Thermisch:
o Continu meeste temp. stijging.
o Pulserend: summatie van warmte als pauze te kort is voor volledige afvoer.
, o Let op: Thermosensoren zitten in huid; voelen hoe warm het in de diepte is wordt
dan lastig
Warmte bij puls-UG:
Puls-UG kan voelbaar warmte opwekken bij:
Hoge piekdoses
Interferentie
Sterke absorptie
Hypersensibiliteit
Te grote temperatuursstijging: intensiteit of duty cycle verlagen.
Fysiologische effecten:
“Specifiek” voor CONTINU: toename vervormbaarheid van collageen bindweefsel
PULS: verbetering weefselvoeding (m.n. door toename peristaltische bewegingen van
arteriolen) / regeneratievermogen van weefsel.
Daar waar effecten beschreven o.b.v. zenuwprikkeling is vrijwel altijd TENS te prefereren.
(meer effect en beter controleerbaar)
Risico’s:
Weefsel oververhitting of mechanische beschadiging.
Reactie klierweefsel en foetus onzeker: liever dus niet behandelen in die regio. Idem
hartregio
Pseudocavitatie: bij labiele cavitatie kunnen gevormde luchtbelletjes im- of exploderen en
daarmee cellen beschadigen. Risico grootst bij stilstaande UG-kop.
Praktische toepassing:
Bepaal reactiviteit / actualiteit
Test pijngevoel.
Huid en behandelkop reinigen (reflectie verminderen)
Gel en kop eventueel verwarmen.
Uitgangshouding kiezen (meestal weefsel ontplooid)
Diepte van doelweefsel inschatten
Rekening houden met soort tussenliggend weefsel
Vervolg:
Gebruik bij voorkeur grote UG-kop, als dat praktisch mogelijk is.
Let op loodrechte inval UG.
Indien sensatie sterker wordt, duty cycle of intensiteit verlagen
,FIEZ.CO.2
Spiercontracties:
Start van bewegen: willekeurig (brein) of reflex
Altijd activiteit in actine-myosine en in zenuwstelsel (waarlangs de opdracht verplaatst
wordt)
Plaats waar activiteit in zenuwstelsel start of langs verloopt en kan dus verschillen
Een door stroom opgewekte contractie bij een spier waarbij geen innervatie is, is de contractie
wormvormig.
Spier prikkelen gaat atrofie tegen, er moet eigenlijk wel nog innervatie zijn.
Wat gebeurt in motorische zenuw:
Rustpotentiaal over motorische zenuw
Depolarisatie (de spanning slaat om tussen de binnen en de buitenkant. Hierna is een pauze nodig) –
repolarisatie (de pauze).
Motorisch eindplaatje
Motor unit: alles of niets
Vormen van contracties:
A: Twitch (een schokje)
B: Getand tetanisch (tremor)
C: Glad tetanisch (dit ziet eruit als een contractie)
Bij glad tetanisch gebruikt je constant dezelfde motor untis, dus dit is heel zwaar.
Wanneer welke contractievorm:
Twitch voor bepalen ideale elektrodepositie en controle van innervatie.
(Glad) Tetatnisch voor trainen van spierfunctie of ondersteunen circulatie. (hiermee bereik je
vermoeidheid). (Hierbij wordt ook de spierpomp/circulatie gestimuleerd).
Prikkelparameters:
Pulsvorm:
Monofasische rechthoekpulsen. Nadeel: water wordt gesplitst in base en zuur en dit voelt onprettig
op de huid. =onderbroken gelijkstroom.
Bifasische puls (het splitsen van water wordt weer geneutraliseerd). Symmetrisch en asymmetrische
wisselstroom.
Pulsduur:
Pulsduur wordt uitgedrukt in microseconden of miliseconden. Veel studies adviseren 300 – 600
microseconden; wij adviseren om eerst met 100 te proberen ivm sensibele belasting.
(De piek voelt heftiger. Denk aan vergelijking naaldhak/schoen als je op iemands tenen zou gaan
staan).
Voor de negatieve fase zijn we gevoeliger dan positieve fase. (Mits ze even hoog zijn in intensiteit en
even lang duren).
Pulsduur in vitro (Eerst contractie, dan gevoel)
, Pulsduur in vivo:
Pulsfrequentie:
Dit geeft het verschil in twitch, getand tetanisch en glad tetanisch. Deze frequentie is uitgedrukt in
Hz.
Rood wordt eerder glad dan wit (spiervezels)
Prikkelduur en -pauze:
Prikkelduur: contractieduur
Prikkelpauze: duur van pauze
De insluip en slinktijd van de stroom speelt hier in mee, en is ook natuurlijker. Hierdoor is het
blessure risico kleiner.
Stroomsterkte (Iintensiteit)
Stroomsterkte moet boven de drempelwaarde van de motor units komen. (Zie dia)
Elektrodenpositie:
Direct en indirect prikkelen.
Monopolair prikkelen: een sponsje (wel een andere grote spons voor sluiten stroomkring)
Bipolair: twee
Praktische toepassingen:
