Samenvatting
Samenvatting Gezondheidspsychologie
- Vak
- Instelling
Samenvatting Gezondheidspsychologie ()
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 61 pagina's
Voorbeeld 4 van de 61 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgenmanonsmans
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
H1: Wat is gezondheid?1. Wat is gezondheid? Veranderende perspectieven
- Invloed corona: verandering perspectief op gezondheid
- Vroeger: relatie tussen geest – god(en) – fysieke gesteldheid
1.1 Relatie tussen lichaam en geest
1.1.1 Hippocrates (oudheid, 460-377 v.Chr.)
- Ziekte: een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende lichaamsvloeistoffen
(humores):
o Gele gal
o Slijm
o Bloed
o Zwarte gal
- Genezing: opnieuw balans via aderlaten (bloed zuiveren), vasten, dieet, medicatie
- Lichaam en geest als 1 eenheid
- Hoeveelheid sappen heeft invloed op persoonlijkheid:
o Gele gal: cholerisch of boosaardig
o Slijm: kalm of flegmatisch
o Bloed: optimisme of sanguine
o Zwarte gal: droefenis
1.1.2 Etiologie en Galenus (129-199 v.Chr.)
- Etiologie: oorzaak van een ziekte
- Etiologische basis voor alle ziekten (geestelijk of lichamelijk): lichamelijk! (humores)
- 4 lichamelijke humores 4 temperamenten specifieke ziekten
- Geest speelt geen rol in de etiologie!
1.1.3 Vroege middeleeuwen
- Centraal: geloof en spiritualiteit
- Ziekte: straf van God of gevolg van kwade geesten die de ziel binnendrongen
o Mens had geen controle over lichaam
o Priesters konden demonen verdrijven
- Verbod op wetenschappelijk onderzoek (autopsie)
- Hield stand tot renaissance (14e-15e E)
1.1.4 Descartes (1569-1650)
- Dualisme: lichaam en geest zijn 2 afzonderlijke of onafhankelijke entiteiten
- Mechanistisch standpunt: lichaam = machine
- Wetenschappelijk onderzoek (autopsie) wel mogelijk!
o Lichaam – geest apart
o Ziekten in de cellen zien
- Technische behandeling
1
, 1.2 Biomedisch ziektemodel
- Reductionistisch
o Reduceren tot lichaamscellen
o Negeren dat mensen verschillend reageren op ziektes
- Gezondheid: afwezigheid van ziekte
- Achterliggende fysiologische verklaring voor ziekten en symptomen
- Genezing is mechanistisch en rechtlijnig
- Kan verschillende reacties van mensen niet verklaren
o Bv. corona, cognities, sociale netwerken …
1.3 Vraagtekens bij dualisme: psychosociale modellen voor
gezondheid en ziekte
- Veel ziektes hebben een organische oorzaak
o Maar: veroorzaken individuele reacties
o Rol van ‘geest’ of psyche lijkt belangrijk
o Bv. fantoompijn, placebo-effect
- Daarom: minstens een bidirectionele relatie
1.4 Biopsychosociaal model
- Geïntegreerde benadering voor de assessment van:
o Biologische, fysiologische
o Psychologische, gedragsmatige
o Sociale, omgevingsfactoren
Die bijdragen aan gezondheid en ziekte
1.5 Gedrag, dood en ziekte
- In het Westen:
o Stijging levensverwachting
o Daling mortaliteit (sterftecijfers)
Geneesmiddelen, vaccinatie, betere sanitaire voorzieningen
Oorzaken van overlijden zijn veranderd
- Belangrijke gedragscomponent!
o Gedrag draagt bij aan gezondheid en kans op overlijden
o Bv. roken, slecht eten
2. Individuele, culturele en leeftijdsgerelateerde perspectieven op
gezondheid
2.1 Lekentheorieën over gezondheid
2.1.1 Bauman (1961)
- Onderzoek bij patiënten met ernstige ziekte: ‘Wat betekent gezondheid voor u?’
1) Overwegend gevoel van welzijn
2) Afwezigheid van symptomen
3) Handelingen waartoe een persoon in staat is
2.1.2 Benyamini (2003)
- Zelfde vraag aan ouderen (n = 500)
2
, - Slechte tot redelijke gezondheid: recente symptomen van slechte gezondheid (pijn)
- Goede gezondheid: positieve indicatoren (kunnen wandelen etc)
- Gezonde individuen met subjectieve gezondheidsbeoordelingen
- Gezondheidsgedrag: gedrag (ongeacht de gezondheidstoestand) dat bedoeld is om
de gezondheid te beschermen, te bevorderen of in stand te houden
2.1.3 Health & Lifestyle
- n = 9000
- Gezondheid als (6):
1) Niet ziek
2) Bezit: uit sterke familie komen …
3) Gedrag
4) Lichamelijke fitheid en vitaliteit
5) Psychosociaal welzijn
6) Functie: ik kan een taak verrichten
2.1.4 Subjectieve beoordeling van gezondheid
- Veel verschillende antwoorden
- Via vergelijking met anderen (welke referentiegroep?)
o Leeftijd: ouder of jonger
o Beroep
o Betere of slechtere gezondheid
- Gezondheid is een relatieve staat van zijn
2.2 Definitie van gezondheid van de WHO
- Gezondheid: toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet
alleen als de afwezigheid van ziekte invaliditeit
- Doelstellingen en beleidsdocumenten veronderstellen een relatie tussen
o Gedrag, leefwijze en gezondheid
o Apart voor ieder land
2.3 Crossculturele perspectieven op gezondheid
- ‘normale gezondheid’ verschilt per cultuur
o Afhankelijk van economische en politieke klimaat van het tijdperk
o Ook toegang tot gezondheidszorg
- Bv. verschillen in tijdperken: alcohol en sigaretten
2.4 Levensloop en gezondheid
Kinderen < 7 Op een magisch niveau
Bv. iemand kreeg een hartaanval
toen de zon scheen, dus de zon
kan hartaanval geven
Kinderen 8 – 11 Concreter, oorzaak en gevolg
“Besmetting”, handen wassen
Vroege puberteit Fysiologisch
3
, Inzicht in lichamelijke oorzaken
(genen)
Late puberteit en volwassenheid Psychofysiologisch
Interactie met geest, “stress”
Ouderen Vaak positieve opvatting
Mildheid en bepaalde wijsheid
3. Wat is gezondheidspsychologie?
- Psychologie: het wetenschappelijk onderzoek naar mentale, psychosociale en
biologische processen en gedragsmatig functioneren
- Via empirische methoden
- Systematische observatie en zelfrapportage als tools
o Vragenlijsten
o Gesprekken
o Psychologische tests
3.1 Wat is het verband tussen psychologie en gezondheid?
- Matarazzo – gezondheidspsychologie: zie ppt
- Benadrukken van belangrijke doelstellingen gezondheidspsych (4):
o Bevordering en instandhouding van gezondheid
o Verbeteren van gezondheidszorg en -beleid
o Preventie en behandeling van ziekte
o Oorzaken van ziekten, risicofactoren
- Belangrijkste doelstelling: begrip ontwikkelen en vergroten
3.1.1 Gezondheidspsychologie en andere terreinen
- Modellen en theorieën uit
o Sociale, klinische en cognitieve psychologie
o Behaviorisme
- Gecombineerd met andere vakgebieden
o Bv. gezondheidseconomie
- Vaak deel van inter- en multidisciplinaire groepen
- Psychosomatische geneeskunde:
o Geest en lichaam
o Tot 1960 psychoanalytisch (ziekte door onderdrukte emoties)
- Gedragsgeneeskunde:
o Klassieke en operante conditionering
o Bv. graded activity (= exposure aan pijn)
- Medische psychologie:
o Beroep eerder dan vakgebied
- Medische sociologie:
o Gezin, verwantschap en samenleving
o Factoren die van invloed zijn op de persoon
- Klinische psychologie:
o Geestelijke gezondheid
o Geen relatie tot gezondheidspsychologie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manonsmans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen