Samenvatting
samenvatting sociale grondrechten verkennen (sociaal werk)
- Vak
- Instelling
Dit is een samenvatting van zowel de powerpoint als de curus van Tom Claeys.
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 73 pagina's
Voorbeeld 10 van de 73 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
1 beoordeling
Door: saberfechary • 1 jaar geleden
Verkoper
Volgenliesvoets
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
SOCIALE GRONDRECHTENVERKENNEN
INLEIDING SOCIALE GRONDRECHTEN
DE TWEEDE GENERATIE GRONDRECHTEN
Grondrechten:
1
, Fundamentele rechten en vrijheden (of mensen rechten)
Geheel van universele rechten die tot doel hebben voorwaarden te creëren en
te blijven garanderen opdat personen op een ‘vrije’, maar ook ‘menswaardige’
manier zouden kunnen functioneren
Rechten die zorgen dat personen op een ‘menswaardige’ manier kunnen leven
worden de economische, sociale en culturele rechten genoemd of de sociale
grondrechten (TWEEDE GENERATIE GRONDRECHTEN)
1e generatie grondrechten: burgerlijke en politieke rechten =
onthoudingsplicht
Bescherming tegen willekeurige overheidsinmenging
Bescherming tegen mogelijk machtsmisbruik
2e generatie grondrechten: sociale grondrechten = positieve
handelingsplicht
Appel voor overheid om rechten te voorzien die een menswaardig leven
mogelijk maken
Bescherming van grondrechten vind je niet alleen in de wetgeving van nationale
staten (bv. Belgische grondwet), maar ook in mondiale en regionale
mensenverdragen en andere mensenrechteninstrumenten (bv. in het kader
van de Verenigde Naties, Raad van Europa, Europese Unie, …)
Wat is de Belgische grondwet? Wat is de doelstelling van de Belgische grondwet?
Hierin staan onze fundamentele rechten, vrijheden en elementaire rechten
waarover iedere burger beschikt.
Het heeft een afdwingbare waarde
Zware procedure om wijzigingen aan te brengen
Niet elk land heeft een grondwet
Grondwet is de fundamentele wet: de grondwettelijke norm komt vóór
de wet en het decreet in de hiërarchie van de normen.
ONTSTAAN VAN DE BELGISCHE GRONDWET:
1831: bij het nationaal congres
In die tijd een zeer liberale en vooruitstrevende grondwet
Sociale grondrechten sinds 1944 verankerd in de Belgische grondwet
INHOUD VAN DE BELGISCHE GRONDWET:
Indeling en samenstelling van het federale België
De bevoegdheidsverdeling tussen de onderscheiden gezagsniveaus en de
taken van de gezagsorganen
De fundamentele rechten en vrijheden van de burger
2
,Op basis van de grondwet kan België beschreven worden als: een rechtsstaat,
een democratische staat, een parlementaire monarchie, een federale
Staat en een sociale staat.
DE SOCIALE GRONDRECHTEN IN BELGIË
1. Recht op arbeid
2. Recht op wonen
3. Recht op sociale bijstand
4. Recht op (bescherming van de) gezondheid
5. Recht op sociale zekerheid
6. Recht op onderwijs
7. Recht op juridische bijstand
8. Recht op een gezond leefmilieu
9. Recht op een culturele en maatschappelijke ontplooiing
KENMERKEN VAN DE SOCIALE GRONDRECHTEN:
1. Diverse wetgevers moeten deze rechten WAARBORGEN binnen hun
bevoegdheden
2. De burger heeft een PLICHT TOT MEDEWERKING in het verkrijgen van
de sociale grondrechten
3. Sociale grondrechten kunnen NIET zomaar voor de rechter WORDEN
AFGEDWONGEN
4. STANDSTILLVERPLICHTING: De bevoegde wetgever kan niet zomaar de
wetgeving die van toepassing is, en dus het bestaande
beschermingsniveau biedt, verminderen zonder dat daartoe redenen van
algemeen belang bestaan > Het is dus een bepaling waardoor verleende
rechten in de toekomst behouden dienen te blijven of waarbij er geen
verdere restricties of voorwaarden aan een bepaald recht kunnen worden
opgelegd
5. Ze kunnen situationeel met elkaar IN CONFLICT STAAN
MENSWAARDIG BESTAAN:
Inspiratie bronnen van een menswaardig bestaan:
De koran, de Bijbel, de Thora
Art. 23: Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden
KENMERKEN van een menswaardig bestaan:
Rechtvaardig
Benaderen vanuit verschillende invalshoeken ethisch, religieus,
economisch, cultureel, ….
Containerbegrip
Er bestaat geen unieke, juiste invulling
3
, Iedereen legt zijn eigen accenten en doet dit vanuit zijn referentiekader
en binnen de context waarin hij leeft
Tijdsgebonden maatschappelijk aanvaarde consensus
Algemeen aanvaard ‘universeel fundament’ de zgn. ‘rechten van de mens’
Invulling is altijd een vertaling van een politieke, ideologische keuze die op
een bepaald moment in de samenleving wordt gemaakt
Zal altijd een voorwerp blijven voor debat, discussie, overleg, …
Dynamisch begrip
CONCLUSIE:
Is de uitdrukking van een tijdsgebonden maatschappelijk aanvaard consensus
en het ziet bij ons zijn vertaling in de (klassieke) grondrechten en sociale
grondrechten, opgenomen in de grondwet
waarvan de inhoud niet los kan worden gezien van de algemene rechten van
de mens en van de omschrijving en kenmerken van onze samenlevingsvorm,
m.n. de (Westerse sociale) welvaarts- of verzorgingsstaat
waarbij de koppeling met de definitie en de betekenis van sociaal werk en het
métier van de sociaal werker onontbeerlijk is om het belang van dit
opleidingsonderdeel ‘sociale grondrechten verkennen’ te kunnen begrijpen.
Verschil tussen (klassieke) ‘grondrechten’ en ‘sociale grondrechten’?
Universe Verklaring van de Rechten van de Mens
INTERNATIONALE MENSENRECHTENVERDRAGEN
Grondrechtenbescherming was voor WO II een zaak van nationale
grondwetten. De ervaring met totalitaire regimes had duidelijk gemaakt
dat dit niet volstond om de bescherming van de fundamentele rechten en
vrijheden over te laten aan nationale staten.
DE UNIVERSELE VERKLARING VAN DE RECHTEN VAN DE MENS:
10 december 1948 aangenomen door de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties
Verenigde Naties (1945) opgericht met als belangrijkste taak de
eerbiediging van de mensenrechten, maar ook voor vrede en veiligheid en
ontwikkeling wereldwijd
Verklaring bevat 30 fundamentele rechten en vrijheden.
Verklaring heeft geen directe werking. (Burgers kunnen zich er niet
rechtstreeks op beroepen voor de nationale rechter)
Grote inspiratiebron voor later, meer gedetailleerde
mensenrechtenverdragen vb: Europees Verdrag van de Rechten van de
Mens
Dé morele internationale standaard inzake mensenrechten
4
, VN heeft ook aantal mensenrechtenverdragen aangenomen die zich
focussen op kwetsbare personen: verdrag status van de vluchtelingen,
antiracismeverdrag, het vrouwenrechtenverdrag, …
KENMERKEN VAN DE MENSENRECHTEN:
Fundamentele rechten die ieder mens heeft en die niet kunnen worden
afgenomen
Ze beschermen kwetsbare mensen
Ze beschermen je
Centrale begrip is menswaardigheid
Internationaal systeem dat de minimumvoorwaarden
vastlegt die nodig zijn om mensen in waardigheid te
laten leven
Minimumrechten en -vrijheden
Doel: menselijke waardigheid van allen, niet de individuele vrijheid
Essentie van mensenrechten zijn geen doel op zich wel een instrument om
een doel te bereiken
Doel is niet de absolute, persoonlijke vrijheid van iedere burger maar van
de collectiviteit (het algemeen belang)
Gebaseerd op wederzijds respect en onderlinge solidariteit
Permanente zoektocht naar ‘die eerlijke verhouding’
Mensenrechten vormen 1 geheel en kunnen niet los van elkaar worden
gezien
Mensenrechten zijn dus waarden die onze samenleving eerlijk,
rechtvaardig en gelijk houden
Kunnen worden afgedwongen
Kunnen onder voorwaarden worden beperkt. Die voorwaarden zijn in de
wet vastgelegd
Zelden absoluut
Algemeen belang is van tel
Beperking moet proportioneel zijn
Mensenrechtenbescherming:
Aanvaarden dat ze soms beperkt worden in hun vrijheden
Beperkingen moeten een wettelijke basis hebben want we leven in een
democratie
Conflicteren soms met elkaar
Ze moeten dan tegen over elkaar worden afgedwongen hiervoor bestaat
de rechtspraak
Bij schending kan je bescherming zoeken bij een rechter
GENERATIES VAN MENSENRECHTEN:
5
,Eerste (Klassieke) De burger en de politieke rechten
generatie grondrechten
Tweede Sociale grondrechten De economische, sociale en culturele
generatie rechten
Derde De collectieve of solidariteitsrechten
generatie
DE EERSTE GENERATIE VAN MENSENRECHTEN: BURGERRECHTEN EN
POLITIEKE RECHTEN
Burgerrechten
Rechten die zorgen dat personen op een ‘vrije’ manier kunnen leven
Burgerrechten zijn de rechten die de burger beschermen tegen
onrechtmatig en ongeoorloofd optreden van de overheid, tegen
willekeurige overheidsinmenging.
Politieke rechten zijn rechten die bedoeld zijn om de burger ter laten
deelnemen aan het staatsgezag
Klassieke grondrechten zoals we ze ook terugvinden in onze
grondwet.
Het zijn passieve rechten, d.w.z. dat de overheid minder of juist moet
nalaten om ‘actief’ in te grijpen = onthoudingsplicht van de
overheid
De werking van de ‘Rechtsstaat’ moet de burger daarin beschermen
(‘Scheiding der machten’: De wetgevende, uitvoerende en
rechterlijke macht functioneren onafhankelijk van elkaar)
DE TWEEDE GENERATIE MENSENRECHTEN
De economische, sociale en culturele rechten
Dit zijn de sociale grondrechten die eveneens zijn opgenomen in de
grondwet.
Ze leggen de nadruk op ‘sociale rechtvaardigheid’.
Doen een duidelijk appel op de overheid om die sociale
rechtvaardigheid waar te maken = brengt een positieve
handelingsplicht van de overheid met zich mee
m.n. voor eenieder het recht op een ‘menswaardig leven’ mogelijk
maken.
Actieve rechten: Deze doelstelling vereist een actieve
staatsinterventie.
DE DERDE GENERATIE MENSENRECHTEN
Collectieve rechten (solidariteitsrechten)
Overstijgen het individu, niet toegekend aan een individu maar aan een
collectief, een gemeenschap
6
,DE SOCIALE ZEKERHEID, SOCIALE BIJSTAND EN SOCIALE
BESCHERMING
SOCIALE ZEKERHEID (KLASSIEKE SOCIALE ZEKERHEID + SOCIALE
BIJSTAND)
Recht op sociale zekerheid (= combinatie van de ‘klassieke’ sociale zekerheid en
de sociale bijstand) is een belangrijk sociaal grondrecht en vormt het hart van
onze welvaartsstaat
DEFINITIE: De sociale zekerheid is het geheel van voorzieningen om de financiële
autonomie van burgers te waarborgen. Ze garandeert de sociale bescherming
van de burgers wanneer zij met sociale risico’s worden geconfronteerd.
Eerste vangnet
Uitgewerkt in 3 statuten of stelsels: werknemers, zelfstandigen en
ambtenaren (+ nog een aantal specifieke regelingen voor bijzondere
beroepscategorieën)
Centrale begrip van ons sociale zekerheidssysteem is solidariteit
Je bouwt je rechten op
Door sociale zekerheidsbijdrage te betalen op inkomen uit arbeid
Concreet zorgt de sociale zekerheid (klassieke sociale zekerheid + sociale bijstand) voor 3 zaken:
1) Bij loonverlies (door werkloosheid, door pensionering, door
arbeidsongeschiktheid) ontvang je een vervangingsinkomen (meer
verdienen = meer bijdrage betalen = hoger vervangingsinkomen)
2) Als je bepaalde ‘sociale lasten’, zoals het opvoeden van kinderen of
ziektekosten, moet dragen, ontvang je een aanvulling op het inkomen
3) Als je onvrijwillig niet over een beroepsinkomen beschikt, dan ontvang je
bijstandsuitkeringen
DE KLASSIEKE SOCIALE ZEKERHEID
De klassieke sociale zekerheid (voor werknemers) bestaat uit 7 takken:
1. Ouderdoms- en overlevingspensioenen
2. Werkloosheid
3. Arbeidsongevallenverzekering
4. Beroepsziekteverzekering
5. Gezinsbijslag
6. Ziekte- en invaliditeitsverzekering
7. Jaarlijkse vakantie
Het gehele klassieke socialezekerheidsstelsel valt globaal uiteen in 3 stelsel: een
stelsel voor werknemers, een stelsel voor zelfstandigen en een stelsel voor
ambtenaren
7
, DE SOCIALE BIJSTAND OF RESIDUAIRE REGELINGEN
Tweede vangnet
Residuair stelsel: voor wie niet terecht kan in de vermelde takken en
stelsel. Het is een uitbreiding van de sociale bescherming
Basisprincipe: de behoeftigheid
= over onvoldoende bestaansmiddelen beschikken = geen inkomen uit
arbeid, niet kunnen terugvallen op een tussenkomst uit de sociale
zekerheid, noch beschikken over andere bestaansmiddelen
Je moet geen rechten opbouwen
4 soorten bijstandsuitkeringen:
1. Leefloon of integratieloon (3 categorieën)
2. Inkomensgarantie voor ouderen
3. Gewaarborgde gezinsbijslag
4. Tegemoetkomingen of uitkeringen aan personen met een handicap
Ook dit is niet gatenvrij. Door bepaalde omstandigheden kunne n mensen nog
steeds buiten het net van de sociale bijstand vallen.
Boven de 7 takken van de sociale zekerheid en de sociale bijstand is men nu een
bijkomende tak aan het uitbouwen dmv de verzekering van niet-medische
kosten. (Zorgverzekering)
INKOMENSGARANTIE VOOR OUDEREN (IGO):
Is een uitkering die toegekend wordt aan bejaarde personen (vanaf 65 jaar) die
niet over voldoende financiële middelen beschikken (vb. niet kunnen terugvallen
op een rust- of overlevingspensioen)
TEGEMOETKOMINGEN (OF UITKERINGEN) VOOR PERSONEN MET EEN
HANDICAP:
INTEGRATIETEGEMOETKOMING (FEDERAAL)
Dit is een tegemoetkoming die bedoeld is als compensatie voor de
bijkomende kosten die je als persoon met een handicap hebt om deel te
kunnen nemen aan het maatschappelijke leven (‘integratie’).
INKOMENSVERVANGENDE TEGEMOETKOMING (FEDERAAL)
Dit wordt toegekend aan personen met een handicap die ouder zijn dan 21 jaar
en jonger dan 65 van wie de lichamelijke of psychische toestand het
verdienvermogen heeft verminderd tot een derde of minder van wat een
gezonde persoon kan verdienen door een beroep op de algemene arbeidsmarkt
uit te oefenen.
TEGEMOETKOMING HULP AAN BEJAARDEN (DEELSTAAT)
8
,Het zorgbudget voor ouderen met een zorgnood. Het is een zorgbudget voor
65'+ers met een beperkt inkomen en gezondheidsproblemen.
AANVULLEND MATERIAAL CANVAS: RECHT OP EEN LEEFLOON?
WAT IS EEN LEEFLOON?
Een van de vormen van het recht op maatschappelijke integratie
Minimuminkomen voor de mensen die over onvoldoende
bestaansmiddelen beschikken
OCMW gaat dit na
WANNEER KRIJG IK HET LEEFLOON?
Voldoen aan voorwaarden:
Je hoofdverblijfplaats is België
Je bent meerderjarig
Ook als minderjarige als:
o Je getrouwd bent
o Een kind ten laste hebt of als je zwanger bent
Je bent Belg of je bent (familielid van een) burger van de Europese
Unie, erkend politiek vluchteling, subsidiair beschermde, staatloze of
als vreemdeling ingeschreven in het bevolkingsregister
Je hebt te weinig bestaansmiddelen en weet op moment van de
aanvraag niet hoe aan voldoende inkomsten te geraken
Je bent bereid om te werken tenzij dat dit niet gaat om medische
redenen of om bilijkheidsredenen
Je moet je rechten laten gelden op andere uitkeringen waarvan je
misschien kan genieten. Het OCMW gaat na of je recht hebt op
bijvoorbeeld een werkloosheidsuitkering, een gehandicapten
tegemoetkoming, …
Indien jonger dan 25 jaar overeenkomst ondertekenen met het
OCMW. Hierin zullen een aantal afspraken opgenomen worden tussen
jou en het OCMW bijvoorbeeld: over werk zoeken, over het volgen van
een opleiding en/of studies, …
De overeenkomst wordt onderhandeld door jou en het OCMW
WAAR MOET IK HET LEEFLOON AANVRAGEN?
Bij het OCMW van de gemeente of stad waar je woont of gewoonlijk
verblijft
WAT ZAL ER NA DE AANVRAAG GEBEUREN?
Je krijgt een bewijs van je aanvraag van het OCMW
OCMW zal sociaal onderzoek doen en gaat na welke inkomsten er zijn, hoe
je gezin is samengesteld
Op basis van het sociaal onderzoek zal het OCMW ten laatste 30 dagen na
je aanvraag een beslissing nemen of je al dan niet recht hebt op het
leefloon
9
, WAT HOUDT EEN SOCIAAL ONDERZOEK IN?
OCMW gaat na hoe je leefsituatie er uit ziet
Financiële situatie zal onderzocht worden, kan ook inlichten vragen bij je
bank
HOEVEEL BEDRAAGT HET LEEFLOON?
3 verschillende situaties:
1. 809,42 euro:
Indien je samenwoont met een ander meerderjarig
persoon
Niet van belang of je met deze persoon een relatie hebt
of niet
2. 1214,13 euro:
Als je alleen woont
3. 1640,83 euro:
Je woont samen met een minderjarig kind dat je ten
laste hebt.
Indien je ook een partner hebt geldt dit bedrag voor
jullie beiden.
De partner moet ook voldoen aan de voorwaarden met
uitzondering van de nationaliteit)
IS HET LEEFLOON ALTIJD HETZELFDE BEDRAG?
Neen leefloon wordt verminderd met de inkomsten waarover je zelf
beschikt
MOET IK HET LEEFLOON LATER TERUGBETALEN?
Normaal niet tenzij:
Je later inkomsten krijgt die gaan over dezelfde periode als die
waarin je een leefloon gekregen hebt
Als je toch inkomsten hebt of krijgt en dit niet zegt aan het OCMW of
indien je onjuiste verklaringen aflegt (bv verzwijgen dat je
samenwoont)
KUNNEN ZE HET LEEFLOON BIJ MIJN KINDEREN TERUGVRAGEN?
Enkel mogelijk als je in de loop van de 5 jaar vooraleer je een leefloon
krijgt, al je inkomsten werden uitgegeven zonder dat je er een
aanvaardbare uitleg voor hebt
Bijvoorbeeld: als je spaargeld schenken aan je kinderen en een jaar later een
leefloon aanvragen
KUNNEN ZE HET LEEFLOON BIJ MIJN OUDERS TERUGVRAGEN?
Enkel mogelijk als je nog het recht hebt op kinderbijslag
WAT KAN IK DOEN ALS HET OCMW MIJ HET LEEFLOON WEIGERT?
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liesvoets. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,19. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73314 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen