Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Dit betekent dat taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden op verschillende niveaus zijn belegd. Hierbij is het grondbeginsel: ‘decentraal
1
, wat kan, centraal wat moet’. Vanuit dit beginsel zijn in de afgelopen jaren op verschillende
beleidsterreinen taken overgedragen aan provincies en/of gemeenten (Kenniscentrum voor beleid en
regelgeving, 2019). Het sociale domein heeft in de afgelopen jaren een aanzienlijke verandering
doorgemaakt. Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor de jeugdzorg, werk en inkomen en
zorg aan langdurig zieken en ouderen (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
2019). De overdracht moest leiden tot een hogere kwaliteit van dienstverlening, aangezien gemeenten
op lokaal niveau beter in staat zijn om maatwerk te leveren en in te spelen op wisselende
omstandigheden (Hulst, 2017, p. 14). De nieuwe taken zijn vastgelegd in de Jeugdwet, de
Participatiewet en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning.
De Jeugdwet moest voorkomen dat ouders en jeugdigen verdwaalden in een bureaucratisch
systeem, waar procedures en wachtlijsten de boventoon voeren. De toegang tot hulp zou aan de hand
van de Jeugdwet laagdrempelig worden, waarmee de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie
van jeugdigen worden verhoogd. Hierbij was de veronderstelling dat de decentralisatie naar
gemeenten zou leiden tot een betere, maar voornaamst goedkopere jeugdzorg. Deze veronderstelling
stond haaks op de verwachtingen in het veld van instellingen, professionals en gebruikers van de
jeugdzorg (Fleurke et al., 2021, p. 355). Gemeenteraden werden gezien als ‘buitenstaanders’ die
zonder enige kennis de opdracht kregen om de jeugdzorg vorm te geven. Na een heikel avontuur
luidde de Sociaal-Economische Raad dit jaar dan ook de noodklok: het gaat kwalijk met de jeugdzorg.
De wachtlijsten zijn lang, de werkdruk is hoog en gemeenten hebben moeite om het budget voor de
jeugdzorg efficiënt in te zetten. Het demissionaire kabinet heeft hierdoor besloten 1,9 miljard euro in
2022 te verlenen aan gemeenten om de misstanden in de jeugdzorg op te lossen (NOS, 2021). Echter,
is deze stap wel wenselijk? Moeten we doorgaan met het bekostigen van gemeenten om de Jeugdwet
te optimaliseren? Dit essay pleit voor het herzien van de decentralisatie van de jeugdzorg en refereert
hiermee terug naar het grondbeginsel: ‘decentraal wat kan, centraal wat moet’.
Transitie & neoliberale stroming
Nederland heeft de afgelopen jaren een transitie doorgemaakt van een ‘klassieke verzorgingsstaat’
naar een ‘participatiesamenleving’ (Täuber, 2015). De verzorgingsstaat was gericht op het bieden van
sociale zekerheid. Aan het bewerkstelligen van deze ambitie lag een bepaalde normen- en
waardenpatroon ten grondslag. Deze normen bestonden uit wederkerigheid en het moderne
arbeidsethos, en de waarden uit solidariteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid (Trommel et al.,
2004, p. 30). De overheid was in toenemende mate verantwoordelijk voor het formuleren en uitvoeren
van zorgarrangementen, en speelde hierdoor een actieve rol richting haar burgers. Dit leidde
dientengevolge tot een situatie waarin burgers in zekere mate afhankelijk werden van de overheid en
hun gedrag hierop gingen aanpassen.
Overconsumptie, passieve solidariteit en een stijging van de zorgkosten werden de zorgen van de dag
(Trommel et al., 2004). Deze centralistische benadering stuitte begin jaren zeventig op steeds meer
bezwaren. Lagere overheden lieten bij uitstek weten dat de eigen verantwoordelijkheid en
doelmatigheid van het lokale bestuur gebukt gaan onder de vergaande bemoeienis van het rijk. Het
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SanneBoom. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.