Complete samenvatting van de cursus Ontwikkelingsleer. De samenvatting bestaat uit alle colleges met relevante aantekeningen. Met deze samenvatting heb ik zelf het tentamen in één keer gehaald ().
TOPIC 1: INTRODUCTIE
Wat is ontwikkelingspsychologie?
Wat is ontwikkeling? Smalle visie
o Sequentieel – verschillende stadia / niveaus / fases
o Unidirectioneel – eerdere veranderingen zijn een voorwaarde voor latere
o End state (eindstaat) – hogere waarde dan de oorspronkelijke staat, mensen ontwikkelen
zich naar iets wat beter is
o Onomkeerbaar in de vooruitgang, als je eenmaal een hoger niveau hebt bereikt kan je niet
meer terug naar een lager niveau
o Kwalitatief – structurele transformaties
o Biologische groei – onafhankelijk van cultuur
o Universeel – hetzelfde voor iedereen
Wat is ontwikkeling? Brede visie
o Niet noodzakelijk gebaseerd op fases die elkaar opvolgen
o Heeft niet altijd een eindstaat die een hogere waarde heeft (bijv. persoonlijkheid), de een is
niet per se beter dan de ander
o Is zowel kwalitatief als kwantitatief (bijv. taal – aantal woorden)
o Kan universeel zijn, maar ook verschillen tussen personen
o Wordt beïnvloed door cultuur en biologie
o Kan binnen personen in positieve zin maar ook in negatieve zin, afhankelijk van de
omstandigheden (plastisch). De manier waarop we ons ontwikkelen kan veranderen (binnen
mensen).
Twee manieren om ontwikkeling te onderzoeken:
1) Binnen personen (intra-individueel)
2) Tussen personen (interindividueel)
Ontwikkelingspsychologie = de veranderingen binnen personen gedurende de levensloop, en de
verschillen en overeenkomsten tussen personen met betrekking tot de aard van de veranderingen.
Het doel is niet alleen om deze intrapersoonlijke veranderingen en interpersoonlijke verschillen te
beschrijven, maar ook om te verklaren waarom ze plaatsvinden en om te zoeken naar manieren om
ze zo optimaal mogelijk te veranderen.
Wat ontwikkelt wanneer, hoe, en waarom?
De “wat” in ontwikkelingspsychologie:
,Deze categorieën interacteren ook met elkaar.
Ontwikkelingspsychologie focust zich op…
Normatieve ontwikkeling en individuele verschillen
o Wat is de normatieve ontwikkeling?
o Welke afwijkingen van de norm zijn waarschijnlijk?
o Hoe kunnen deze afwijkingen verklaard worden?
o Wat betekenen ze voor de toekomst? Zijn ze stabiel? Veranderen ze?
o Hoe kan de toekomstige ontwikkeling op een gunstige manier beïnvloed worden?
o Hoe kunnen mensen beter bestand worden tegen negatieve invloeden van anderen?
o Hoe kunnen we de kans vergroten dat mensen om kunnen gaan met negatieve
gebeurtenissen?
De “wanneer” in ontwikkelingspsychologie
Wat ontwikkelt wanneer? Bij het bestuderen van de normatieve ontwikkeling, linken we belangrijke
veranderingen in de ontwikkeling aan bepaalde leeftijden.
-> Hoe kunnen we deze leeftijdsperioden classificeren?
o Prenatale periode – voor de geboorte.
o Zuigelingenperiode – de babytijd.
o Preschool – de peuter/kleutertijd
o Middelschool – de lagere school leeftijd, dus de tijd tussen de kleutertijd en de puberteit in,
wordt ook soms de schoolgaande leeftijd genoemd.
o Adolescentie.
o Emerging adulthood, jongvolwassenheid – de overgangsperiode tussen adolescentie en
volwassenheid.
o Vroege volwassenheid.
o Midden volwassenheid (middelbare leeftijd).
o Late volwassenheid.
Twee fases van de oude leeftijd:
Jong oud: 60 – 80 jaar Oud oud: 80 – 100 jaar
Nog relatief gezond en actief. Toegenomen risico voor fysieke en cognitieve
problemen.
Maar er zijn zeer grote verschillen tussen individuen (leeftijd is niet erg informatief).
!!! Biologische leeftijd is nooit verantwoordelijk voor veranderingen, en verklaart veranderingen
daarom ook niet. Veranderingen kunnen alleen correleren met leeftijd – “vehicle” of change. Leeftijd
opzich is niet de oorzaak van ontwikkeling en verandering.
Het doel is het linken van de veranderingen aan de “waarom”: welke mechanismen drijven
ontwikkeling?
Tijdschaal van ontwikkeling: variabiliteit (= korte termijn veranderingen die min of meer omkeerbaar
zijn), bijv. emoties vs. verandering (= min of meer blijvend), bijv. taalontwikkeling bij kinderen.
,-> Variabiliteit kan verandering voorspellen. Variabiliteit kan leiden tot blijvende verandering, bijv. als
je emoties telkens negatief zijn dan kan het leiden continue negativiteit zoals depressie.
Leeftijd…
… op een continue manier … vergelijken tussen groepen
Correlatie tussen leeftijd en vaardigheid. Leeftijdsgroepen, leeftijd als
categorische variabele.
We kunnen kijken naar…
… individuen van verschillende leeftijden op … dezelfde individuen op
hetzelfde tijdsmoment. verschillende tijdsmomenten.
Verschil onderzoeken. Verandering onderzoeken.
↓ ↓
Cross-sectionele designs. Longitudinale designs.
Groepen van individuen van verschillende leeftijden Eén groep van individuen over een
bestuderen op hetzelfde tijdsmoment. langere tijdsperiode bestuderen.
-> Verschillen tussen personen meten. -> Verschillen binnen personen
meten.
Cohort = iedere groep uit dezelfde culturele omgeving en hetzelfde tijdsinterval.
Cohorteffecten = verschillen in variabelen die relevant zijn voor de ontwikkeling die voortkomen uit
(niet-leeftijd gerelateerde) factoren waaraan iedere geboortecohort is blootgesteld. Bijv. oorlog,
onderwijsplicht, coronapandemie etc.
, -> Geobserveerde verschillen zijn veroorzaakt door cohortkenmerken, NIET door de leeftijd zelf.
Ze vormen een groot probleem voor cross-sectionele en longitudinale designs, omdat je ze niet kan
onderscheiden van leeftijdseffecten.
Cross-sectionele designs
Voordelen
o Economisch m.b.t. tijd (weinig tijd tussen meting en resultaten).
o Redelijk goedkoop.
o Toont overeenkomsten en verschillen tussen leeftijdsgroepen.
Nadelen
o Leeftijdseffecten zijn verstrengeld met cohorteffecten.
o Geen informatie over individuele ontwikkeling (interpersoonlijke verschillen i.p.v.
intrapersoonlijke verandering).
o Beperkt generaliseerbaar naar andere meetmomenten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper peeterspleun. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
