Blok 2.5 deviantie en
criminaliteit in de stad
ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM
, 1
Hoorcollege 1 – paradigma’s
Casussen
- Docent vermoord op middelbare school, doodgeschoten door een leerling van 16. Hij
is vervolgd als een volwassene. Omdat het met voorbedachten rade was, moest hij aan
een pistool kunnen komen.
- Meisje van 16 vermoord door twee broers van 15 en 17. Zijn beide vervolgd als
kinderen, dit was doodslag.
Criminologie en pedagogiek
- Preventie
- Risicotaxatie
- Diagnostiek en behandeling
Deviant en crimineel gedrag in kinderen
- Meeste kinderen en jongeren die crimineel gedrag vertonen, stoppen als zij ouder
worden.
- Piekt in de tienerjaren en adolescentie
- Voor de meeste kinderen neemt agressie sterk af rond 2e of 3e levensjaar
- Emotie-regulatie, communiceren door taal – frustraties tot expressie op een pro-sociale
manier.
In Nederland kan je vervolgd worden vanaf 12-jaar
- Veel criminaliteit is niet bekend bij de politie, beter kijken naar zelf gerapporteerd
daderschap.
- 1 op de 5 kinderen onder de 12-jaar rapporteert dat ze wel eens crimineel gedrag
vertonen, hieronder vallen ook snoepjes uit de winkel stelen en iemand een keer slaan.
- Agressiedelicten komen het meest voor, gevolgd door vermogensdelicten.
Prevalentie >12-jaar
- Officieel geregistreerd jeugdcriminaliteit daalt
- Zelf gerapporteerde criminaliteit ong. 33%
o Online delicten niet meegenomen
- Geweldsdelicten: 20.7%, vermogensdelicten: 19.4%, vandalisme: 13.4% - deze
delicten worden het meest gerapporteerd.
- Coronamaatregelen hebben hier invloed op
o Vandalisme omhoog door demonstraties en verveling
o Geen toezicht van ouders grootste risicofactor, daarna verveling.
Kinderen als slachtoffer
- Getuige van huiselijk geweld. Sociale leertheorie: als je opgroeit in een omgeving met
veel geweld, kunnen kinderen dit overnemen.
- Slachtoffer van fysiek, psychologisch, emotioneel en/of seksueel misbruik en
verwaarlozing ligt op 3.4%
- Buiten huiselijke sfeer: op school of online
- Sinds de corona lockdown: is er ongeveer 3 keer zoveel kindermishandeling. Er is een
stijging van meldingen, adviezen en onderzoeken – dit duidt op gegroeid bewustzijn
en bereidheid tot melden.
, 2
Criminologie helpt de pedagoog bij het
- Beschrijven, begrijpen en verklaren van crimineel/deviant gedrag en slachtofferschap
- Beschrijven, begrijpen en verklaren van de invloed van sociale reacties op deviant
gedrag en slachtofferschap
- Bedenken en evalueren van aanpak/interventies van deviant gedrag en
slachtofferschap.
- Kennis als input voor advies, begeleiding en behandeling.
Wat is criminologie
- Criminaliteit en dader zijn sociaal geconstrueerd
- Strafmaat beïnvloed door de maatschappij
- Studie van criminaliteit, daders en strafrechtsysteem
Drie kenmerken
- Criminologie is een wetenschap
o Klassieke criminologie in de 18e eeuw
Bentham
Benadrukte dat mensen een vrije wil hebben. Zij plegen
rationeel een misdaad
Rationeel en eerlijk rechtssysteem
Proportionaliteit van straffen, anders heeft het geen zin. Straf
moest van dezelfde aard zijn bij andere soortgelijke misdaden.
Panopticon: speciale gevangenisvorm – toren in het midden,
cellen eromheen.
Kritiek: hij werd té rationeel gevonden en hij zou te makkelijk
denken over menselijk gedrag. Hij ging er van uit dat mensen
bekend zijn met de consequenties van hun acties.
Beccaria
Rationeel en eerlijk strafrechtsysteem. Straffen moet snel na een
delict gebeuren, zodat de link tussen misdaad en straf kan
worden gelegd.
Mensen hebben een vrije wil (geen determinisme= ligt in de
nature van de mens, kunnen niks doen aan hun handelen (bv.
Mentale stoornis ten grondslag, genen)
De rechten van daders moesten in de gaten worden gehouden
Afschrikkende werking van straffen
Verlichtingsdenkers: secularisme/vrijheid van het individu
Grondslagen van het strafrecht, en de criminologie.
o Opkomst positivisme in de 19e eeuw
Quetelet
De crimineel is anders
Physique sociale: grondlegger van de sociale statistiek
Empirisch onderzoek: meten is weten
‘the average man’: als iemand te ver van het gemiddelde af ligt,
zorgt dit voor deviant gedrag.
Lombroso
Crimineel is anders. Je kan dit zien aan het uiterlijk of iemand
crimineel gedrag gaat vertonen.
Nature vs. Nurture
, 3
Atavisme: opduiken van een kenmerk dat vroegere generaties
bezaten, maar niet in tussenliggende generaties.
Sterilisatie, genocide etc. (eugenetisch)
Criminelen worden zo geboren, daar kan niks aan gedaan
worden.
o Criminologie als zelfstandige discipline in de 20e eeuw
Nu volledig zelfstandige wetenschappelijke discipline: empirisch
onderzoek is de basis.
Kort door de bocht: meten is weten
- Criminologie is een objectwetenschap
o Verschillende disciplines onderzoeken hetzelfde
o Criminaliteit: diefstal, genocide, racisme etc.
o En alles dat met bovenstaande samenhangt: strafrecht, victimologie,
interventies etc.
- Criminologie is multidisciplinair
o Multidisciplinair: combineren van theoretische en methodologische
perspectieven uit verschillende wetenschappelijke disciplines.
o Leent van veel andere disciplines.
Vijf deelgebieden van criminologie
1. Criminografie
o Beschrijvende criminologie
o In kaart brengen: aard, omvang, concentratie, ontwikkeling, schade etc.
2. Etiologie
o Oorzakenleer – verklaren criminaliteit
o Niet alleen risicofactoren, maar ook beschermende
o Reactie criminologie op doorbraken in exacte wetenschappen
Geneeskunde: ontdekking DNA, antibiotica, vaccins
Natuurlijke: barometer, dieselmotor, springstof
Criminologie: allerlei theorieën, maar nog geen algemeen verklarende.
o Gevolg: diversiteit aan theorieen
Verschillende disciplines
Verschillende abstractieniveaus: macro, meso, micro
Beste verklaring: per individu kijken wel combinatie verklarend is
3. Victimologie
o Penal reofrmers timedio – 20e eeuw: aandacht voor het slachtoffers en geleden
schade
o Meer aandacht voor secundaire victimisatie: meedoen aan strafrecht leidt soms
tot meer trauma.
4. Penologie
o Leer van het straffen
Strafdoelen: afschrikking, vergelding resocialisatie, uitschakelen etc.
Straffen/maatregelen/interventies: wat werkt
o Maar ook: onbedoelde of ongewenste effecten van sancties
Bv. Gevangenis als hogeschool van misdaad (jongere leren criminaliteit
van oudere).
5. Criminaliteitsbeleid
o Nadruk van criminaliteit naar veiligheid.
