Sociaal werk: samenvatting Studie van het Sociaal Werk // 1e jaar // 1e semester
46 keer bekeken 2 keer verkocht
Vak
Studie van het Sociaal Werk
Instelling
Hogeschool Gent (HoGent)
Ik haalde een 14/20! Deze samenvatting bevat al het leermateriaal: alle powerpoints én alle aantekeningen tijdens de les. Powerpoints studeren bij dit vak is absoluut niet voldoende. Er wordt heel veel gevraagd naar zaken die extra verteld werden. Deze zaken kan je terugvinden in mijn samenvatting...
STUDIE VAN SOCIAAL WERK
Inhoud
Deel 1: Wat is sociaal werk?......................................................................................................................................6
Les 1: Inleiding + wat is sociaal werk?...................................................................................................................6
1. Inleiding in het sociaal werk..........................................................................................................................6
2. Sociaal werk als sociale praktijk....................................................................................................................7
3. Wat is sociaal werk?......................................................................................................................................7
3.1 De iNTERNATIONALE defintie (2000)......................................................................................................7
3.2 De globale definitie (2014)......................................................................................................................8
3.3 Van 2000 naar 2014................................................................................................................................8
A Waarom sociaal werk?...........................................................................................................................8
B Hoe gaat het sociaal werk dat bereiken?...............................................................................................8
C Wat doet sociaal werk?..........................................................................................................................9
D Waar?.....................................................................................................................................................9
E Nieuwe nadrukken.................................................................................................................................9
F Geleid door welke principes?.................................................................................................................9
Sociale interventie / tussenkomen / engageren.......................................................................................9
Wat leren we uit de definities?...............................................................................................................10
4. DNA van sociaal werk in vijf krachtlijnen....................................................................................................10
Les 2: geschiedenis van het sociaal werk: van de oudheid tot WOI...................................................................12
1. Inleiding: waarom geschiedenis…?.............................................................................................................12
1.1 Bronnen.................................................................................................................................................12
1.2 Accenten in de geschiedenis.................................................................................................................12
1.3 twee blikvelden.....................................................................................................................................12
2. De geschiedenis van het sociaal werk.........................................................................................................13
2.1 De oudheid (+/- 750 V.C. – 500)............................................................................................................13
2.2 Oudheid 2: de (laat)Romeinse samenleving (+/- 300-500)...................................................................13
2.3 Middeleeuwen (500-1500)....................................................................................................................14
2.4 De nieuwe tijden: renaissance en verlichting (1500-1800)...................................................................14
2.5 Vanaf het midden van de 19e eeuw tot WOII (1850-1940/45).............................................................15
Les 3: De geschiedenis van het sociaal werk: van in het interbellum tot het heden..........................................17
1. De opbouw van de verzorgingsstaat (1945-1980)......................................................................................17
2. Vier basisinstrumenten van de verzorgingsstaat........................................................................................19
2.1 De sociale zekerheid..............................................................................................................................19
2.2 De sociale bijstand.................................................................................................................................20
, 2.3 Sociale voorzieningen............................................................................................................................21
2.4 Sociale rechten......................................................................................................................................21
3. Ideologische fundamenten van de verzorgingsstaat..................................................................................22
3.1 Rechtvaardigheid...................................................................................................................................22
3.2 Verzekeringsprincipe en solidariteit......................................................................................................22
3.3 Het mensenrechtenparadigma en sociaal werk...................................................................................22
Selectief vs universeel.............................................................................................................................23
Negatieve vs positieve probleemformulering.........................................................................................23
Van een zakelijke technische benadering naar normatief......................................................................23
4. Ombouw van de verzorgingsstaat 1980/90 – heden / naar actieve welvaartsstaat..................................24
5. Van de middeleeuwen tot vandaag en terug..............................................................................................25
5.1 Gunstkarakter........................................................................................................................................25
5.2 Verzekeringskarakter............................................................................................................................25
5.3 Rechtskarakter......................................................................................................................................25
5.4 Samen / leven onder druk: rechtendenken en activering....................................................................25
Les 4: Spanningsvelden in sociaal werk...............................................................................................................26
1. Inleiding: spanningen in het hart van sociaal werk.....................................................................................26
2. Professionalisering van het sociaal werk....................................................................................................26
2.1 Technische professionalisering.............................................................................................................26
2.2 Normatieve professionalisering............................................................................................................27
2.3. Professionalisering van het sociaal werk.............................................................................................27
3. Spanningsvelden.........................................................................................................................................27
3.1 Spanning individu – samenleving..........................................................................................................27
3.2 Spanning beheersing en emancipatie...................................................................................................27
3.3 Spanningsvelden hangen samen...........................................................................................................28
Les 5: Handelingsdimensies in het sociaal werk: drie basismethodieken..........................................................28
1. Methoden, methodieken en methodisch werken?....................................................................................28
2. Drie basismethodieken................................................................................................................................29
2.1 Social case work....................................................................................................................................29
2.1.1 Ontstaan.........................................................................................................................................29
2.1.2 Basiskenmerken.............................................................................................................................30
2.1.3 Evolutie...........................................................................................................................................30
2.2 Social group work..................................................................................................................................30
2.2.1 Ontstaan.........................................................................................................................................30
2.2.2 Basiskenmerken.............................................................................................................................31
2.2.3 Stromingen en vormen...................................................................................................................31
2.3 Community work (samenlevingsopbouw)............................................................................................31
2
Studie van Sociaal Werk
, 2.3.1 Ontstaan.........................................................................................................................................32
2.3.2 Basiskenmerken.............................................................................................................................32
2.3.3 Vormen...........................................................................................................................................32
3. Tot slot.........................................................................................................................................................33
Les 6: Deelbesluiten deel 1: Wat is het sociaal werk?........................................................................................33
1. Sociaal werk op de brug tussen mens en samenleving...............................................................................33
2. Sociaal werk als sociaal construct...............................................................................................................33
3. De drie dimensies van het sociaal werk doorheen deze bachelor SW aan Hogent....................................34
3.1 Sociaal werk als werkveld......................................................................................................................34
3.2 Sociaal werk als beroep.........................................................................................................................35
3.2.1 Sociaal werk als beroep: vraagstuk 1.............................................................................................35
3.2.2 Sociaal werk als beroep: vraagstuk 2.............................................................................................36
3.3 Sociaal werk als wetenschap.................................................................................................................36
3.3.1 Eerste discussie: beschrijven of handelen?....................................................................................36
3.3.2 Tweede discussie: natuurwetenschap of sociale wetenschap?....................................................37
4. De opbouw van de opleiding.......................................................................................................................37
4.1 Een groep ondersteunende wetenschappen........................................................................................37
4.2 Sociaal werk als werkveld......................................................................................................................37
4.3 Sociaal werk als beroep.........................................................................................................................37
4.4 Sociaal werk als wetenschap.................................................................................................................37
Deel 2: Wat doet het sociaal werk?........................................................................................................................37
Les 1: Opstart deel 2............................................................................................................................................37
1. Sociale interventies.....................................................................................................................................37
2. Proces van probleemdefiniëring.................................................................................................................38
A. Constructie van een probleem naar een sociaal probleem....................................................................38
B. Constructie van een sociaal probleem tot en door een sociale interventie...........................................39
3. Kwadrantenschema van Vranken...............................................................................................................39
Les 2: Paradigmatische achtergronden die het sociaal werk voeden (PAYNE)...................................................41
1. Paradigmatische achtergronden van Payne................................................................................................41
1.1 Individueel – reformistische benadering..............................................................................................42
1.2 Reflexief – therapeutische benadering.................................................................................................43
1.3 Sociaal collectivistische benadering......................................................................................................43
2.Verschillende perspectieven binnen de individueel – reformistische benadering......................................44
2.3 Psychodynamische perspectieven........................................................................................................44
2.2 Cognitief-behavioristische theorieën....................................................................................................45
2.3 Systemische en ecologische perspectieven (jaren 60-70)....................................................................46
Les 3: Reflexief-therapeutische en sociaal collectivistische benadering............................................................46
3
Studie van Sociaal Werk
, 1. Verschillende perspectieven binnen de reflexief-therapeutische benadering...........................................46
1.1 Sociale psychologie...............................................................................................................................46
1.2 Sociale constructietheorieën.................................................................................................................47
1.2.1 Kritieken = bedenkingen op sociale constructie en sociale psychologie.......................................47
1.3 Humanisme, existentialisme en spiritualisme......................................................................................47
1.4 Kernideeën............................................................................................................................................47
1.4.1 Kritieken op humanisme, existentionalisme en spiritualisme.......................................................47
2. Verschillende perspectieven binnen de sociaal-collectivistische benadering............................................47
2.1 Radicaal sociaal werk............................................................................................................................48
2.1.1 Kritieken op radicaal sociaal werk..................................................................................................49
2.2 Kritisch sociaal werk..............................................................................................................................49
2.2.1 Kritieken op kritisch sociaal werk...................................................................................................49
2.3 Feministische perspectieven.................................................................................................................49
2.4 Empowerment en advocacy..................................................................................................................49
Les 4: Actuele ontwikkelingen.............................................................................................................................49
I. Vermaatschappelijking.................................................................................................................................49
1. Historische achtergrond..........................................................................................................................49
2. Vermaatschappelijking van de zorg: begripsbepaling.............................................................................50
2.1 Vermaatschappelijking van de zorg als muralisering van de zorg....................................................50
2.2 Vermaatschappelijking van de zorg als antwoord op categoriaal georganiseerde zorg..................51
2.3 Vermaatschappelijking van de zorg als verbinding van de zorgsector met andere sectoren..........51
2.4 Vermaatschappelijking van de zorg als collectieve verantwoordelijkheid.......................................51
3. Vermaatschappelijk van de zorg: doelen................................................................................................51
4. Sociaal-politiek referentiekader..............................................................................................................51
4.1 Wijzigend mensbeeld (individualisering)..........................................................................................51
4.2 Communitarisme (“community care”)..............................................................................................52
4.3 New public management..................................................................................................................52
5. Uitdagingen.............................................................................................................................................52
6. Kritieken..................................................................................................................................................52
6.1 Kritieken: vermaatschappelijking van de zorg als tegenbeweging ten aanzien van
professionalisering van de zorg...............................................................................................................52
6.2 Kritieken: vermaatschappelijking van de zorg als individualisering van de zorg?............................53
6.3 Kritieken: vermaatschappelijking van de zorg als waarde................................................................53
6.4 Kritieken: Vermaatschappelijking van de zorg als besparing in de zorg?.........................................53
6.5 Kritieken: vermaatschappelijking van de zorg in een zorgwekkende maatschappij?......................53
Les 5: Vervolg actuele ontwikkelingen................................................................................................................53
II. Vermarkting.................................................................................................................................................53
4
Studie van Sociaal Werk
, 1. Vermarkting: begripsbepaling.................................................................................................................53
2. Vermarkting: sociaal-politiek kader........................................................................................................54
3. Vermarkting: kritieken.............................................................................................................................54
III. Bureaucratisering.......................................................................................................................................55
1. Bureaucratisering: begripsbepaling........................................................................................................55
2. Bureaucratisering: sociaal-politieke referentiekaders............................................................................55
3. Bureaucratisering: kritieken....................................................................................................................55
Les 6: Actuele ontwikkeling “transnationaal werk”............................................................................................56
Introductie: grensoverstijgend sociaal werk...................................................................................................56
SOCIAAL WERK: verankerd in een transnationale realiteit.............................................................................56
Basisbegrippen............................................................................................................................................56
1. Globalisering als een multidimensionaal concept..................................................................................57
2. Sociaal werk in een geglobaliseerde wereld...........................................................................................58
Majority – minority steden: wat “daar” gebeurt heeft “hier” impact............................................................58
Sociaal werk als grensoverschrijdend beroep.................................................................................................58
1. Historisch perspectief..............................................................................................................................58
Kritieken op de term internationaal sociaal werk...........................................................................................59
5
Studie van Sociaal Werk
,DEEL 1: WAT IS SOCIAAL WERK?
LES 1: INLEIDING + WAT IS SOCIAAL WERK?
1. INLEIDING IN HET SOCIAAL WERK
Sociaal werk: 3 dimensies (= invalshoeken als we over sociaal werk spreken)
Als werkveld: focus op opdeling / organisatie van het sociaal werk in sociale voorzieningen
- Alle organisaties die aan sociaal werk doen, worden ingedeeld volgens bepaalde werkvelden
- Hoe hebben we alle organisaties ingedeeld? (Boek: Sociale Kaart)
Als beroep: focus op (gediplomeerde) sociaal werker
- Welke specifieke taken in een organisatie kan / mag ik doen?
Als wetenschap: Focus op wetenschappelijke studie van sociale interventies
- T.A.V. wie wordt er geïntervenieerd? (= tussenkomen in het leven van mensen)
- Wanneer wordt er geïntervenieerd? (= wanneer de moeite om sociaal werkers in te zetten?)
Bv: spijbelen tot 1970 geen probleem, nu wel! (rechtbank, verlies kindergeld, politie, …)
1970: overschakeling kenniseconomie (hard werken technologie, kennis)
- Hoe wordt er geïntervenieerd?
- Op welke gronden?
SOCIAAL WERK ALS WETENSCHAP: HANDELINGSWETENSCHAP
Voordeel overheid kennis / tewerkstelling:
Per werknemer 13,07% / maand van het loon
Betere economie
Technologische vooruitgang
Angst: criminaliteit
Technieken om je Belg te voelen:
Waarden en normen lanceren
Vlag
Volksliederen
Munteenheid (voor de Euro: ieder Europees land een andere munt)
Hoofdstad
+/- 100 jaar oud
Vrouwen en sociaal werk
- Ontstaat door vrouwen voor vrouwen
- Ontstaan door burgervrouwen en katholieke instellingen
Internationaal wijd verspreid beroep
40 000 in Vlaanderen: 33 000 mannen
6
Studie van Sociaal Werk
,Belangrijke vrouwen:
Jane Addams: grondlegger voor groepswerk
Mary Richmond: grondlegger basismethode individueel MW
Alice Salomon: zeer grote invloed in Vlaanderen (Duitse afkomst)
Maria Baers: officiële beroepstitel
Gerda De Bock: directrice CHEESE (vroegere HoGent)
2. SOCIAAL WERK ALS SOCIALE PRAKTIJK
Een beroep, een werkveld, een wetenschap met een eigen kennisgeheel maakt dat sociaal werk ook wel als
een sociale praktijk te typeren valt.
Sociale werkbril = eigen taal, eigen spelregels, vaardigheden en competenties
Sociaal werker moet sociale werktaal leren met vaardigheden en competenties
Beroep: zal sociaal werker zelfde doen als criminoloog?
Sociaal werker zal anders kijken dan een criminoloog, psycholoog, onderwijskundige, …
Werkveld: naar welke werkvelden kan het probleem zijn?
Wetenschap: hoe gaan wetenschappen om met problemen?
3. WAT IS SOCIAAL WERK?
3.1 DE INTERNATIONALE DEFINTIE (2000)
“De sociaal werker bevordert sociale verandering, probleemoplossingen in intermenselijke relaties,
‘empowerment’ en bevrijding van mensen met het oog op het bevorderen van hun welzijn. Door gebruik te
maken van theorieën over menselijk gedrag en sociale systemen intervenieert sociaal werk daar waar
mensen met hun omgeving in interactie treden. Mensenrechten en sociale rechtvaardigheid zijn in het
sociaal werk essentieel.”
Sociaal werkers interveniëren in het leven van mensen om welzijn te verhogen
Kernconcept van sociaal werk in 2000?
INTERVENTIES: kan begrepen worden op 2 verschillende manieren:
- Sociale interventie: SW als expert die van buitenaf oplossing voorstelt
Technische professionalisering
- Tussenkomen in sociale probleemsituatie: SW heeft geen expertenrol. Wel dialoog tussen
partijen en aandacht voor context en historiciteit
Normatieve professionalisering
Technische professionalisering: je gaat je beste gesprekstechnieken / methodieken inzitten om de persoon te
helpen. Je staat buiten de probleemdefinitie, je stelt de probleemdefinitie niet in vraag, je bent expert van
buitenaf) De dingen doen
Normatieve professionalisering: je gaat de probleemdefinitie bevragen (hoe komt het?), je krijgt uitgebreid
antwoord van de cliënt (in dialoog met je cliënt, wat is het probleem?), je krijgt inzicht op het probleem (bv:
externe factoren zoals thuissituatie) Wat zijn de goede dingen doen?
Verband met sociale probleemdefiniëring: probleem – sociaal probleem – interventie
Verband met sociaal werk als handelingswetenschap
7
Studie van Sociaal Werk
, Op macroniveau (= niveau van de maatschappij)
“Een sociaal probleem evolueert als een deel van de samenleving begint te zien als een groep van mensen
een probleem heeft”
Bv: pedofilie in de Kerk / sportclubs
Door macht in de samenleving (machtonderdrukking zorgt ervoor dat mensen niet spreken)
Interventie: overheid stelt budget vrij om hulp in te schakelen
Plots wordt een probleem, een sociaal probleem wil niet zeggen dat er een interventie zal zijn
“Gezin is hoeksteen van de samenleving” – Kerk
3.2 DE GLOBALE DEFINITIE (2014)
“Sociaal werk is een praktijkgebaseerd beroep én een academische discipline die sociale verandering en
sociale ontwikkeling promoot, evenals sociale cohesie en de empowerment en bevrijding van mensen.
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor
diversiteiten staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door theorieën van sociaal werk, de sociale en
de humane wetenschappen en door lokale kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om de
uitdagingen van het leven aan te gaan en het WELZIJN te verhogen.”
3.3 VAN 2000 NAAR 2014
A WAAROM SOCIAAL WERK?
Men kijkt meer op structureel niveau (sociale verandering op MAKRO – niveau)
- Individueel niveau (MICRO – niveau): mensen opleiden
- Niveau samenleving (MACRO – niveau): extra jobs creëren (lagergeschoolde jobs?)
Drie algemene doelen (2014):
Bevorderen van sociale verandering en ontwikkeling
Sociale cohesie (verbinding tussen mensen) verschijnt als doel, terwijl probleemoplossing in
intermenselijke relaties verdwijnt
Empowerment (mensen sterker maken om hun eigen welzijn voor een stuk te verbeteren) en
bevrijding van mensen (blijft onveranderd)
In 2000: 1 finaliteit
Welzijn van mensen bevorderen
In 2014: 2 finaliteiten
Het welzijn van mensen bevorderen (nadruk op proces eerder dan product)
De uitdagingen van het leven aangaan
Leerprocessen op gang trekken! mensen dingen aanleren ipv het voor hen te doen
B HOE GAAT HET SOCIAAL WERK DAT BEREIKEN?
8
Studie van Sociaal Werk
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lukavandenbunder. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,59. Je zit daarna nergens aan vast.
