In deze samenvatting en bijlagen zit een samenvatting van het hoorcollege rond neurodiversiteit voor het vak OLOD 4: begeleiden van personen met ASS. Ideaal voor het open boek examen.
Lore De Moor OLOD 4: begeleiden van personen met ASS
Neurodiversiteit
Van het burgerschapsparadigma naar het neurodiversiteitsparadigma
De laatste jaren wint het neurodiversiteitsdenken in toenemende mate aan belang.
Overlap
• Gelijkwaardigheid van mensen
• Empowerment van mensen met een beperking
• Het streven naar emancipatie van mensen met een beperking
Verschil
• Het burgerschapsparadigma legt meer de klemtoon op de individuele rechten en plichten
van mensen met een handicap, zoals opgetekend in het VN Conventie van Rechten van
Mensen met een Handicap, en is daarmee een meer individualistisch en juridisch model.
• Bovenstaande is een belangrijke invalshoek, maar ondanks het nastreven van inclusie van
mensen met een handicap, onderstreept zo’n benadering op een manier de tweedeling
tussen een gezonde, neurotypische meerderheid, en een zieke, gehandicapte,
neurodivergente minderheid voor wie er speciale noden en uitzonderingsmaatregelen
nodig zijn. Het neurodiversiteitsparadigma gaat in tegen deze tweedeling door de grote
diversiteit qua functioneren als uitgangspunt te nemen.
Wat is autisme?
Belang van het nagaan wat voor de persoon waarmee je samenwerkt de definitie is van autisme.
Heterogeen = een spectrum
Meerduidig = verschillende dimensies van betekenissen heeft
• Een klinische diagnose
o Psychiaters = niet iets neutraal, mensen met problemen die een diagnose krijgen op
basis van gedrag en functioneren
• Een ontwikkelingsstoornis
• Een onderliggende realiteit
o Neurologisch
o Genetisch
o Omgevingsfactoren
• Een cultureel-historisch gegeven
o Niet toevallig dat dit neurotype pas midden 20e eeuw een naam heeft gekregen,
maar is er altijd al geweest
o Mogelijks is er een reden waarom het pas dan benoemd is geworden
§ Het manier van denken dat autistische mensen zich verbonden en hierdoor
een naam moest krijgen
• Een verzinsel?
o Gebaseerd op een heel biologische opvatting van ASS, omdat we het gen niet
kunnen vinden of een hersendeel waarin je ASS kunt terugvinden.
• Een handicap
o Een identiteit of persoonlijkheidskenmerk
o Een politieke identiteit
§ Een naam aan een gedeelde ervaring die je kan gebruiken om te zeggen dat
je er ook mag zijn
o Een gave
1
,Lore De Moor OLOD 4: begeleiden van personen met ASS
Autisme en neurodiversiteit
• Neurotypisch – neurodiverse – neurodivergent
o Idee van neurodiversiteit
o Gegroeid vanuit autismebeweging (Judy Singer)
§ Ook: ADHD, Tourette, dyslexie…
o = er zijn verschillende manieren waarop een brein kan werken, het ‘typische’ of
standaard is niet beter dan de manier die atypisch werkt.
• Eerst: vaak nadruk op genetische/neurologische ‘verschil’
• Nu: vaak politieke term, identiteit, recht op anders te zijn
• Niet enkel autisten zonder verstandelijke beperking
• Cf sociale model van handicap vs medisch model vs ‘andere belichaming’
Conclusie
Wat is autisme? Is een moeilijke vraag
• Als concept in veranderen – Verhoeff
o Sociaal constructivistische benadering
• Diagnose veranderd de gediagnosticeerde en vice versa
o The looping effect – Ian Hacking
• Biologie belangrijk (ó ‘oorzaak’)
• Als ervaring is autisme echt
o Wordt als echter ervaren dan andere diagnoses
• Op zoek naar ervaringen als noodzakelijk onderdeel van ethiek
ð Autisme als gedeelde ervaring = een manier om bepaalde manieren van zijn en in de wereld te
staan, te kunnen delen met elkaar
2
, Lore De Moor OLOD 4: begeleiden van personen met ASS
Neurodiversiteit in de kijker
Wat is neurodiversiteit?
• Diagnoses die worden gekenmerkt door een andere manier van denken
• Verwijst naar de natuurlijke variatie in de werking van het menselijk brein, elk brein is uniek.
Er bestaat geen standaard manier van waarnemen, denken of leren.
o Toch lijken er mee gangbare manieren. Wie hier sterk van afwijkt, voelt zich anders.
• Ruimte om positieve kanten te belichten
• Onderdeel identiteit
• Diagnose (geen voorwaarde)
o Staat open voor iedereen die van zichzelf denkt de wereld anders te ervaren zonder
dit te benoemen als een stoornis
Bij intelligentietesten hebben de resultaten van neurodivergente mensen (bv. met dyslexie, ADHD
of autisme) vaak een erg ‘stekelig’ patroon, met zeer grote verschillen tussen bepaalde cognitieve
vaardigheden. Bij een eerder gemiddeld - zogenaamd neurotypisch - brein zijn deze verschillen veel
minder uitgesproken. Dit wordt geïllustreerd in onderstaande figuur.
Helaas gaat de aandacht vaak enkel naar die aspecten waarop sterk ondergemiddeld wordt
gepresteerd. Vanuit onder meer verenigingen voor en door mensen met autisme groeide dan ook
de nood aan een positiever perspectief, waarin zowel troeven als aandachtspunten van anders
denken mee in rekening worden genomen. De term neurodiversiteit vormde hiervoor een dankbaar
uitgangspunt.
Hoe toont neurodiversiteit zich?
Neurodiversiteit is één van de minder zichtbare facetten van diversiteit, waardoor dit (ook op de
werkvloer) vaak onder de radar blijft. Toch kan het zich ook tonen, vaak op subtiele manieren. Denk
bijvoorbeeld aan een collega die net een tikkeltje onverwachter reageert dan jij had gedacht. Het
kan ook gaan over een collega die enorm sterk meeleeft met anderen. Of een collega die er
misschien bijzondere interesses op nahoudt. En zo kunnen we nog wel even doorgaan, net omdat
neurodiversiteit een koepelbegrip is waarbinnen een grote verscheidenheid aanwezig is.
Om toch een idee te geven, laten we graag enkele mensen aan het woord die onder de noemer
'neurodivergent' vallen . Ze geven een antwoord op de vraag: waaraan kunnen collega's dit merken?
Ook andere vormen van neurodiversiteit worden getypeerd door deze grote variatie aan
uitingsvormen (en hoe het door de persoon zelf ook wordt beleefd). Lezen én spellen vormt voor
sommigen met dyslexie een uitdaging, bij anderen bijvoorbeeld slechts één van beide. Ook
hoogbegaafdheid kan vele gezichten hebben, er wordt vaak gesproken over verschillende profielen
(bv. autonoom, onderpresterend, enz). Bij autisme wordt deze grote verscheidenheid dan weer
gevat in het begrip autismespectrum.
Hieronder illustreert Rebecca Burgess (die zelf op het spectrum zit) wat dit begrip betekent.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LoreDeMoor. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,29. Je zit daarna nergens aan vast.
