100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Samenvatting H5 Erfelijkheid §1 t/m 5 biologie Nectar 4 Vwo FLEX-boek €3,99
In winkelwagen

Samenvatting

Samenvatting H5 Erfelijkheid §1 t/m 5 biologie Nectar 4 Vwo FLEX-boek

 13 keer bekeken  1 keer verkocht

Samenvatting H5 §1 t/m 5 biologie Nectar 4 Vwo FLEX-boek over het onderwerp Erfelijkheid.

Laatste update van het document: 1 jaar geleden

Voorbeeld 2 van de 5  pagina's

  • 8 juni 2023
  • 11 juni 2023
  • 5
  • 2022/2023
  • Samenvatting
Alle documenten voor dit vak (5569)
avatar-seller
esms
Biologie hfdst 5 Erfelijkheid vwo 4

§5.1 Verschillen tussen mensen

Fenotype; al je waarneembare en eigenschappen die te maken hebben met het
functioneren van je lichaam = gebaseerd op combinatie van het genotype + leefomgeving.
Kan veranderen.

Genotype; alle genen in onze cellen (DNA). Kan niet veranderen.

Sommige eigenschappen, als je bloedgroep, worden uitsluitend bepaald door je genotype.
Andere eigenschappen hangen af van je leefomgeving of leefstijl.

Gen; stukje DNA dat codeert voor een eiwit/specifieke eigenschap.

Genoom; al het DNA in een organisme (zo’n 3,1 miljard nucleotiden). Ligt vast in je 23 paar
chromosomen. Ieder mens heeft uniek genoom, m.u.v. een aantal overeenkomsten
(aanwezigheid van hart & longen).

Mutaties; leiden tot veranderingen in het DNA en variatie in genotype. Veroorzaakt door
bepaalde stoffen, straling & lichaamswarmte.

Allel; variatie van een gen > gen = oogkleur & allel = groen. Een aantal, door mutaties
veranderde allelen, leidt tot receptoren die vrijwel normaal werken (onschadelijk).

Haplotype; combinatie van alle allelen samen op één chromosoom. Veel chromosomen, dus
groot aantal haplotypen.

23 chromosomen van vader & 23 van moeder > 46 chromosomen in totaal.

Cholesterol:
1) Actieve genen in lever > productie cholesterol > gebruik voor opbouw cellen &
hormonen. Lever breekt ook cholesterol af > veel actieve genen nodig.
2) Voedsel met verzadigde vetten > bloed vervoert hydrofobe cholesterol verpakt in
blaasjes > speciale cel receptoren zorgen voor de opname.

Familiaire hypercholesterolemie (FH); een aandoening waarbij allelen betrokken zijn die wel
schadelijke gevolgen hebben > verlaagde productie van receptoren/niet goed werkende
receptoren > cellen kunnen te weinig blaasjes met cholesterol uit bloed halen > verhoogd
cholesterolgehalte.
- Oorzaak: FH-patiënten > op chromosomenpaar 19 meestal bij beide allelen een
aantal basen weggevallen in het LDLR-gen. Niet te zien in Karyogram.
- Voorkomen van FH: vermijden van verzadigde vetten, voldoende beweging voor
vetverbranding, niet roken en gebruik van statines, medicijnen, die de
cholesterolproductie door de lever afremmen.

, §5.2 Chromosomen bestuderen

Celkern van menselijke cel bevat 23 paar chromosomen. Een paar is, m.u.v. het X- & Y-
chromosoom van een man, altijd homoloog > gelijk van vorm en grootte. Onderling
verschillen de paren in grootte en plaats van de centromeer (plaats waar twee chromotiden,
tijdens de celdeling, het langst aan elkaar gekoppeld zijn).

In metafase zijn de chromosomen verdubbeld.

Karyogram; weergave van de combinatie chromosomen. Gesorteerd op lengte van
chromosoom: lang – kort. Kan dergelijke chromosoommutaties of genoommutaties als
monosomie of trisomie aanduiden.

Karyotype; aanduiding van het aantal en de combinatie van chromosomen. Man = 46, XY &
vrouw = 46, XX. Een afwijking wordt aangeduid met een chromosoom meer/minder en een
vermelding van het afwijkende chromosoom > trisomie 21 > 47, XX, +21.

Eerste 22 chromosoom paren = autosomen. Het 23e paar = geslachtschromosoom (bij
meiden XX & bij jongens XY). Het X-chromosoom bevat meer genen, dan het
Y-chromosoom.
- SRY-gen; mannelijk geslacht gen, dat al vroeg in de embryonale ontwikkeling de
ontwikkelingen van de geslachtsorganen in de mannelijke richting stuurt. Ontbreekt
bij vrouwen.

Genen liggen onregelmatig verspreid over de chromosomen > ene chromosoom bevat meer
genen dan andere chromosoom (heeft geen verband met grootte chromosoom).

Monosomie = chromosoom te weinig genoommutatie, ontstaan door fout tijdens
Trisomie = chromosoom te veel meiose > ernstige afwijkingen, mislukte embryo’s

Oorzaak fout meiose: homologe chromosomen van een chromosomenpaar (meiose 1)/de
chromotiden (meiose 2) zijn niet uiteengegaan > geslachtscellen kregen te veel/weinig
chromosomen.

Aantal vormen niet-levensvatbaar andere wel:
- Syndroom van Turner: meisjes met maar één X-chromosoom > vaak klein &
hartafwijking (monosomie, karyotype: 45, X).
- Syndroom van Down: extra chromosoom 21 > langzamere ontwikkeling & kortere
levensverwachting (trisomie, karyotype: 47, XX, +21).

Chromosoommutatie; verandering in het erfelijk materiaal – delen van twee niet-homologe
chromosomen zijn uitgewisseld of een chromosoomdeel is verplaatst naar een ander
chromosoom = translocatie (heeft geen effect op drager). Voor kinderen van drager geldt
een kans op mono- of trisomie.

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esms. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€3,99  1x  verkocht
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd