Dit is een samenvatting van alle lessen van HDOP03 uit het schooljaar . Alle nodige afbeeldingen uit de Powerpoints zijn erin verwerkt. Tip: open de samenvatting NIET in Word Online, maar in de desktop app. Hierdoor zal de layout beter tot z'n recht komen!
Domesticatie: is het proces waarmee de mens (door fokken en selectie)
dieren en planten zodanig van eigenschappen verandert, dat deze steeds
meer aangepast raken aan het leven dichtbij en in dienst van de mens
Domesticatie is een geleidelijk proces
1. Verzamelen van planten
2. Gebruik van wilde planten rondom tijdelijke woonplaatsen
3. Plantensoorten aangepast aan verstoord en rijker milieu
4. Mens schept gunstige groeiomstandigheden = plantenteelt
5. Mens onderneemt activiteiten om gewenste planten te krijgen = plantenveredeling
Plantenteelt
- Vanaf 1500 n. Chr. door ontdekkingsreizen veel nieuwe gewassen
- Teler laat zijn gewassen bloeien
- Teler verzamelt zaad van de beste planten voor volgende seizoen
- Teler houdt de beste lokale variëteiten over
Traditionele plantenveredeling
- Selectie in het veld
- Het ‘vinden’ van nieuwe vormen en variëteiten
Plantenveredeling: omvat alle menselijke activiteiten gericht op de productie van planten met een
betere erfelijke aanleg voor de voorziening van menselijke behoeften
- Menselijke behoeften zijn:
- Voedselbron
- Kleding en constructiematerialen
- Genotsmiddelen
- Siergewassen
1. Kweken met ‘kwekersoog’
2. Onderzoek
Veredelingsdoelen
1. Opbrengst
2. Kwaliteit
3. Oogstzekerheid
4. Oogsttijdstip
5. Teeltkosten
6. Nieuwe vormen en typen
1. Opbrengst
- Effecten op ras, bodem en klimaat
- Fysiologisch opbrengst potentieel: meer ton/ha
- Hogere oogstindex = oogstbaar product t.o.v. totale droge stofproductie
- Gehalte aan eiwit/olie/suiker/gewenste stof
2. Kwaliteit
= het totaal aan eigenschappen van een product dat de mate van geschiktheid ervan voor het
beoogde gebruiksdoel bepaalt
1. Wensen van de consument
2. Verwerkingskwaliteit
3. Voedings-of voederwaarde
- Heeft vaak een negatieve correlatie met opbrengst
3. Oogstzekerheid
- Hoe groot is de kans dat je oogst (deels) mislukt
- Wordt bedreigd door:
- Biotische factoren: resistentie
- Abiotische factoren: tolerantie (bv. zouttolerantie)
- Fysiologische factoren (bv. legering/ombuigen bij granen
- Vaak positieve correlatie met opbrengst
4. Oogsttijdstip
- Vroeg oogsten vanwege:
- Primeurteelt
- Twee teelten per jaar
- Jaarrondteelt (daglengte-/temperatuurgevoeligheid)
- Vaak negatieve correlatie met opbrengst
5. Teeltkosten
- Denk aan:
- Synchrone afrijping bij spruitkool
- Lage energiebehoefte kasgewassen
6. Nieuwe vormen en typen
- Zoals wortels met nieuwe kleur
- Of tomaten in andere vorm
Rassen
- Een ras is een groep van planten binnen een cultuurgewas:
- DUS-criteria: Distinct, Uniform, Stable
- Binnen een cultuurgewas:
- U: waarin de plant een onderscheidbare eenheid vormt, die niet verder te splitsen is
- D: en die in haar karakteristieke eigenschappen
- S: op de voor het gewas gebruikelijke wijze constant reproduceerbaar is
Naamgeving soorten
- Soorten kunnen meerdere namen hebben → binaire naamgeving:
1. Botanische naam = geslachtsnaam + soortnaam
2. Commerciële naam = rasaanduiding
Bv. bloemkool
Familie Cruciferae
Geslacht (genus) Brassica
Soort (species) Brassica oleracea L.
Botanische variëteit B. oleracea var. Botrytis
Ras / Cultivar Alpha
Schrijf op als: Brassica oleracea ‘Alpha’
Les 2 – Vermeerdering en levenscycli – Campbell H13.1 & 13.2
Genetica (ergelijkheidsleer): is de wetenschap die erfelijkheid probeert
te beschrijven en verklaren
Heredity: Erfelijkheid, overerving, het doorgeven van eigenschappen van
de ene op de andere generatie
Belangrijke begrippen
Nakomelingen krijgen genen van hun ouders door het overerven van de
chromosomen
- DNA = desoxyribose nucleïne zuur
- Gen = klein stukje van een chromosoom → bevat informatie voor de
aanmaak van een bepaald eiwit en bepaalt hiedoor bepaalde kenmerken
- Locus = is de plaats van een gen op het chromosoom
- Allel = een bepaalde variant van een gen
- Gameet = geslachtscel → haploïde cel die dient voor seksuele reproductie
Generatieve vermeerdering
- 2 ouders (geslachtelijk)
- Unieke combinatie van genen in nakomelingen → genetische
variatie
- Meiose
Mitose
- Voorafgaand aan meiose: DNA replicatie en condensatie
- Zusterchromatiden uit elkaar
Meiose
- Meiose 1: homologe chromosomen uit elkaar
- Meiose 2: splitsing zuterchromatiden
Vegetatieve vermeerdering bij planten
- Wortelstokken → scheut uit okselknop, vlak onder oppervlak bodem
- Bollen → verdikte bladeren, voor opslaan voedsel
- Uitlopers → horizontale scheuten op oppervlak bodem → nieuwe
plantjes op knopen
- Knollen → ondergrondse opgezwollen stengel en zijwortels → kan hier
aan uiteinde nieuwe plant vormen
Vermeerdering uitgangsmateriaal
- Vegetatief of generatief aka planten of zaaien aka kloon vs. zaailing
- Doel vermeerdering: voortbrengen van specifieke eigenschappen van een ras
Kloon vs. Zaailing
- Kloon: geen bloemen/zaden nodig, zijn genetisch identiek → dus uniform
- Zaailing: meestel goedkoper, (bijna) altijd virusvrij, kunnen ook genetisch identiek zijn,
maar dit gaat niet vanzelf
Karyotype
- Karyotype: geeft het aantal
chromosomen weer, de
karakteristieke groottes en vormen
die ze tijdens de metafase aannemen.
- Bevat x aantal homologe
chromosomenparen → 1 paar van
moeder, 1 paar van vader
- Bij: - mens: x=23
- aardappel: x=12
- tulp: x=24
- erwt: x=7
- Een diploïde cel (2n) heeft 2 sets van
chromosomen, of wel 2 genomen
(mens: 2n = 46)
- Een gameet (n) heeft 1 set van
chromosomen (mens: n = 23)
Bevruchting en meiose wisselen
elkaar af in de levenscycli van
organismen, zoals bij de mens: →
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Gonzo420. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
