Samenvatting van alle hoorcolleges van het OPO Sociale Ethiek, met beantwoorde richtvragen van de documentaires en een samenvatting van de verplichte literatuur en artikels.
Sociale Ethiek
Les 1: Introductie (13 februari)
Examen
- Schriftelijk examen
o Stellingen (waar-onwaar)
o Handboek ‘De Dashboardsamenleving’ mag gebruikt worden
- Mogelijke examenvragen bij iedere les, geeft een beeld over type en moeilijkheid van vragen
die je kunt verwachten op het examen
- Antwoord tips
o Hecht veel belang aan pro en contra argumentatie en een genuanceerde mening
o Structuur in je antwoord, wees volledig in je antwoord
▪ Bij deelvragen met open vragen, duidelijk maken antwoord a, b, c
o Geef antwoord op de vragen – lees goed, geen overbodige informatie
o Zorg dat je referenties geeft (p. X, Y en Z)
o Ga niet uit van kennis docent – bij moeilijke woorden of begrippen: voeg uitleg toe
o Wees creatief, werk je eigen voorbeelden uit
- Tip: OCR scanning om pagina’s in je boek om te zetten naar een Word-document
Lesopnames
- Bestaan uit twee delen:
o Theoretisch
o Praktisch, toepassing van het theoretische
▪ Zelfstandig artikel lezen, documentaire bekijken, bepaalde info opzoeken…
▪ Er is een antwoordsleutel of een terugkoppeling de volgende lesopname
Wat is ethiek: demarcatie van het veld
- Ethiek vs. moraal
o Ethiek = een discipline van de filosofie die zich bezig houdt met juist handelen,
‘wanneer is een handeling juist?’
▪ Juist handelen in relatie tot referentiekaders, soorten referentiekaders:
• Deontologische benadering
o Deon: plicht → plichtsethiek
• Deugdethische benadering
o SPA: Socrates – Plato – ‘Aristoteles’
o A: zijn idee over ‘wat is juist handelen’ is gebaseerd op zijn
opleiding als arts → midden, niet te veel, niet te weinig =
deugd
• Gevolg/consequentionistische benadering
o Kijken of het handelen juist is door te kijken naar het gevolg
1
, o Moraal
▪ Moraal = de manier waarop mensen met elkaar omgaan, dat ze de zaken met
elkaar regelen, omgangsvormen ontwikkelen…
▪ Afkomstig van het Latijnse woord ‘mores’, wat gewoonte betekend
▪ Welke moraalvormen zijn er? Wat zijn morele dilemma’s?
Tekst: Reckahnse beschouwingen: over de ethiek van pedagogische relaties
- Goede pedagogische relaties vormen een fundament voor succesvol leven, leren en een
geslaagde democratische socialisatie
o Daarom moet het wederzijds respecteren van de waardigheid van alle leden van
scholen en instellingen met deze ethische richtlijnen worden versterkt
- De richtlijnen moeten worden gebruikt voor duurzame professionele ontwikkelingen op
relationeel niveau
o Ze werden gedurende vijf jaar uitgewerkt in Reckahn, een plek met een rijke
onderwijsgeschiedenis
- De 10 richtlijnen pedagogische ethiek
Wat ethisch verantwoord is Wat ethisch ontoelaatbaar is
1. K&J worden waarderend aangesproken en 7. Het is niet toelaatbaar dat L&PD
behandeld K&J respectloos, vernederend behandelen
2. L&PD luisteren naar K&J of hen discrimineren, kwetsen
3. Bij feedback over leren wordt het 8. Het is niet toelaatbaar dat L&PD
gerealiseerde benoemd met leerstappen ontmoedigende opmerkingen geven over
en nuttige ondersteuning creaties en prestaties van K&J
4. Bij feedback over gedrag wordt het goede 9. Het is niet toelaatbaar dat L&PD
gedrag benoemd met verdere stappen K&J naar aanleiding van hun gedrag
voor een verdere ontwikkeling kleineren, overweldigen of uitsluiten
5. L&PD hebben aandacht voor interesses, 10. Het is niet toelaatbaar dat L&PD het
noden, vreugde, verdriet van K&J en negeren wanneer K&J elkaar verbaal,
houden rekening met de belangen en fysiek of via media kwetsen
bedoeling van hun gedrag
6. K&J wordt bijgebracht om zichzelf en
anderen te respecteren
*K&J: kinderen en jongeren
*L&PD: leraren en pedagogische deskundigen
Waarom zijn beschouwingen over de ethiek van pedagogische relaties nodig?
- Psychische kwetsuren komen te vaak voor en er wordt te weinig aandacht aan geschonken
o De Reckahnse beschouwingen vestigen de aandacht op psychische kwetsuren om bij
te dragen tot betere pedagogische relaties
- IVRK + wetgeving: psychische kwetsuren zijn ontoelaatbaar
2
, - L&PD, alsook K&J hebben goede pedagogische relaties nodig opdat leven, leren en
democratische socialisatie succesvol kunnen zijn
- De Reckahnse beschouwingen kunnen worden gebruikt om de ethiek van pedagogische
relaties grondig te bespreken in teams en groepen leraren, alsook op andere actieniveaus
Doelstellingen
- De Reckahnse beschouwingen over de ethiek van pedagogische relaties richten zich tot:
o Pedagogen in alle ontwikkelingsniveaus, alle onderwijsinstellingen en alle
pedagogische beroepen, richtingen en opvattingen
- Ze zijn geschikt om een consensus te bereiken, omdat een respectvolle pegagogische houding
zowel jongeren als volwassenen ten goede komt
- Met deze richtlijnen wordt het dagelijkse werk van L&PD erkend en wordt gevraagd dat zij
worden ondersteund door deskundigen op alle niveaus van de onderwijssystemen
- Doel: om waarderende handelwijzen in pedagogische werkgebieden te versterken en
kwetsende handelwijzen te verminderen om op die manier pedagogische relaties te
bevorderen
o Kern: 10 richtlijnen die ethische richtlijnen formuleren voor sociaalpedagogische
contexten, en waar de nadruk wordt gelegd op waarderend en kwetsend
pedagogisch handelen met zijn impact op de psychische ervaringen van K&J
Ontstaan en historische context
- De Reckahnse beschouwingen steunen op een 5 jarige interdisciplinaire en internationale
studie van de ethiek van pedagogische relaties, waarbij deskundigen waren betrokken
o De samenwerking werd gerealiseerd in het Rochowmuseum van Reckahn in 2011
- Reckahn herbergt een historisch dorpsgedeelte, waartoe de origineel bewaarde eerste
voorbeeldschool behoort
o De school had zich gekeerd tegen stokslagen en discriminatie op basis van stand,
religie of ras. Kinderen werden vanaf het begin gerespecteerd als verstandige
personen
Wetenschappelijke bevindingen
- Onderzoeken tonen aan dat K&J ondersteunende pedagogische relaties nodig hebben en dat
kwetsuren schadelijk zijn voor de ontwikkeling, het leren en democratische socialisatie
- Gevolgen waarderen en kwetsend pedagogisch handelen:
o Wanneer kinderen een goede relatie hebben met hun leraar, gedragen ze zich
duidelijk empathischer, altruïstischer en minder agressief
3
, o K&J in schoolse en sociaalpedagogische contexten hebben de vriendelijke zorg van
hun L&PD nodig om zich lichamelijk, emotioneel, sociaal en cognitief goed te kunnen
ontwikkelen
Waardering vanaf het begin
- Gevoelige pedagogische relaties zijn voor alle leeftijden relevant, maar in het werk met
kinderen < 3jaar zijn ze van het allergrootste belang
Project INTAKT
- Observatieonderzoek van het projectnetwerk INTAKT (Soziale INTerAKTionen in pädagogischen
Arbeitsfeldern – sociale interacties in pedagogische werkgebieden)
o Conclusie observatie leeraar-leerling / opvoeder-kind:
▪ 75% van de interacties waarderend en neutraal
▪ 20% kwetsend of ambivalent
▪ Meer dan 5% zeer kwetsend
▪ Psychische letsels zijn in pedagogische instellingen de vaakst voorkomende
vorm van geweld tegen K&J
Maatregelen
- Op alle actieniveaus zijn 2 perspectieven van belang:
1. De versterking van bestaande succesvolle handelwijzen en van preventie
2. De ontwikkeling van doeltreffende mogelijkheden van interventie bij wangedrag
- Teams en groepen leraren:
o Een op mensenrechten gebaseerd democratisch schoolreglement
o Om waarderende relaties in de pedagogische dagelijkse praktijk te onderhouden en
om over deze relaties na denken, hebben L&PD voortdurend teamwork nodig
o L&PD ervaren problematisch gedrag van K&J als een bijzondere uitdaging
- L&PD
o Reflecteren over alledaagse mogelijke maatregelen is noodzakelijk voor inzicht in het
pedagogische beroep
- Directies
o Veelzijdige situationele stappen ontwikkelen met de leraren om de pedagogische
relaties te verbeteren (vb. vormingen of enquêtes bij leerlingen)
o Samenwerken met lokale instanties, diensten en verantwoordelijke organisaties om
kinder- en mensenrechten ter plaatse te versterken
- K&J en ouders
o Interne en externe aanspreekpunten tot wie alle betrokkenen zich
kunnen wenden wanneer L&PD zich problematisch gedragen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper HannahSRW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,79. Je zit daarna nergens aan vast.
