Een heldere, beknopte samenvatting van de hoorcolleges van het vak Ontwikkelingsleer uit leerjaar 2022/2023. Handig om nog even alles door te nemen! ;)
[Meer zien]
Laatste update van het document: 11 maanden geleden
Ontwikkelingsleer
Psychologie Tilburg University 2022/2023
College 1: basis ontwikkelingsleer
Ontwikkelingspsychologie: betreft veranderingen binnen personen gedurende de
levensloop (intrapersoonlijk), en de verschillen en overeenkomsten tussen personen m.b.t.
de aard van de veranderingen (interpersoonlijk dus welke ontwikkelingen (normatieve
ontwikkelingen) vinden plaats en wanneer vindt deze ontwikkeling plaats?
Smalle visie ontwikkeling
- Sequentieel: bestaat uit verschillende opeenvolgende stadia, waar een stadia eerst
afgerond moet zijn voordat je door kan gaan
- Unidirectioneel: eerdere veranderingen zijn een voorwaarde voor latere ontwikkelingen
- End state: mensen ontwikkelen zich altijd naar iets wat beter is, ontwikkeling ontwikkelt
zich naar een hogere waarde dan de oorspronkelijke staat
- Onomkeerbaar in vooruitgang
- Kwalitatief: er is altijd een hogere structurele transformatie en is dus niet kwantitatief
- Gelijk aan biologische groei & onafhankelijk cultuur
- Universeel: hetzelfde voor iedereen
- Veel kritiek brede visie
Brede visie ontwikkeling
- Niet noodzakelijk sequentieel
- Niet alles ontwikkelt naar end state
- Kwalitatief & kwantitatief
- Universeel, maar ook individuele verschillen
- Beïnvloedt door biologie & cultuur
- Plastisch: ontwikkeling binnen eenzelfde persoon kan veranderen afhankelijk van
omstandigheden
We onderzoeken ontwikkeling door intra-individuele veranderingen (ontwikkeling binnen
persoon) en inter-individuele verandereringen (ontwikkeling tussen personen)
Bij normatieve ontwikkeling linken we belangrijke veranderingen in ontwikkeling aan
bepaalde leeftijden:
- Prenatale periode: voor de geboorte
- Zuigelingenperiode: babytijd
- Preschool: peuter/kleuter tijd
- Middelschool: lagere school leeftijd, tussen de kleutertijd en de pubertijd in
- Adolescentie
- Emerging adulthood: overgang tussen adolescentie en volwassenheid
- Vroege volwassenheid
- Midden volwassenheid: middelbare leeftijd
- Late volwassenheid
- Jong oud: 60-80 jaar, nog relatief gezond en actief
- Oud oud: 80-100 jaar, toegenomen risico fysieke en cognitieve problemen, maar zeer
grote verschillen tussen individuen
Biologische leeftijd is nooit verantwoordelijk voor veranderingen en verklaart
veranderingen dus niet, er bestaat alleen een correlatie tussen ontwikkeling en leeftijd
Variabiliteit: veranderingen zijn min of meer omkeerbaar (korte termijn veranderingen)
1
,Nienke Teunissen 2089322
- Kan blijvende verandering voorspellen variabiliteit in negatief affect kan leiden tot
blijvende verandering in negatief affect
Onderzoeken:
- Continue manier: correlatie vaardigheid en leeftijd
- Vergelijken tussen groepen: categorische variabele leeftijd wordt verdeeld in
bepaalde categorieën en de scores tussen deze categorieën worden vergeleken
(interpersoonlijke manier)
- Individuen van verschillende leeftijden op hetzelfde moment: cross-sectionele
designs waar een studie wordt gedaan waar we verschillende leeftijdsgroepen nemen en
verschillen tussen personen meten
- Dezelfde individuen op verschillende momenten: longitudinale designs waar een
groep van individuen over een langere tijd bestudeert worden, de verschillen binnen
personen worden dus gemeten (veranderingen)
Cohorteffecten: verschillen in variabele die relevant zijn voor de ontwikkeling, die
voortkomen uit niet-leeftijd gerelateerde factoren waaraan iedere geboortecohort is
blootgesteld kunnen een probleem vormen voor cross-sectionele designs en longitudinale
studies
Cross-sectionele designs
- Voordelen: economisch qua tijd, redelijk goedkoop, toont overeenkomsten/verschillen
tussen leeftijdsgroepen
- Nadelen: leeftijdseffecten en cohorteffecten zijn verstrengeld, geen informatie individuele
ontwikkeling (geen intrapersoonlijke verschillen), beperkt generaliseerbaar naar andere
meet momenten
Longitudinale designs
- Voordelen: echte meting intrapersoonlijke veranderingen, meting stabiliteit en
verandering van variabelen
- Nadelen: leeftijdseffecten verstrengeld met tijd-van-meting effecten, test-hertest effecten
en attrition (uitval) effecten, beperkt generaliseerbaar andere cohorten, kost veel tijd en
geld
Sequentieel design: combinatie cross-sectioneel en longitudinale studie, waar kan worden
gekeken of er sprake is van cohort-effecten
2
, Nienke Teunissen 2089322
Manieren om onderzoek te doen:
- Zelfrapportage vs. rapportage by proxy
- Naturalistische vs. gestructureerde gedragsobservaties
- Gestandaardiseerde testen
- Experimenten
Uitdagingen in onderzoek:
- In onderzoek naar ontwikkeling focussen we op leeftijdsgroepen die van
jongvolwassenen kunnen verschillen in verschillende aspecten
- Oplossingen methoden aanpassen naar individuen
- Onderzoek bij baby’s kan door te kijken naar habituatie (gewenning) en dishabituatie.
Een respons van een baby meet je door sucking preference en head turning
preference
7 assumpties levensloop psychologie
1) Levenslang: ontwikkeling houdt niet ergens op maar gaat altijd nog verder, wat er tijdens
een bepaalde fase tijdens de levensloop gebeurd moeten gezien worden in context van
de hele levensloop
2) Multidisciplinair: ontwikkeling moet multidisciplinair benaderd worden, iedere discipline
op zich kan maar een klein stukje van de hele vraag beantwoorden
3) Multi directioneel: ontwikkeling is niet een universeel proces dat maar 1 richting op
gaat, verschillende capaciteiten veranderen volgens verschillen patronen door de tijd
(pluraliteit: vaardigheden beginnen te ontwikkelen op verschillende momenten, pieken
op verschillende momenten, en nemen af op verschillende momenten we kunnen niet
1 curve trekken)
4) Gain-loss dynamiek: ontwikkeling gebeurt door een samenkomst van toename/groei en
verlies/achteruitgang. In het begin van het leven vooral groei, en op latere leeftijd vooral
loss
5) Plasticiteit: vermogen om op een positieve of negatieve manier te veranderen
6) Historische inbedding: verloop van leeftijd gerelateerde ontwikkeling is sterk gevormd
door socio-culturele condities van historische perioden (cohorteffecten)
7) Contextuele invloeden: er is een interactie tussen omgeving en biologie
College 2: belangrijkste theorieën in de ontwikkelingspsychologie
Nature vs. Nurture
Bewijs voor nature (Darwin):
- Baby’s ervaren heel jong basisemoties
- Blinde mensen kunnen ook huilen, dus bepaalde emoties aangeboren
- Tweelingonderzoek toont aan dat er een hoge overeenkomst is in agreeableness
Bewijs voor nurture (Watson):
- Little Albert: een angst voor ratten werd geconditioneerd, dus gedrag kan
geconditioneerd worden
De waarheid van nature-nurture ligt in het midden. De interactie tussen nature en nurture is
belangrijk voor onze ontwikkeling gen-omgeving interactie
Kritische periode: een periode waarin het zenuwstelsel vooral gevoelig is voor bepaalde
stimuli in de omgeving. Als een organisme niet de juiste stimulus krijgt in de nodige periode,
dan is het onmogelijk om later in het leven bepaalde vaardigheden/functies te ontwikkelen
- Onderzoek van Lortenz bestudeerde de hechting van ganzen, zij hebben een kritische
periode waarbij ze het eerste object wat beweegt volgen bij hechtingsgedrag van
mensen vind dit ook plaats langs kritische periode
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nienketeunissen1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
