Samenvatting van de stof en het boek voor het vak sociologie voor psychologen, inclusief herhaling belangrijke stukken op het einde. Het boek is: Macionis, J., Peper, A. & Leun, J. van der (2019). De samenleving. Kennismaking met de sociologie (14e editie). Amsterdam: Pearson Education Benelux.
Sociologie voor Psychologie studenten
Macionis, J., Peper, A. & Leun, J. van der (2019). De samenleving. Kennismaking met de sociologie
(14e editie). Amsterdam: Pearson Education Benelux.
Samenvatting boek: De samenleving, kennismaking
met de sociologie
Hoofdstuk 1: Wat is sociologie?
1.1 Het sociologisch perspectief
Sociologie: Systematisch onderzoek van de menselijke samenleving
De kern van deze discipline bestaat uit een geheel eigen gezichtspunt wat de sociologische
visie of het sociologische perspectief wordt genoemd
o Peter Berger omschreef het sociologische perspectief als “het algemeen in het
bijzonder zien”. Hij bedoelde hiermee dat het ons helpt om in het gedrag van
bepaalde mensen algemene patronen te zien
Emile Durkheim heeft laten zien dat ook een uiterst persoonlijke handeling als zelfdoding onderhevig
is aan de invloed van sociale factoren. Hiermee toonde hij duidelijk aan hoe sociale factoren het
individuele gedrag kunnen beïnvloeden.
Mensen met sterke sociale banden zullen minder gauw tot zelfdoding overgaan dan meer
individualistische mensen. In een door mannen gedomineerde samenleving hebben mannen meer
vrijheid dan vrouwen. Maar deze vrijheid betekent ook meer sociaal isolement en dus een hoger
zelfdodingscijfer. Ook rijkere mensen hebben meer vrijheid dan arme mensen, maar ook deze
vrijheid gaat ten koste aan een hoger zelfdodingscijfer.
Iedereen kan de wereld vanuit het sociologische perspectief leren zien. Maar er zijn twee dingen die
hierbij helpen (meer inzicht in geven):
Een bestaan in de marges van de samenleving
o Geen deel uitmaken vaan een dominante groep in de samenleving
Het doormaken van een sociale crisis
o Periode waarin de samenleving veel verandering ondergaat of in een crisis verkeert
We kunnen beter overweg met de sociologische visie als we afstand nemen van onze gewoontes en
ons leven weer met nieuwsgierigheid bekijken.
1.2 Het belang van mondiale visie
De nieuwe informatietechnologie heeft de verste uithoeken in de wereld dichterbij gebracht. Dit
zorgt ervoor dat veel academische disciplines een mondiaal of globaal perspectief hebben gekregen
Globaal (of mondiaal) perspectief: Het onderzoeken van de wereld in zijn geheel en de
plaats die onze samenleving daarin inneemt
Welke betekenis heeft het globale perspectief voor de sociologie?
Een globaal bewustzijn is een logisch verlegstuk van het sociologisch perspectief.
De wereld kent 196 landen, die we aan de hand van het niveau van hun economische ontwikkeling in
3 categorieën kunnen indelen.
Hoge-inkomstenlanden: Landen met de hoogste algemene levensstandaard
o Gezamenlijk leveren deze landen de meeste goederen en diensten en hun inwoners
bezitten het merendeel van de rijkdommen.
Middeninkomenslanden: Landen met een levensstandaard die we als we de wereld in zijn
geheel bekijken, gemiddeld noemen.
, o In deze landen bestaat een grote sociale ongelijkheid, sommige mensen zijn extreem
rijk, maar de meesten leven onder slechte omstandigheden.
Lage-inkomstenlanden: Landen met een lage levensstandaard, waarvan de meeste inwoners
arm zijn
o Kenmerkend voor deze landen is dat sommige mensen extreem rijk zijn, maar dat de
meeste mensen onder erbarmelijke omstandigheden leven en weinig mogelijkheden
hebben om hun situatie te verbeteren.
We vergelijken de situatie in de rijke westerse landen met die in andere landen om verschillende
redenen:
Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven
o Om onszelf en de levenssituatie van andere te kunnen begrijpen moeten we enig
inzicht hebben in de verschillen tussen samenlevingen
De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen
Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt, zijn elders veel
ernstiger
Globaal denken helpt ons om meer inzicht in onszelf te krijgen
1.3 Het sociologische perspectief in de praktijk
Het hanteren van het sociologische perspectief is in veel opzichten zinvol
De sociologie speelt een belangrijke rol in het tot stand komen van de wetten en
overheidsmaatregelen die ons leven beïnvloeden
Op individueel niveau bevordert het sociologische perspectief onze persoonlijke groei en
bewustwording
Een studie van sociologie is een uitstekende voorbereiding op de arbeidsmarkt
Het hanteren van het sociologische perspectief maakt ons actiever en bewuster, en zorgt voor
kritischer nadenken. De sociologie heeft 4 positieve effecten
Aan de hand van het sociologische perspectief kunnen we nagaan wat er wel en niet klopt
aan het ‘alledaags denken’
Het sociologische perspectief geeft ons een beter inzicht in de mogelijkheden en de
hindernissen die we in ons dagelijks leven tegenkomen
Het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de
samenleving waarvan we deel uitmaken
De sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt door diversiteit
1.4 Het ontstaan van de sociologie
De ingrijpende veranderingen die zich in de 18 e en 19e eeuw in Europa afspeelden maakten dat
mensen meer na gingen denken over de samenleving en hun eigen positie daarin. Dit heeft de
ontwikkeling van de sociologie versneld.
De 3 belangrijke veranderingen die tot een transformatie van de samenleving hebben geleid:
De industrialisering
o Tradities die werden bepaald door leefomgeving kwamen in het gedrag
De groei van steden
o De straten werden bevolkt door anonieme gezichten (doordat je niet meer iedereen
kent wanneer de stad groeit)
Politieke veranderingen
o De aandacht werd verlegd van de morele verplichten die mensen tegenover God en
de koning hadden naar het nastreven van hun eigenbelang
Hierdoor werden de begrippen vrijheid en de rechten van het individu
geïntroduceerd
,Positivisme: Een op de empirische wetenschap gebaseerde wijze van inzicht verwerven
1.5 Sociologie en de moderne samenleving
Sociologie is een wetenschap die is ontstaan door belangrijke en ingrijpende sociale veranderingen in
de 18e en 19e eeuw. Deze periode wordt vaak aangeduid als de overgang van een traditionele naar
een moderne samenleving.
Moderniteit: Sociale patronen die het gevolg zijn van de industrialisering
Modernisering: Het sociale veranderingsproces dat in gang is gezet door de industrialisering
Peter Berger onderscheidde 4 belangrijke kenmerken van modernisering
Het verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen
o Elk individu heeft zijn eigen plaats in een traditionele samenleving. Mensen hebben
niet veel keuzemogelijkheden, maar zij hebben wel een sterk identiteitsbesef
De uitbreiding van persoonlijke keuzemogelijkheden
o Het verdwijnen van tradities heeft tot gevolg dat mensen hun eigen leven als een
oneindige reeks van keuze kunnen gaan zien (individualisering)
Grotere sociale diversiteit
o In pre-industriële samenlevingen zorgen hechte familiebanden en sterke
geloofsovertuigingen ervoor dat mensen zich conformeren. De modernisering
bevordert een meer rationeel, wetenschappelijk wereldbeeld, mensen krijgen steeds
meer keuzemogelijkheden.
Oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdsbewustzijn
o De premoderne mens richt zich op het verleden. De leden van de moderne
samenlevingen zijn meer met de toekomst bezig. Ook is de moderne mens gericht op
persoonlijk gewin, wil weten hoe laat het is en zal de uitdrukking ‘tijd is geld’
onderschrijven.
Volgens Durkheim werd de modernisering gekenmerkt door een toenemende arbeidsverdeling.
Arbeidsverdeling: Gespecialiseerde economische activiteiten
Alle leden van een traditionele samenleving verrichten min of meer dezelfde werkzaamheden, in een
moderne samenleving hebben mensen zeer gespecialiseerde rollen
Mechanische solidariteit
Organische solidariteit, De wederzijdse afhankelijkheid van mensen die gespecialiseerde arbeid
verrichten
Durkheim noemde de moderne samenleving “organisch” en de traditionele samenleving
“mechanisch”. Hij zag de modernisering niet als de teloorgang van de gemeenschap maar als een
overgang van de ene gemeenschap naar de andere.
Anomie, Durkheims term voor een situatie waarin een samenleving het individu weinig morele
richtlijnen te bieden heeft.
Volgens Durkheim is het percentage zelfdoding een goede graadmeter voor anomie.
Volgens Max Weber hield het begrip moderniteit in dat een traditioneel wereldbeeld vervangen
werd door een meer rationele denkwijze. In traditionele of pre-industriele samenlevingen hebben
tradities een remmend effect op sociale veranderingen.
Voor traditionele mensen staat de ‘waarheid’ min of meer gelijk aan ‘hoe de dingen altijd zijn
geweest’.
Voor de moderne mens is de ‘waarheid’ het resultaat van rationele processen.
Weber stelde dat de moderne samenleving ‘onttoverd’ is (religie wordt gerationaliseerd).
, In de ogen van Karl Marx staat de moderne samenleving gelijk aan kapitalisme. Hij beschouwde de
industriële revolutie in de eerste plaats als een kapitalistische revolutie. De opkomst van de
bourgeoisie (burgerij) in Europa schreef hij toe aan de uitbreiding van de handel.
Marx was het eens met de stelling dat de moderniteit de rol van kleine gemeenschappen verkleinde
(Tönnies), en hij was het ook eens met dat de moderniteit de arbeidsverdeling (Durkheim) en een
rationeel wereldbeeld (Weber) in de hand werkte. Maar hij beschouwde deze aspecten als condities
die het mogelijk maakten dat het kapitalisme volledig tot ontwikkeling zou komen.
3 hoofdvragen van de sociologiema
Hoe is sociale (on)gelijkheid mogelijk? (Marx)
Hoe is sociale (wan)orde mogelijk? (Durkheim)
Hoe werkt het proces van rationalisering (modernisering) van de wereld? (Weber)
1.6 Bloei en groei van de sociologie
In het begin van de 20ste eeuw kreeg de sociologie als academische discipline vaste grond onder de
voeten. De invloed van Comte’s ideeën was groot.
De sociologie in Nederland werd in eerste instantie bedreven door juristen, economen en geografen.
In Nederland kreeg de sociologie pas in 1922 een eerste hoogleraar, W.A. Bonger.
Na de Eerste Wereldoorlog kwam er steeds meer academische aandacht voor de sociologie.
In 1925 werd het tijdschrift mens en maatschappij opgericht, dis is nu nog steeds een belangrijk
Nederlands sociologisch tijdschrift.
De overheersende gedachte na de oorlog was dat de samenleving via onderzoek en beleid maakbaar
was. Ook het ontstaan en de uitbouw van de Nederlands verzorgingsstaat zorgde voor veel vraag
naar de kennis en kunde van sociologen en andere sociale wetenschappers.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisariebeek1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,48. Je zit daarna nergens aan vast.
