Aardrijkskunde: Hoofdstuk 1
§1 Het ontstaan en de opbouw van de aarde
Aarde is ±4.5 miljard jaar oud: in die tijd hebben zich veel ontwikkelingen voorgedaan, om deze te
kunnen duiden gebruiken geologen speciale technieken en theorieën:
Geoloog Hutton heeft in de 18de eeuw belangrijk grondbeginsel uitgewerkt: actualiteitsprincipe
=> dit gaat ervanuit dat alle processen die zich nu op aarde voordoen, vroeger ook zo gingen
bv. als een rivier zich nu met bepaalde snelheid inslijpt, zou dat vroeger net zo zijn gegaan
Vroeger zijn er grote en kleine catastrofes geweest die langzame geologische cycli doorbraken
bv. grote meteorietinslagen; grote oude kraters zijn hiervan stille getuigen
Ontstaan van de Aarde
Aarde is klein deel van uitgestrekte heelal, die is ontstaan door: oer-wolktheorie
1. 4.5 miljard jaar geleden was er een oerwolk van gas en stof, die langzaam ronddraaide
2. Later kromp de wolk in door eigen gravitatiekracht (gravitatiecontractie): zo ontstond in het
midden een grote gasbol (zon)
3. Meer naar buitenkant van oerwolk trokken ronddraaiend gas en stof samen in platte schijf, hierin
vormden zich langzaam klonters van rotsachtig materiaal die elkaar aantrokken en planeten vormden
=> door hitte zon werd bij binnenste planeten gas grotendeels verdreven, maar grotere planeten aan
buitenkant behielden hun gas wel
Planeten in ons zonnestelsel: Mercurius-Venus-Aarde-Mars-Jupiter-Saturnus-Uranus-Neptunus
Gelaagdheid van de Aarde
De Aarde is uniek; 2 van andere planeten onderscheidende kenmerken:
1. Op het aardoppervlak is water te vinden
2. Unieke inwendige gelaagdheid van de Aarde
=> binnenste Aarde is niet opgebouwd uit homogene massa, maar uit verschillende schillen met
specifieke eigenschappen: (van binnen naar buiten)
Ontstaan van gelaagdheid:
1. gedurende eerste 100 miljoen jaar zorgden meteorietinslagen voor veel warmte: aarde smolt en
zware elementen, bv. ijzer, zakten naar de diepte
=> zo ontstond de kern van ijzer en een mantel);
2. buitenkant mantel vormde al dunne, harde laag
=> bij grote inslag werd veel materiaal van aarde in de ruimte geslingerd, waardoor maan is gevormd
3. door de klap kwam wederom veel warmte vrij en begon de dunne, harde laag een beetje te
smelten: zo ontstond scheiding tussen mineralen met hogere en lagere smelttemperaturen
=> wat resulteerde in lichtere gesteenten aan het oppervlak
- aardkern: bestaat voornamelijk uit ijzer; temperatuur ligt tussen waarschijnlijk 3.000-5.000 C
- aardmantel: bestaat uit veel magnesium en ijzer; temperatuur iets minder hoog: 1.800-2.800 C
- aardkorst, twee verschillende vormen:
1. continentale korst: onder continenten; dikte van 30-70 km; bestaat uit licht gesteente (bv. graniet)
2. oceanische korst: onder oceanen; dikte van 1 tot 7 km; bestaat uit vrij zwaar gesteente (bv. basalt)
Fysieke eigenschap: hardheid van de schillen
Lithosfeer:
- vormt harde, vaste buitenlaag van aarde: omvat aardkorst en harde bovenste deel mantel
- onder oceanen is lithosfeer dunner dan onder continenten: dikte: 60-150 km
Asthenosfeer:
- zachtere laag onder lithosfeer met een dikte van: 60-400 km
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Niels-99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
