Uitgebreide samenvatting van alle klinische topics die besproken werden bij ziekteleer in het academiejaar . Verschil met vorige jaren is dat er dit jaar extra ingegaan werd op verschillende soorten epilepsie. Deze kan je dus ook terugvinden in mijn samenvatting!
● Kanker = een van de grote doodsoorzaken
→ Verschillende soorten kankers afhankelijk van het orgaan dat aangetast wordt
○ Carcinomen: longen, bloed, borst, darm/colon, blaas, prostaat
○ Leukemieën/lymphomen: bloedcellen
○ Sarcomen: vetweefsel, bot, spier (zeldzamer)
Hoe ontstaat kanker?
● In de meeste organen vernieuwen en delen cellen zich constant, hier gaat soms wel iets fout:
○ Cel begint verkeerd te delen wanneer het DNA gewijzigd wordt (cf. oorzaken)
- Single base change: één kleine verandering in de basen van het DNA
- Additions: er komen basen bij
- Deletions: er worden basen verwijderd
● Ons lichaam heeft restauratiemechanismen die het DNA gaat proberen herstellen, of als dat niet meer
lukt meteen gaat doden (= apoptose of cell suicide)
○ Die restauratiemechanismen = tumor suppressor proteïnen
- VB: p53 → maar als er een fout zit in p53 gen meer kans op kanker
● Soms lukt dit niet en blijft er een slechte cel bestaan die de neiging heeft om ook te blijven delen en
krijg je een tumor/gezwel aan slechte cellen (kanker)
● Bij huidkanker moet je oppassen → heel kwaadaardig
○ Melanoom (soort van huidkanker) ontstaat als ergens een kleine tumor ontstaat doordat er
een verkeerde celdeling plaatsvond
- Er is een kans dat ons lichaam dit nog kan opruimen
○ Maar het kan ook verkeerd lopen: de laag van cellen wordt doorbroken en het groeiende
tumorweefsel komt terecht in de onderlagen van de huid
○ Als het gezwel de bloedvaatjes in de onderlagen kapot maakt dan kunnen die slechte cellen via
de bloedbaan terecht komen in de andere organen
Metastase = uitzaaiing van het gezwel naar andere organen
Oorzaken van kanker
● De uiteindelijke 1-op-1 relatie/oorzaak is moeilijk te achterhalen
○ Wellicht kunnen we niet altijd vermijden dat we kanker krijgen
● Oude studies tonen dat er bepaalde streken zijn waarin bepaalde kankers meer frequent zijn:
gewoontes lijken evidentie van enkele kankers te bepalen
○ V.S. → Darmkanker
- Als Japanse families naar Amerika verhuizen stijgt hun kans op darmkanker
- Als Japanse families naar Amerika verhuizen daalt hun kans op buikkanker
- Omgeving i.p.v. genetica
○ China → Leverkanker
○ Australia → Huidkanker
○ Japan → Buikkanker
○ Canada → Leukemie
○ Brazilië → Cervicale kanker
● Algemene omgevingsfactoren die kanker veroorzaken:
(1) Rood vlees eten: landen waar meer rood vlees gegeten wordt (V.S. en Nieuw Zeeland) meer
kans op kanker
(2) Roken: leidt tot longkanker (hangt samen met genetische voorbestemdheid)
○ In combinatie met alcohol kan het leiden tot slokdarmkanker
1
, ○ Alcohol is zeer sterke predictieve factor: 40% meer kans op longkanker als je als roker
ook veel alcohol drinkt
(3) Bestraling: zowel zonneschijn als radiatie
○ Zonneschijn heeft effect op huidkankers: meer huidkanker in zonnige staten dan in
koudere staten
○ Bestralingstherapie, scan/foto bij de dokter → kanker
(4) Virussen: dringen binnen in de cel en installeren zich in het DNA waar ze zich verder gaan
repliceren en hierdoor en bij een foute deling kan hierdoor een tumor ontstaan
○ Maar niet zo frequent: Covid veroorzaakte geen stijging in kanker
○ Wel andere virussen geassocieerd met kankers
- Epstein-Barr virus (kissing disease) → Burkitt’s lymphoma
- Human papillomavirus → bbaarmoederkanker
- Hepatitis B virus → leverkanker
- Human T-cell lymphotropic virus → adult T-cell leukemia
- Kaposi’s sarcoma-associated herpesvirus → kaposi’s sarcoma
(5) Bacteriën: kunnen kans op maagkanker verhogen
○ Helicobacter pylori is een maagbacterie en als je er langdurig besmet mee bent krijg je
een hogere kans om maagkanker te ontwikkelen
(6) Genetica
○ 1/9 vrouwen krijgen borstkanker, meestal bepaalde families
○ Genetische vorm: mutatie wordt doorgegeven van de ene vrouw op de andere
○ Familiaal: zonder mutatie maar meerdere gevallen binnen eenzelfde familie
1.2 BORSTKANKER
Anatomie van de borst
● Borst(en) = mamma (mammae)
○ Primaire functie is melkproductie voor nageslacht
○ Borstklier maakt vloeistof die aan in klierweefsel (= fibroglandulair weefsel) na de bevalling
- Lobuli (= zones waar melk gemaakt wordt) → lobulaire borstkanker
- Ductuli (= kanalen waar melk naar buiten gaat) → ductulaire borstkanker
○ Afvoer van materiaal gaat via bloedvaten maar ook via lymfeklieren naar de oksel
● Patiënt voelt de massa in de borst = al laat
Diagnose: triple diagnostiek
(1) Stap 1: Klinisch onderzoek
○ Voelen van de tumor door zelfonderzoek of onderzoek door dokter
- Vanaf 40 jaar aangeraden om dit regelmatig zelf te doen/laten doen
- Veel tumoren die niet voelbaar zijn (zowel min 1 cm groot)
○ Andere symptomen: symmetrie, huidletsels verkleuring intrekking, ulceratie tepelintrekking,
tepelvochtverlies, palpabele afwijking, pijn
(2) Radiologisch onderzoek
○ Foto’s nemen en punctie maken (= via naald in borst microweefsel nemen om te onderzoeken)
○ Mammografie (1960), echografie (1970), MRI (1980)
- MRI is het best want geen bestraling, maar duur!
○ Elk gezwel kan je een score geven van 0 tot 6 (BIRAD)
- Met 2 goedaardig en vanaf 4 problematisch
(3) Histopathologisch en of cytologisch onderzoek
○ Onderzoeken van weefsel onder de microscoop
○ Men weet zeker welke soort kanker het is en welke soort behandeling je moet krijgen
Benigne vs. maligne gezwellen
● Benigne gezwellen zijn = fibroadenomen (goedaardige gezwellen op borst)
○ Onrustwekkend
○ Groeien tamelijk snel, kan je goed voelen en zien
2
, ○ Maar hebben niets met kanker te maken
○ Kunnen pijn veroorzaken, maar geen kanker
○ Lijkt op popcorn
● Maligne (kwaadaardige) gezwellen
→ We onderscheiden verschillende soorten borstkanker:
(1) Ductaal carcinoma in situ (DCIS)
○ Niet-invasief: het zit enkel in de ductuli, nog geen metastase, kan nog invasief worden
(2) Invasief ductaal carcinoom (IDC)
○ Invasief: het zit niet meer enkel in de ductuli, het gezwel kan uitbreiden naar het
lymfeklierweefsel bij de oksel en andere organen
○ Prognose hangt af van veel dingen: lymfeklierstatus, grootte en graad
○ Met goede therapie kans op genezing zeer groot
(3) Lobulair carcinoma in situ
○ Niet-invasief: het zit enkel in de lobuli, nog geen metastase, kan nog invasief worden
(4) Invasief lobulair carcinoma
○ Invasief: het zit niet meer enkel in de lobuli, het gezwel kan uitbreiden naar het
lymfeklierweefsel bij de oksel en andere organen
○ Ongeveer 10% van alle borstkankers
● Als borstkanker verspreidt het naar de lymfeklieren, probeert de chirurg het gezwel weg te nemen
(meestal niet meer de hele borst)
○ Deze neemt dan ook de 1ste klier in de oksel (sentinelklier) weg want als de verspreiding er is
zal die altijd in de sentinelklier ook zitten → controle
Factoren die specifiek bijdragen tot borstkanker:
● Factoren waar je niets aan kan doen
○ Gender: komt vaker voor bij vrouwen
○ Leeftijd: kans verhoogt bij het ouder worden
○ Genetische factor: vrouwen die het BRCA1 en BRCA2 gen hebben, hebben hogere kans
- BRCA1 → 65% (leeftijd 43)
- BRCA2 → 45% (leeftijd 41)
- De mutatie wordt ook doorgegeven door mannen aan hun kinderen
→ Van alle borstkankerpatiënten zijn er maar weinig die die mutatie hebben
- Sporadische frequenter dan heriditaire of familiale borstkankers
- Als je zo een gen hebt heb je ook een verhoogd risico op andere kanker
- Mannelijke borstkanker
- Pancreatische kanker
- Prostaatkanker
- Melanoma
● Factoren die je enigszins wel onder controle hebt:
○ Meer dan 10 jaar anticonceptie nemen
○ Geen borstvoeding geven aan kinderen
○ Geen kinderen hebben of ze later in het leven hebben
○ Hormoontherapie na de menopauze
- Oestrogeen zakt na menopauze → problemen
- Artsen gaan extra oestrogeen toedienen om klachten (osteoporose) te verminderen
- Oestrogenen zijn soms groeifactoren voor borstkankers
→ Als er een borstkanker is die hormoongevoelig is, hogere kans
- Veel borstkankers die hormoongevoelig zijn
- Exogene oestrogenen kunnen ervoor zorgen dat borstkanker ontstaat/sneller groeit
- Maar als borstkanker hormoongevoelig is kan je dit ook als oplossing gebruiken
○ Alcohol, overgewicht, nachtwerk, roken
The TNM staging system
● Hoe groot is de massa en spreiding (T)
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper asterial. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
